Dagblaðið Vísir - DV - 03.12.1994, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUR 3. DESEMBER 1994
Sögur af nýyrðum_
Skúfspenna
Um tólf ára skeið hefi ég veriö
málfarsráðunautur á vegum ís-
lenzkrar málnefndar hjá Orða-
nefnd byggingarverkfræðinga, sem
er undir forystu Einars B. Pálsson-
ar prófessors. Mörg nýyrði hafa
orðið til vegna starfs þessarar
nefndar. Verður sumra þeirra getið
í þessum þáttum.
Orðið skerspenna, sem er töku-
orð úr dönsku skærspænding, hefir
nokkuð verið notað meðal verk-
Umsjón
Halldór Halldórsson
fræðinga. Fulltrúarnir í Orða-
nefndinni voru ekki sáttir við þetta
danskættaða orð af faglegum
ástæðum. Þeir sögðu, að þessi
spenna ætti lítið skylt við að skera,
miklu fremur væri átt við spennu,
sem myndaðist við að ýta og klippa.
Mér leizt ekki heldur á orðiö af
öðrum ástæðum. Ég vil fara var-
lega í að taka upp orð, þar sem fyrri
hlutinn er nafnháttarstofn sterkrar
sagnar. Slík orðmyndun er fátíð í
íslenzku. Ég þekki, auk orðsins
skerspenna, aðeins þrjú tökuorð,
sem hefjast á sker-, nafnháttar-
stofni skera. Þetta eru orðin sker-
borð, skerdiskur (bæði lágþýzk) og
skerbretti (úr d. skærebræt). Tvö
fyrr töldu orðin eru nú ekki notuð
í mæltu máli, og hið þriðja er sjald-
gæft, að því er ég bezt veit. Þau
verða því vart notuð sem fyrir-
mynd nýrra orða. Ný orð, sam-
stofna skera, eru mynduð af skurð-
ur, t.d. skurðlæknir, skurðstofa
o.s.frv. Skerlæknirog skerstofae ru
ótæk orð.
Á þýzku er nú notað Schub-
spannungí staö Scherspannungog
Danir hafa nú tekið upp órðið for-
skydningsspænding, með því að
eldri orðin hafa ekki þótt hæfa.
Englendingar nota hins vegar
shear stress, enda merkir sögnin
shear „að klippa“.
Mér var falið það verkefni að
mynda nýtt orð í stað orðsins sker-
spenna. Ég lagði til, að tekið yrði
upp orðið skúfspenna. Þetta mun
hafa gerzt snemma árs 1983. Ég
myndaði orðið af sögninni skúfa
„ýta, hrinda“. Nú er sú sögn tíðust
í samsetningunni útskúfa, sem í
raun merkir „ýta út“. Mig minnir,
að þetta orð hafi verið rætt „utan
dagskrár" á fundum nefndarinnar
árið 1983, en það er ekki bókfest í
plöggum hennar fyrr en 19. maí
1984.
Orðið skúfspenna gat af sér mörg
önnur orð. Þeirra á meðal er orðið
skúfkraftur (d. forskydningskraft,
e. shear force, þ. Schubkraft). í
plöggum nefndarinnar er skúf-
spenna skilgreind með hliðsjón af
þessu hugtaki: „skúfkraftur, sem
verkar á eina flatareiningu í einu“.
Þá var einnig tekið upp orðið skýf-
ing yfir d. forskydningsvinkel, e.
shear strain, þ. Schubwinkel. Og
enn má nefna orðin skúfstuðull,
skúfbylgja og skúfun. Þessi orð
hafa öll birzt í oröasöfnum, sem
nefndin hefir látið frá sér fara.
Þess má geta, að shear stress er
meðal annars þýtt skúfspenna í
Ensk-íslensku orðabókinni (1984).
Orðið hlýtur að hafa borizt frá ■
nefndinni til ráðgjafa orðabókar-
innar um tæknimál.
Leikskólar Reykjavíkurborgar
Óskum að ráða leikskólakennara eða annað uppeldis-
menntað starfsfólk í störf í neðangreinda leikskóla og skóla-
dagheimili:
Holtaborg v/Sólheima, s. 31440
Klettaborg v/Dyrhamra, s. 675970
í 50% starf e.h:
Klettaborg v/Dyrhamra, s. 675970
Sunnuborg v/Sólheima, s. 36385
Sæborg v/Starhaga, s. 623664
Nánari upplýsingar gefa viðkomandi leikskólastjórar.
