Dagblaðið Vísir - DV - 19.11.1994, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 1994
Erlendbóksjá
Ný verðlauna-
saga Trevors
William Trevor tekur við verðlaununum fyrir „bók ársins" úr höndum Brians
Hitchens ritstjóra.
Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur:
1. Terry Pratchett:
Men at Arms.
2. Stephen King:
Nightmares and Dream-
scapes.
3. Catherine Cookson:
The Golden Straw.
4. Peter Hoeg:
Miss Smilla's Feeltng for
Snow.
5. lain Banks:
Complicity.
6. Susan Hill:
Mrs. de Winter.
7. Barbara Ersktne:
Midnight is a Lonely Place.
8. Ruth Rendell:
The Crocodile Bird.
9. Margaret Atwood:
The Robber Bride.
10. Robert Jordan:
Fires of Heaven.
Rit almenns eðlis:
1. Andy McNab:
Bravo Two Zero.
2. Jung Chang:
Wild Swans.
3. Bill Watterson:
Homicidal Psycho-Jungle Cat.
4. Dirk Bogarde:
A Short Walk from Harrods.
5. W.H. Auden:
Tell MetheTruthabout Love.
6. J, Cleese & R. Skynner:
Life and how to Survíve It.
7. J. McCarthy 8t J. Morrell:
Some Other Ratnbow.
8. Carl Giles:
Giles Cartoons 1995.
9. Alan Clark:
Diaries.
10. Terry Waite:
Taken on Trust.
(Byggt á The Sunday Times)
Danmörk
Skáldsögur:
1. Herbjorg Wassmo:
Lykkens son.
2. Leif Ðavidsen:
Den troskyldige russer.
3. Peter Hoeg:
Froken Smillas
fornemmelse for sne.
4. Antonia Byatt:
Besættelse.
5. Johannes Mollehave:
Læsehest med æselorer.
6. Tom Clancy:
Dodens karteller.
7. John Grisham:
Klienten.
(Byggt á Politiken Sondag)
Breska blaöiö Sunday Express
stendur aö baki einum eftirsóttustu
bókmenntaverölaunum á Bretlands-
eyjum. Veitt eru ríflega tveggja millj-
óna króna verðlaun fyrir „bók árs-
ins“ sem sérstök dómnefnd velur á
hverju ári.
Eins og títt er um bókmenntaverð-
laun af þessu tagi velur dcffnnefnd
fyrst nokkrar bækur sem koma til
Umsjón
Elías Snæland Jónsson
álita. Á þeim lista, sem birtur var
fyrir nokkru, voru sex skáldsögur,
sumar eftir þekkta höfunda.
Þar ber fyrst að að nefna House of
Splendid Isolation eftir írsku skáld-
konuna Ednu O’Brien. Þessi nýja
saga hennar hefur fengið góðar við-
tökur og þótt bera vitni um nýja
stefnu höfundarins.
Tveir af kunnari yngri rithöfund-
um Breta áttu bækur á úrvalslistan-
um. Candia McWilliam skáldsöguna
Debatable Land og Louis de Bernier-
es vinsæla sögu, Captain Corelli’s
Mandolin, en hún gerist á Grikklandi
í síðari heimsstyrjöldinni.
Tvær bækur sem komu til greina
á lokasprettinum voru fyrstu skáld-
sögur höfunda sinna. Annars vegar
St. Agnes’ Stand eftir Thomas Eid-
son, hins vegar The Bishop of San
Fernando eftir David McLaurin.
Ófrísk og heimilislaus
En sem „bók ársins" valdist að
þessu sinni nýjasta skáldsaga írska
rithöfundarins Williams Trevors
sem er löngu kunnur aö frábærri
sagnagerð.
Sagan nefnist Felicia’s Journey og
gerist í Bretlandi samtímans. Felicia,
sem nafnið vísar til, er táningsstúlka.
Hún er í senn ófrísk og heimilislaus
og leggur því af stað í leit að barns-
fóður sínum. Sú ferð er síður en svo
hættulaus.
Felicia er ein og vinalaus þegar
Hilditch, geðugur matráðsmaður við
verksmiðju nokkra, býður henni
húsaskjól og mat. En fljótlega kemur
í ljós aö gestrisni hans er ekki af
góðum huga. Felicia lendir í mikilli
hættu, eins og reyndar margar aðrar
konur sem áður hafa gist hjá þessum
manni í einsemd sinni.
Trevor, sem þykir hafa náð frábær-
um árangri með lýsingum sínum á
Hilditch, segist hafa haft áhuga á að
kanna hug persónu sem gjarnan sé
lýst sem ófreskju í dagblöðunum.
Styrkir heimilislausa
Við afhendingu verðlaunanna
sagðist Trevor ætla að nota hluta
peninganna til þess að styrkja sam-
tök sem aðstoða heimilislaust fólk í
Bretlandi.
