Dagblaðið Vísir - DV - 03.12.1994, Qupperneq 12

12
LAUGARDAGUR 3. DESEMBER 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91)63 27 27 - aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Traustið skiptir mestu
Nokkrir alþýðuflokksmenn, með formann flokksins í
broddi fylkingar, hafa kvartað um, að drög að stefnu
nýja flokksins, Þjóðvakans, séu eins og stefna Alþýðu-
flokksins, sumpart nánast orðrétt. Þeir, sem kvarta, telja
auðvitað, að ekki þurfi nýjan flokk um þessi málefni.
Rétt er, að stefnuyfirlýsing Þjóðvakans er í verulegum
atriðum hin sama og Alþýðuflokksins, alla leið yfir í
áþreifanleg atriði á borð við, að landið allt verði eitt kjör-
dæmi, að fáir lífeyrissjóðir verði fyrir alla landsmenn
og að innleitt verði veiðileyfagjald í stað kvóta.
Hinu er svo ekki að leyna, að Alþýðuflokkurinn gerir
aldrei neitt í málefnum sínum. Hann notar þau til að
veifa á flokksfundum, en situr um leið heilu kjörtímabil-
in í ríkisstjórn án þess að reyna að koma fram stefnu-
skrármálum flokksins. Hann situr bara og situr.
Gott dæmi um þetta er breyting á vægi atkvæða, sem
lofað var í hvítri bók ríkisstjórnarinnar frá maí 1991.
Ekkert gerðist svo í því máli fyrr en á landsfundi hins
ríkisstjómarflokksins í október 1993. í framhaldi af því
voru samdir minnispunktar embættismanna í maí 1994.
Það var svo ekki fyrr en 21. nóvember, að stjórnmála-
flokkar voru beðnir um að nefna fólk í nefnd um málið.
Þá var orðið nokkurn veginn ljóst, að málið var fallið á
tíma, enda voru flokkarnir ekki búnir að skipa fulltrúa
sína nú um mánaðamótin og þinghald senn á leiðarenda.
Einnig á Alþýðuflokkurinn við annað vandamál að
stríða. Samkvæmt skoðanakönnunum eru formaður og
varaformaður flokksins tveir af þremur óvinsælustu
stjómmálamönnum landsins. Flokkurinn sker sig að
þessu leyti úr flokkaflórunni á kosningavetri.
Skoðanakannanir sýna þriggja þingmanna fylgi Al-
þýðuflokksins um þessar mundir. Það gengisleysi bygg-
ist ekki á stefnuskránni, heldur á vanefndum flokksins
og óvinsældum forustumanna, svo og á afkáralegum
spillingarferli flokksins á kjörtímabilinu.
Fjöldi kjósenda hefur áttað sig á, að stefnuskrár em
lítilfjörlegur þáttur stjórnmálanna. Reynslan sýnir, að
ástæðulaust er að taka þær bókstaflega, þótt í öðrum til-
vikum en Alþýðuflokksins megi reikna með, að flokkam-
ir hafi óljósa hliðsjón af þeim, þegar verkin tala.
Fimmtán þingmanna fylgi Þjóðvakans í skoðanakönn-
un byggist ekki að neinu leyti á því, hvað stendur um
kosningalög, lífeyrissjóði og fiskveiðiskipan í stefnuyfir-
lýsingu flokksins. Fylgið stafar af uppreisn foringjans
gegn flokki og shórn, sem margir telja hafa svikið.
Fylgi flokka fer ekki nema að litlu leyti eftir málefnum
þeirra. Að svo miklu leyti, sem það byggist ekki á göml-
um merg, fer það eftir trausti kjósenda á fomstumönnum
flokkanna í landinu í heild og í einstökum kjördæmum.
Stjómmál snúast fyrst og fremst um fólk og aftur fólk.
Kjósendur virðast orðnir þreyttir á ræðuskörungum
stjómmálanna. Fyrir utan formann og varaformann Al-
þýðuflokksins, sem báðir hafa óvenjulega hðugt málbein,
er þriðji óvinsældakóngurinn formaður Alþýðubanda-
lagsins, sem ekki hefur síður hðugan talanda.