Dagvist barna
Hafnarhúsinu, Tryggvagötu 17, sími 27277
Lausafjáruppboð
Eftirtaldir munir verða seldir á uppboði í Tollhúsinu við Tryggvagötu laugar-
daginn 10. desember 1994, kl. 13.30, að kröfu tollstjórans í Reykjavík,
Gjaldheimtunnar í Reykjavik og ýmissa lögmanna:
Snyrtivörur, auglýsingavörur, fatnaður, járnkrókar, vélskóflur, búsáhöld,
kertastjakar, sjónvörp, spegilrammi, fatahengi, skófatnaður, málminnrétting-
ar, eldhúsinnrétting, rafmótor, varahlutir fyrir gröfu, eldhúsbúnaður, lampa-
hlutar, varahlutir fyrir húsgögn, hlutar fyrir lýsingartæki, hamborgarapress-
ur, húsgögn, speglar, snyrtivörur, veski, albúm, plastvörur, pappírsvörur,
vélar, seltsen, tölvuprentari, málverk, hitaformunarvél, geislaspilari, tölva,
skrifstofuhúsgögn, ikegami camera head, Sony upptökutæki, búðarkassi,
faxtæki, Ijósritunarvél, peningaskápur, skrifstofustóll, sófasett, vélklippur,
loftpressa, tölvuvog, prentvél, líkamsræktartæki, útskorinn járnprófíll, spóna-
sög, kæliskápur, myndavél, bókalager, háþrýstiþvottatæki, rafsuðuvél, flök-
unarvél, hjólsög, forrit, rennibekkur, hljómflutningstæki, myndbandstæki,
hitaborð, hljóðblandari, setriingartölva, saumavélar, frystiskápur, peninga-
kassi, trésmíðavél, kæli- og frystivélár, sandsparslvélar, myndeffektatæki,
myndvinnslutæki, flygill, kaffivélar, rjómaþeytari, ofn, hefskápur, kæli- og
afgreiðsluborð, uppþvottalína, skafískista, seglskúta, þurrhreinsivél ásamt
áföstum eimingarkatli, gámur, innréttaður sem vinnuskúr, krítarmynd, gufu-
steikingarpottur, vefnaðarniðurlagningarvél, safetystitch automat, frystivéla-
samstæða, eimsvali, frystiblásarar, kælimiðilsgeymir, hljómborð, stólar, borð,
skápar, bakarofn, gashellur, þykktarhefill, borðsög, bútsög, pappírsskurðar-
vél, hausaskurðarvél, spilakassar, afgreiðslutæki, rafstöðvar, reiðhjól, járnpall-
ar, málningarvinnustóll, þvottavél, húsgögn, lagerinnréttingar, skrifstofubún-
aður, hillur, klippisett, klippitölva, Cadillac, óskráður, og ýmislegt fleira.
Sýslumaðurinn i Reykjavík
2. desember 1994
Krossgáta

/s _ m\ Tí Ft pvo- vissu- H/NÍ)r y urv flU/DflK 'OY/LJU 6/ £/</</ VflflOG uR. F 'ore/þa - uPPHR GERD/ NfluT fíOLLU ÚTL/T ! A
1» V/ X 33 be/ðn/ ý i
->SSflR bPúY/. 3 EnD F£RÐ l
VfU-ÐUk {kúnft) iri 3
t-JÓSfl />ifífJ/f! * H
f /6 V/En KflLD- mvn/N (d 5
RflTflR /9 SVflKflfí TOTU 5y/YjuK 6
R£/Pí
L / R’/ /</ VTEm/E 1/E/mSK 20 ?
R/TAR FORfl /ZR'OP ■ P Tv££ND t 8
'fl RE/KN. fU&L
r) /s tranar 9
yr/R. SUKBfl /OftVUR ' . /i 5/Gfl úflT /0
S£P/ • ’PTT
ÐV/S5U SJ<ö/m/r\ USTU /-SGU ðgftTiHN 9 1
r) £/</</ /E/ZVN kr/St ufl flGN/R £lT>5 N£yr/ _ n
PÚK/ rr)DRKt/l 5 sr*/55 IWlNÍ a
LflNf) ' r ALVFÉ,
HlUST„ ;.N ’’ ' LfíUN U/vG LoKflN SVfíL! /3
GoÐ- lYKÚ Gutr /O fluDuflr 2/
RU/fíUR HV/LV/ h/LJOÐ FALL-
4 roR. _ S/GL///G KHT/Í.K/ BflR flV 75
TÓ//N 5 v£/flf /V H FÆÐ/ 7ó|
fOR- rZflfA/ — > ' . Rflf- qrfZ^J 5* SdfO r/?/9/r7 n /7
Fflflnh- fl//£>/ fcfFfl 2. • X £//vS ££/</< r T .£//£.... n
\ ii FHR- £F£/ {9
mm/ F/TLfl ER/VA Z 2o
% C/LE/F /7 K/NT/ - UNUK . — li.
RÖSK HRfffl f
RflK FNn DRYKK L£/T ’flST fólújLL /M. FÉL. 21
í /5 KLWfl PRDKN WGflR 7 23
'flSflK/ HE/ÐVR OP /3 V uFA

3 tn C0 rn ■ O P (4 o; VD y 0Q X QC or o c E VD X
• i V <£ • X X X Vi. -4 Lj V S \r\ c C X X X
* X -4 <X) C) X • Qc íö 5L V- X X X X vN
VJ4 K <C Ri X X C) va fi* X X . X q; A • ft <*: >
o i-t • \ ,c X VD \n X -4 X c; \T) X -4 ?; vr\
CQ n . X -4 V c X x •
B 3 *o <r—l co 03 s: X vA n X V X S X X .7; 4 N\ CV - > <s: 4 X X
• V X L. VA •4 X <*: r* . X <C V A V X x
VA •4 X VD X X <*: X L x X V
C) •4 X 4 C • X X X . c 4 X X
4 vs Vn L > X) VA *4 X q: 4 '4 X 4 X
V •> $ X 5: v r O 4 4 X •
• - <4> X X X -