Hann sagði ritun verðlaunasög-
unnar hafa tekið sig þrjú ár, en það
sé hefðbundinn meðgöngutími skáld-
sagna sinna.
Bækur sem hljóta þessi eftirsóttu
verölaun seljast yfirleitt mjög vel í
kjölfarið. í fyrra var Blue Afternoon
eftir Wilham Boyd valin „bók árs-
ins“. Hún er enn á sumum metsölu-
listum. Sama má segja um tvær aðr-
ar bækur sem þá komu sterklega til
greina: Birdsong eftir Sebastian
Faulks og Paddy Clarke Ha Ha Ha
eftir Roddy Doyle - en sú skáldsaga
hlaut það ár eftirsóttustu bók-
menntaverölaun Breta, Bookerinn.
Metsölukiljur
Bandaríkirt
Skáldsögur:
1. Dean Koontz:
Mr. Murder.
2. Anne Rice:
Interview with the Vampire.
3. Michael Crichton:
Disclosure.
4. E. Annie Proulx:
The Shipping News.
5. Dean Koontz:
The Door to December.
6. Danielle Steel:
Vanished.
7. Judith McNaught:
A Holiday of Love.
8 Tom Clancy
Without Remorse.
9. Peter Hoeg:
Smilla's Sense of Snow.
10. V.C. Andrews:
Peari in the Míst.
11. Wínston Groom:
Forrest Gump.
12. Laura Esquível:
Like Water for Chocolate.
13. W.E.B. Griffin:
Honor Bound.
14. Sandra Brown:
The Devil's Own.
15. Herman Wouk:
The Hope.
Rit almenns eölis:
1. B.J. Eadie & C. Taylor:
Embraced by the Light.
2. Rush Limbaugh:
See, I Told You so.
3. Thomas Moore:
Care of the Soul.
4. Delany, Delany & Hearth:
Having Our Say.
5. Maya Angelou:
Wouldn't Take Nothing for
My Journey now.
6. Howard Stern:
Private Parts.
7. M. Scott Peck:
The Road Less Travelled.
8. Karen Armstrong:
A History of God.
9. Erma Bombeck:
A Marriage Made in Heaven...
10. M. Scott Peck:
Further along the Road Less
Traveled,
11. M. Hammer 8i J. Champy:
Reengineering the Corporation.
12. Joan W. Andarson:
Where Angels Walk.
13. Peter D. Kramer:
Listening to Prozac.
14. Kathleen Norris:
Dakota.
15. Maya Angelou:
I Know why the Caged Bird S ings.
(Byggt á New York Times Book Revtew)
Vísindi
Maöurinn
er 98,4% api
Þá þarf ekki að rífast lengur um
heimsku mannanna. Líífræðing-
ar hafa fært sönnur á að maður-
inn er 98,4% api. Er þá minni
munur á þessum frændum en
útlit er fyrir við fyrstu sýn.
Niðurstaða þessi er fengin með
svokallaðri DNA-greiningu.
Komið hefur í iiós að menn og
apar eiga nær öll gen sín sameig-
inieg. Þar munar aðeins 1,6%
þegar menn og simpansar eiga í
hlut. Munurinn er 2,2% þegar
tekið er mið af górillum.
Líffræðingar segja að þetta
þurfi ekki að koma á óvart þvi
um einn stofn apa var að ræða
fyrir fjórum milijónum ára. Mun
það ekki langur tími í þróunar-
sögu dýrategunda.
Skínandi
hugmynd
Bandarískir vísindamenn hafa
fundið upp handhægt tæki til að
ráða bót á skammdegisþung-
lyndi. Um er að ræða hjálm með
löngu deri. Fremst á derinu eru
sterk ljós og eiga þau að koma í
stað sólarljóssíns. Vandræða-
laust mun vera að bera hjálminn
á höfðinu dags daglega.
Löngu er sannað að skortur á
sólarljósi veldur skammdegis-
þunglyndi. Hleðslurafhlöður eru
notaðar sem ljósgjaft.
Með þessari skínandí hugmynd
er hægt aö bæta sér upp ljósleys-
ið og kostar hjálmurinn aðeins
um 25 þúsund krónur í Banda-
ríkjunum.
Síðustu forvöð að bjarga villtu tígrunum frá útrýmingu:
Tígu(r)leg allrameinabót
Það ku hafa verið litli svarti Sambó
sem fann upp á því að breyta stór-
hættulegu tígrisdýri í smjör með því
aö láta þaö elta skottið á sjálfu sér.
Ekki mun þó sagan af Sambó eiga
sér stoð í raunveruleikanum en hitt
er staöreynd aö dag hvem er tígrun-
um tígulegu breytt í aðskiljanleg
smyrsl og áburði sem eiga að sögn
að vera allrameinabót.
