Dagblaðið Vísir - DV - 19.11.1994, Blaðsíða 24

24
LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 1994
Starfaði í flóttamannabúðum Rúandamanna í Saír:
Fannfyrir
spennu í loftinu
- segir Elín Guðmundsdóttir hjúkrunarfræðingur sem fékk snert af taugaveiki vegna óþrifnaðar í búðunum
Elín Guómundsdóttir hjúkrunarfræðingur er nýkomin heim eftir hjálparstarf í flóttamannabúöum Rúandamanna í
Saír. DV-mynd Gunnar V. Andrésson.
„Þótt maður sé kannski feginn að
vera kominn heim í allsnægtirnar
eru alltaf blendnar tilfinningar að
skilja við það sem maöur hefur verið
að byggja upp. Á þeim þremur mán-
uðum sem ég dvaldi þarna fann mað-
ur vel að flóttamennirnir voru að
öðlast sjálfstæði," segir Elin Guð-
mundsdóttir hjúkrunarfræðingur
sem er nýkomin heim frá Saír þar
sem hún starfaði í flóttamannabúð-
um Rúandamanna. Þessar flótta-
mannabúðir hýsa hátt í tvö hundruð
þúsund manns og hafa þær verið
mikið í fréttum undanfama mánuði.
Elín varð aldrei vör við styrjaldir
á svæðinu þótt stundum kæmu upp
deilur eða ófriöur. „Maður fann
þessa spennu í loftinu," segir hún.
Menn áttu það þó til að nota stórar
sveðjur á nágranna sína ef gmn-
semdir vöknuðu um njósnastarf-
semi.
Aðstaða hjúkrunarfólksins var
ekki alltaf upp á það besta enda var
mikið um veikindi hjá starfsmönn-
unum og var Elín meðal þeirra sem
veiktust. Hún fékk snert af tauga-
veiki sem lýsti sér í ógleöi, hita,
slappleika, lystarleysi og niðurgangi.
Þessi veikindi stóðu yfir í þrjár vik-
ur. Elín segist þó hafa verið heppin
þar sem aðrir hafi fengiö verri sjúk-
dómseinkenni en hún. Ástæða þess
að hjúkrunarfólk smitaðist var fyrst
og fremst skortur á hreinlætisað-
stöðu.
Alvarlegir
faraldssjúkdómar
Þetta var ekki í fyrsta skipti sem
Elín fór utan til hjálparstarfa. Hún
hefur áður farið á vegum Rauða
krossins til Taílands og Afganistan.
„Ég hef auðvitað kynnst hörmungum
og neyð fólks áður en starfiö var allt
öðmvísi þama. í þessum stóru flótta-
mannabúðum geisuðu miklir far-
aldssjúkdómar eins og kólera, blóð-
kreppusótt, malaría og heilahimnu-
bólga. Maður varð að gæta sín mjög
vel vegna smithættu. Ég var til dæm-
is alltaf með hanska við störf og sér-
staklega þegar maður var að hand-
fjatla nálar og slíkt enda um 30%
fólksins í búðunum með eyðni. Það
er náttúrlega nægiieg ástæða til að
fara varlega. Einnig varð maður að
leggja áherslu á góðan handþvott því
að auðvelt er að smitast af þessum
sjúkdómum, t.d. blóðkreppustótt,
með snertingu."
Elín segir að það hafi komið tvisvar
sinnum fyrir að starfsmenn hafi
þurft að yfirgefa búðimar í skyndi
vegna hættu á árásum. „Það voru
róstur stutt frá þannig að menn vissu
ekki hvort spennan myndi magnast.
Þessu var þó ekki beint gegn hvítu
mönmmum heldur var þetta vegna
þess að hútumenn, sem þama
bjuggu, töldu einhvem aðila vera
njósnara frá tútsi. Mannslífið er lítils
metið á stað sem þessum."
Ofsoðið grænmeti
og hrísgrjón
Þór Daníelsson fór með Elínu til
Saír en hann sá um fæðudreifingu í
búöunum. Elín var hins vegar mest
á sama staðnum. í fyrstunni bjuggu
starfsmenn hjálparstofnana í tjöld-
um en þegar á leið fluttu þeir í ný-
byggt hús. Starfsmennimir höfðu
sinn eigin kokk sem reyndi að gera
sitt besta í matargerðinni. „Hánn
bauð oftast upp á ofsoðið grænmeti
og hrísgrjón en stundum fengum við
geitarkjöt sem tók okkur allan dag-
inn aö tyggja," segir Elín. „Maður
gerir ekki miklar kröfur til matar-
æðis á stað sem þessum," bætir hún
við. Alþjóða hjálparstofnanir höfðu
allar starfsmenn á sínum snæram í
flóttamannabúðunum og segir Elín
að hún hafi hitt aftur nokkra sem
áður höfðu starfað með henni. „Það
skemmtilegasta við starfið er hversu
mörgum maður kynnist og hittir
jafnvel aftur sama fólkið."
Starf sem þetta er þó gífurlega erf-
itt. „Maður áttar sig kannski ekki
fyrr en heim er komið hversu mjög
krefjandi þetta var í rauninni. Starfið
er bæði líkamlega og andlega erfitt.
Ég get nefnt sem dæmi lyktina á
svæðinu sem er ógeðsleg. Það er ekki
bara að fólk hafi þjáðst af niðurgangi
heldur hafði það líka kastaö upp hér
og þar. Fólkið veður drulluna ber-
fætt, þaö er svitalykt af því og fót
þess óhrein þannig að það er mjög
illa lyktandi. Öll vinnuaðstaða okkar
starfsmanna var vægast sagt mjög
bágborin. í fyrstunni unnum við
hjálparstörfm undir bemm himni og
þar sem íbúarnir kynda með eldivið
var loftið mettað reyk allan sólar-
hringinn. Reykurinn frá kofunum,
aska frá nærliggjandi eldfjalli, lyktin
á svæðinu og rykið í loftinu varð til
þess að manni leið illa fyrstu vikum-
ar og ég var alltaf með kvef og háls-
bólgu. Hins vegar gekk starfið frá-
bærlega vel og það er einmitt stefna
Rauða krossins aö hjálpa flótta-
mönnunum sjálfum að taka við öll-
um rekstri. Við vorum með hjúkmn-

Elln gefur hér litlu vannærðu barni að drekka.
Grautur eldaður i eldhúsi sjúkraskýlisins.