í staðinn haha kjósendur sér að stjómmálakonu, sem
kann ekki par í ræðumennsku, heldur æpir að áheyrend-
um á innsoginu í útifundarstíl án þess að henni stökkvi
bros. Velgengni hennar sýnir, að hæfileikar á hefðbundn-
um sviðum stjómmála skipta htlu máli í nútímanum.
Fylgissveiflur fylgja ekki málefnum flokka eða mark-
aðssettri framgöngu stjómmálamanna, heldur trausti
eða vantrausti almennings á meintum persónum þeirra.
Jónas Kristjánsson
Efling RÖSE á að
breiða yfir ráðleysi
Stórpólitískar afleiðingar þeirra
alvarlegu mistaka leiðtoga vest-
rænna ríkja að láta hjá líða að hefta
yfirgang Serba í lýðveldum fyrrum
Júgóslavíu þegar í upphafi, meðan
það var enn gerlegt án þess að efna
þyrfti til meiri háttar herferðar,
eru nú að koma í ljós fyrir alvöru.
Atlantshafsbandalagið er í upp-
námi. Bandaríkjamenn, einkum
leiðtogar stjórnarandstöðu Repú-
blikanaflokksins, kreíjast lofthern-
aðar gegn Serbum til að friða al-
menningsálitið heima fyrir. Evr-
ópuríki, einkum Bretland og
Frakkland sem mestan liðsafla eiga
í húfi í Bosníu, þvertaka fyrir slíkt
og spyrja hvaðan koma skuli liðs-
afli á jörðu niðri til að fást við af-
leiðingar slíks lofthernaðar fyrir
fjölþjóða friðargæslulið. Verður þá
fátt um bandarísk svör.
Erjurnar meðal aöildarrikja
NATO verða svo til þess að Rúss-
landsstjórn færir sig upp á skaftið
í viðleitninni til að hafa áhrif á
hvort og með hverjum hætti banda-
lagið færir út kvíarnar í austur til
ríkja sem sovétveldið hélt áður í
Varsjárbandalaginu.
Andrei Kosíref, utanríkisráð-
herra Rússlands, frestaði í fyrra-
dag að undirrita samstarfssam-
komulag NATÓ og Rússlands, ut-
anríkisráöherrafundi bandalags-
ins í Brussel á óvart. Kvaðst hann
þurfa á að halda, áður en af undir-
ritun yrði, frekari skýringum á
þeirri ákvörðun ráðherrafundar-
ins fyrr um daginn að hefja á næsta
ári formlegan undirbúning að inn-
töku Póllands, Tékklands, Slóvakíu
og Ungverjalands i NATÓ.
Kosíref haföi orð á því að svo virt-
ist sem samkomulag um samvinnu
við Rússland væri NATO aukaatr-
iði, ef ákvarðanir hefðu þegar verið
teknar af þess hálfu um stækkun.
Fyrr hafði rússneski utanríkisráð-
herrann ávarpað þingmannafund
ríkja Vestur-Evrópusambandsins
og reifaö þar hugmyndir um marg-
þætt samstarf milli þess og Rúss-
lands til að efla öryggi og stöðug-
leika í Evrópu.
Þegar þetta er ritað er ólokið
fundi í Brussel meö utanríkisráð-
herrum ríkjanna fimm sem reynt
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
hafa upp á síðkastið að stilla til frið-
ar í Bosníu en það eru Bandaríkin,
Bretland, Frakkland, Rússland og
Þýskaland. Þó er ljóst aö utanríkis-
ráðherrar Bretlands og Frakklands
ætla eina ferðina enn til Belgrad
að athuga hverju fæst áorkað fyrir
atbeina Slobodans Milosevics Serb-
íuforseta.
Sambúð NATO og Rússlands
verður svo umræðuefni forsetanna
Bills Clintons og Borisar Jeltsíns
þegar þeir hittast í Búdapest á
mánudag eða þriðjudag. Þá daga á
að standa í höfuðborg Ungverja-
lands fundur Ráðstefnunnar um
öryggi og samvinnu í Evrópu. Eftir
upplausn Sovétríkjanna og Júgó-
slavíu eru aðildarríki samtakanna
orðin 53 og þau teygja sig nú austur
í miðja Asíu.
