Þjóðviljinn - 24.12.1975, Blaðsíða 19

— .lólablað 1 !>75. ÞJÓDVILJINN — SIÐA 19
Þetta kort (sein tekiö er úr bókinni „Gimli Saga") sýnir hvernig Nýja ísland var upphaf-
lega mælt út: strikalinan og tölurnar sýna þau landamæri sem fyrst voru ákveðin, og þær
b.Vggðir sem nýlendunni var skipt i eru merktar með stórum slöfum. Punktarnir munu
eiga að sýna þaðsvæði þar sem islendingabyggðin var þéttust eftir brottflutningana upp úr
lSSil. I'ljótsbyggðin er enn þéttsetin vestur-islendingum, en segja má að ýmsar vestur-Is-
lendingabyggðir, sem eru vestar og nær Manitoba-vatni og sjást ekki á þessu korti, tilhevri
nú einnig „Nýja islandi".
uppsterk hreyfing meðal islenska
hópsins þar að leita að hagkvæm-
um stað fyrir alla þá sem vestur
flyttust. Þá voru tveir menn send-
ir i landaleitir til Nebraska og
þrir menn fóru sömu erinda alla
leið til Alaska. Helsti hvatamaðui
þeirrar ferðar var Jón ólafsson
ritstjóri og skáld og samdi hann
bækling um horfur á væntanlegri
nýlendustofnun islendinga i
Alaska, sem prentaður var 1875.
En ekkert varð ur nýlendustofnun
á þessum stöðum, þótt einstaka
maður settist að i Nebraska.
Um þetta leyti var talsverður
brottflutningur vestur-norð-
manna frá Wisconsin til Minne-
sota-fylkis, og fluttu nokkrir is-
lendingar i kjölfar þeirra. Hinir
fyrstu settust að i grennd við bæ-
inn Minnesota vorið 1875, og
myndaðist þarna á fáum árum
litil en blómleg nýlenda, sem er
enn við lýði. En vegna þess hvað
innflutningur nor.ðmanna og ann-
arra var ör, tókst islendingum
ekki að framkvæma þá hugsjón
Jóhannes Arngrimsson kom þvi
þangað þetta sama haust 1874 og
hvatti menn til að setjast að á
Nýja Skotlandi. Hann lofaði þeim
sérstöku nýlendusvæði, og flutti
litill hópur manna næsta vor og
settist að á þvi svæði, sem þeim’
var úthlutað. En það reyndist
vera hrjóstrugt og harðbýlt há-
lendi, Mooseland, sem islending-
ar kölluðu Elgshæðir, og tókst is-
lendingunum alls ekki að koma
þar undir sig fótunum. Margir
munu þó þekkja til þessarar ný-
lendustofnunar, þvi að rithöfund-
urinn Jóhann MagnUs Bjarnason
ólst þar upp og lýsti mannlifinu
þar i sögum sinum siðar. En svo
fór að lokum, aðallir islendingar
fluttust burt Ur þessari nýlendu,
sem kölluð var Markland, á árun-
um 1881 og 82. Var það þá sýnt
fyrir löngu að engin von var að
reisa þarna lifvænlega byggð.
Vorið 1875 var þvi svo komið að
islendingar höfðu ekki fundið
neitt land, þar sem þeir gætu
stofnað islenska nýlendu og voru
11ús i gömlu islendingaþorpi i Hecia Isiaud
ísland
Spariklætt lólk við bæ i Nýja islandi
sina aðstofna samfellda islenska
nýlendu: byggð þeirra var slitin
sundur i tvennt, i „Eystri byggð”
og „Vestri byggð”. Margir sett-
ust að i Minnesota, sem er mitt á
milli þessara byggða. Meðal
kunnustu afkomenda þessara
landnema má nefna Valdimar
Björnsson, sem lengi var fjár-
málaráðherra Minnesota.