Gamansagan af Sambó er raun-
veruleg harmsaga í skógum Asíu þar
sem hundruð tígrisdýra eru felld ár-
lega til að vinna úr þeim lyf. Hefð
er fyrir slíkri framleiðslu í Ásíulönd-
um og ekki er örgrannt um að á Vest-
urlöndum hafi menn einnig tekið trú
á töfralyf úr tígrisdýrum.
Nú er svo komið að tígrisdýrastofn-
inn er fallinn að þrem fjórðu fyrir
veiðimönnum sem lifa af að selja af-
urðimar. Tígrarnir, ein tignarleg-
asta skepna jarðarinnar, eru í útrým-
ingarhættu og nú hafa stjórnvöld í
níu Asíulöndum tekið saman hönd-
um og krefjast alþjóðlegs banns við
sölu á afuröum af dýmnum.
Engar vísindaiegar sannanir eru
fyrir lækningamætti lyfja úr tígris-
dýrum. Blóðið á að bæta lundarfar
og auka viljastyrk og heilinn að út-
rýma leti. Þetta kann að reynast rétt
vilji menn trúa því en staðfesting
fmnst engin á slíkum hindurvitnum.
Tígrisdýrunum hefur nú verið út-
rýmt með öllu í íran og Afganistan.
Þá má heita að þau séu aldauða í
Kína og í gömlu Sovétríkjunum. Enn
eiga þau sér griðastaði í frumskógum
Suðaustur-Asíu og í Nepal.
Það eykur enn á ótta dýrávina um
örlög tígranna að þeir hafa einangrast
í litlum hópum á afmörkuðum svæðum
og er enginn samgangur á milli. Það
býður heim hættu á úrkynjun.
ASIÞJOÐIRNAR BIÐJA VILLTU TIGRUNUM GRIÐA
Tíu þjóðir í Asíu hafa lagt fram áætlun um að bjarga villtum tígrum
í álfunni frá útrýmingu. Mikil eftirsókn er í ýmis töfralyf
unnin úr ólíkum líkamspörtum tígranna
Tlgrarnir eru gjörnýttir til að framleiða oft gagnslaus lyf við fjölda sjúkdóma
BEIN
Notuð til að laga
gölluð liðamót
GALL
Linar
krampaflog
BLOÐ
Bætir lundarfar
og viljastyrk
FITA
Læknar uppsölur,
hundsbit, blæðingar
og sáran hársvörð
HEILI
Vinnur gegn leti og bólum
AUGU
Lækna flogaveikl
malaríu, krampa
og hitasótt í bömum
KJOT
Læknar svima og
malaríu. Eykur lírs-
þrótt. Gott fyrir maga
og milta
GALLSTEINAR
Bæta sjón og þurrka vot
augu. Draga úr handæði
f bðrnum
Source: Atlas ol Endangered Species; Traflic Intemational
Talið er að ur
aldamót hafi
veriö 40.000
tígrisdýr á Inc
landi einu.
Árið 1989 vOr
aðeins 6.500
eftir þar og ur
9.000 í
heiminum
öllum. Ofveið
er kennt um
hnignun
stofnsins
Ennstærri
risaþotur
Verkfræöingar hjá Boeing-
verksiniöjunum eru langt komn-
ir með að hanna nýja risaþotu
sem ætlað er að flytja allt að 600
farþega. Þota þessi mun koma á
markað árið 2000 þúsund og er
tahð að hún muni valda byltingu
í ferðum á lengri flugleiöum.
Innanstokks minnir þotan
meira á skemmtiferöaskip en
flugvél. Boöið verður upp á setu-
stofur, spila- ogmatsali ogjafnvel
verður hægt að leigja sér rúm að
sofa í. Ekki mun sérstökum vand-
kvæðum bundið að hanna slíkt
farartæki en hitt er verra að ekki
eru enn til flugvellir til að taka
við risafuglmum.
Hugsandi
hemlar
Þýskt fyrirtæki ætiar senn aö
bjóða framleiðendum bfla upp á
nýtt hemlakerfi. Hemlamir eru
þeim kostum búnir að þeir hugsa
fyrir ökumennina.
Skynjarar nema allar hreyfing-
ar bílsins og á broti úr sekúndu
bregðast hemlamir við ef þessar
hræringar taka að gerast undar-
legar. Þannig er t.d. tryggt aö rétt
er brugðist viö ef bíll skrikar til
í hálku þvi nýju hemlamir vita
nákvæmlega hvað á að gera við
slíkar aðstæður. Ekki er vitaö
hvað ber að gera ef kerfið bilar.
Umsjön
Gísli Kristjánsson