Erindi þjóðarleiðtoga á fundinn í
Búdapest er að ljá með nærveru
sinni vægi samkomulagi sem þar á
að undirrita. Það miðar að því að
færa stórlega út verksvið Ráðstefn-
unnar í því skyni að miðla málum
í milliríkjadeilum, vernda réttindi
þjóðemisminnihluta og leggja af
mörkum gæslulið til að hefta
vopnaviðskipti.
Hér er því í rauninni um það að
ræða að færa á pappírnum á herðar
þessara hingað til veikburöa sam-
taka svæðisbundna umsjá með
verkefnum sem hvorki Sameinuðu
þjóðirnar né NATO hafa reynst fær
um að rísa undir, eins og dæmin
af Balkanskaga sýna ljósast.
Hversu vel sem að verki verður
staðið tekur það verulegan tíma að
gera Ráðstefnuna um öryggi og
samvinnu i Evrópu í stakk búna til
að fást við verkefnin sem henni eru
fengin með nýja samkomulaginu.
En nú þegar er barist á Balkan-
skaga og víða í Kákasuslöndum. Á
öðrum stöðum krauma deilur og
getur soðið upp úr þegar minnst
varir.
Harmleikurinn við lok kalda
stríðsins var að stjómir þeirra
ríkja sem þá stóðu best að vígi til
að beina ólgunni eftir umskiptin í
friðvænlegan farveg þekktu ekki
sinn vitjunartíma. Þvert á móti
hafa ofbeldishneigðir ofstækishóp-
ar hvarvetna fengið byr í seglin við
þá framvindu mála sem látin var
viðgangast.
Willy Claes, framkvæmdastjóri NATO (t.h.), lagar hljóönemann fyrir Andrei Kosiref, utanrikisráðherra Búss-
lands, á fundi með fréttamönnum í aðalstöðvum NATO í Brussel. Símamynd Reuter
Skodanir aimarra
Eftirþankar nei-manna
„Þegar meirihluti norsku þjóðarinnar hefur enn
einu sinni sagt nei, hljóta eftirþankarnir að gera
vart við sig, ekki síst hjá nei-mönnum. Úrslitin fela
það í sér að við verðum utan Evrópusambandsins
um ófyrirsjáanlega framtíð. En ESB verður hluti
norsks veraleika á annan hátt en áður. Nú er jú að
myndast stöðugt nánara bandalag milli allra ná-
granna okkar, evrópskra bandamanna okkar öll eft-
irstríðsárin og hina nýgömlu lýðræðisríkja í Mið- og
Austur-Evrópu."
Úr forustugrein Aftenposten 30. nóvember.
Nei en samt hálfgildings já
„Norðmenn sögðu nei. En afleiöingarnar verða
samt hálfgildingsjá. Norðmenn geta nú hafnað form-
legri aðild að ESB. En Norðmenn geta ekki sagt skil-
ið við raunveruleikann: Þrátt fyrir neiið er Noregur
með í innri markaðinum. Efnahagslega og pólitískt
er Noregur einnig, þrátt fyrir neiið, mjög svo tengd-
ur öllum mikilvægum ákvörðunum ESB. í öryggis-
málum er Noregur einnig háður samvinnunni viö
NATO-löndin sem einnig eru í ESB.“
Úr forustugrein Politiken 29. nóvember.
Burt með Króatíu-Serba
„Það kann að vera útlokað að stöðva Serba nú með
hervaldi. Það býður þó aðeins upp á frekari árásir á
óbreytta borgara ef þeir era verðlaunaðir. Þess í stað
verður að segja Slobodan Milosevic Serbíuforseta aö
sveitir Króatíu-Serba, sem hafa skipt sköpum í Bi-
hac, verði að hverfa þaðan þegar í stað yfir alþjóð-
legu landamærin sem þær fóru um í trássi við lög.“
Úr forustugrein New York Times 30. nóvember.