Þjóðhátiðarárið 1874 sigldi
gufuskipið St. Patrec frá Islandi
til Quebec með stærsta hópinn.
sem enn hafði flutt Ur landi, 365
menn. Ætlun þessara manna var
að feta i fótspor fyrri Utflytjenda
ogsetjastað i Bandarik junum, en
þegar skipið sigldi inn Ur St. Law-
rence-flóanum, kom um borð
hafnsögumaður, og með honum
var islendingur, Jóhannes Arn-
grimsson, sem hafði flust Ur landi
1872 og var nU orðinn umboðs-
maður Kanada-stjórnar og áróð-
ursmaður fyrir innflutningi.
Hann reyndi að telja islendingana
á að setjast að i Kanada, og fór
svo að lokum að fyrirliðar vestur-
faranna féllust á að taka sér ból-
festu þar, ef stjórn landsins gengi
að skilyrðum þeirra. Kröfðust is-
lendingarnir þess m.a. að þeir
fengju nægilega stórt og vel
byggilegt nýlendusvæði fvrir
byggðarlög sin og að þeir og niðjar
þeirra fengju að halda þar öllum
mannréttindum sinum, tungu og
þjóðerni um aldur og ævi. Stjórn-
in gekk að þessum samningi og
var þá afráðið að setjast að i Kan-
ada. Hópurinn kom siðan til Que-
bec. fór þaðan til Toronto og bjóst
loks til vetursetu i smábænum
Kinmont i Qntario. Augljóst var
þó að engin leið var að setjast að
þarrra til frambUðar: mestur hluti
landsins var þegar numinn og
virðast kjör landnemanna þarna
hafa verið fniklu verri en i
Bandarik junum . SjUkdómar
komu upp og margir dóu.
kjör islendingahópsins i Kinmont
ákaflega bág. Þá kom til sögunn-
ar kanadamaður nokkur að nafni
John Taylor. Hann var, fæddur
1812 og þvi nokkuð við aldur. og
stundaði e.k. trúarvakningu með-
al skógarhöggsmanna i Ontario.
Hann kvnntist islendingum og á-
huga þeirra á að eignast eigið ný-
lendusvæði siðla ársins 1874. og
voru hann og Sigtryggur Jónas-
son (sem hafði flust til Kanada
nokkrum árum áður og var nu
fulltrUi Kanadastjórnar) sam-
mála um að ekkert land myndi
lengur laust i austurhluta lands-
ins. Hann gerði sér þvi ferð til
Ottawa til að hitta innflytjenda-
ráðherrann, sem var skólabróðir
hans, og fékk hann þvi ágengt að
stjórnin lagði fram fé til að
styrkja leiðangur þriggja manna
til landaleitar i Rauðárdalnum i
Manitoba. sem var þá um það bil
að byggjast.
2. jUli 1875 lögðu leiðangurs-
mennirnir þrir. John Taylor, Sig-
trvggur Jónasson og Einar
Jónasson, svo upp frá Kinmont.
og komu þeirtil Winnipeg hálfum
mánuði siðar. Slétturnar um-
hverfis bæinn voru þá heldur
ófagrar um að litast. þvi að engi-
sprettur höfðu eytt öllum gróðri.
Leiðangursmenn héldu þvi norð-
ur meðfram Winnipeg-vagni alla
leið að Whitemud River, eins og
Islendingafljót var þá kallað.
Þeim leist mjög vel á þetta land:
töldu þeir að það væri gott til
landbUnaðar. auk þess væri þar
timbur og fiskveiði i vatninu. Það
var þvi valið til stofnunar is-
lenskrar nýlendu, og var þá mælt
Ut svæði sem var 36 mílur á lengd
frá Boundarv Creek norður tynr
tslendingafljót og 9-11 milur á
breidd inn frá vatninu. Flatarmál
þess var 324 fermflur og fylgdu
með þvi eyjarnar tvær Mikley og-
Engey (Goose Island'. Siðar var