Þjóðviljinn - 24.12.1975, Blaðsíða 29

Jólablað 1975 — ÞJÓÐVILAINN — SIÐA 29
ATVINNUHÆTTIR
VESTUR-ÍSLENDINGA
Framhald af 27. siðu.
leyfa fiskveiðar á ný, og reyndist
þá fiskgengd hafa aukist stórlega
i vatninu. Það er þvi alveg óvist
að nokkur þörf hafi verið á þvi að
leggja þessa byggð niður.
Blaðamaður Þjóðviljans náði
tali af tveimur mönnum, sem
lengi höfðu stundað fiskveiðar á
Winnipegvatni, Albert Thordar-
son og Leifa Thordarson, og
fræddist af þeim um þessa at-
vinnugrein. Helstu fisktegundir,
sem þar finnast, eru whitefish,
sem vestur-islendingar kalla
hvitfisk og veiðist einkum að
sumarlagi á norðurhluta vatns-
ins, pickeral eða yellows, sem er
kallaður ,,pikkur”,og sauger, sem
er kallaður pikksili. Þessir fiskar
eru yfirleitt tvö og hálft til þrjú
pund að þyngd nema pikkslhð,
sem er talsvert minna. Aður fyrr
var mikið veitt af gullauga (gold-
eyes), sem er miklu minni fiskur,
en það hvarf að mestu fyrir
nokkrum árum. Nú virðist gull-
auga aftur vera farið að aukast.
Annar fiskur, tullibee, eða birt-
ingur eins og vestur-islendingar
segja, var mikið veiddur fyrir
nokkrum árum, en er nú hverf-
andi litill.
Winnipeg-vatn er risavaxið, og
jafn langt tslandi frá norðri til
suðurs. Sagt var að vestur-islend-
ingar kölluðu að þeir „væru til
sjós”, sem fengust þar við fisk-
veiðar,en ekki heyrði blaðamaður
Þjóöviljans þó það orðalag. Á
sumrin eru veiðarnar stundaðar i
nokkuð stórum vélbátum, en á
veturna fara þær fram á undar-
legan hátt: þá er fiskurinn veidd-
ur undir is.
Winnipeg-vatn leggur i nóvem-
ber, en i janúar er isinn orðinn
svo þykkur aö tryggt er að ferðast
yfir hann bilum. Isana fer ekki að
leysa fyrr en seint i mars. Þegar
islendingar settust þarna að
fyrst, gekk þeim mjög illa að
veiða fisk i vatninu: þau net sem
þeir höfðu með sér að heiman
voru of stórgerð fyrir vatnafisk-
inn, og á veturna voru þeir alveg
bjargarlausir og kunnu enga leið
til að veiða fiskinn undir isnum.
Það munu hafa verið indiánar,
sem fyrst kenndu islendingum
þessa sérstöku tækni. Vandinn er
sá að þræða netið undir isinn og
notuöu indiánarnir til þess
„spiru” eins og vestur-islending-
ar segja: það var flöt stöng, 5—6
faðmar á lengd, og var netið fest
við hana. Fyrst var höggvið gat á
isinn og spirunni rennt undir
hann, og svo var höggvið annað
gat þar sem endinn var til að
renna henni áfram. Þannig var
haldið áfram, þangað til búið var
að þræða allt netið undir isinn.
Þessi aðferð var seinleg, vegna
þess að það þurfti alltaf að
höggva göt með spiru-lengdar
millibili, og það var erfitt, þegar
Isinn var orðinn fjögur fet á
þykkt.
Þess vegna endurbættu vestur-
islendingar tæknina og fundu upp
i kringum 1920 sérstakt tæki til að
draga netin undir isinn: það er
kallað „jigger”. Jiggerinn er flöt
spýta meðrifu i miðjunni, og i rif-
unni er járnfleinn. Annar endi
hans er laus, en hinn endinn er
festur við spýtuna og i miðjunni
er fest við hann e.k. nál. Kaðall er
þræddur undir spýtuna og festur i
þann enda járnfleinsins sem laus
er. Siðan er jiggernum rennt und-
ir isinn og dettur þá lausi endi
járnfleinsins niður. Þá er togað i
kaðalinn svo að fleinninn lyftist
upp, og rekst nálin upp i isinn og
ýtir verkfærinu áfram. Þannig
skriöur jiggerinn áfram undir is-
inn eftir þvi sem á vixl er togað i
kaðalinn og slakað á honum, og
þarf þá ekki að höggva nema tvö
göt á Isinn, eitt fyrir hvorn enda
netsins. Helsti vandinn er sá að
fylgja jiggernum eftir og vita ná-
kvæmlega hvar hann skriður.
Þurfa menn að hlusta á nálina,
þegar hún slæst undir isinn, og er
sagt að til þess þurfi töluverða
þjálfun. „Þetta hefði verið létt
verk fyrir Sæmund fróða”, sögðu
fiskimennirnir, „hann hefði bara
fengið kölska til að draga jigger-
inn”.
Fiskveiðar undir is voru ekki
það eina, sem indiánar kenndu is-
lendingum: þeir kenndu þeim
einnig ýmsar aöferðir við dýra-
veiðar, eins og að leggja snörur
fyrir kaninur o.þ.h. í skógunum
var áður talsvert um villt spen-
dýr, eins og kaninur, dádýr, elgi
og svo stór elgsdýr, sem vestur-
islendingar kalla „músdýr”. Enn
er talsvert um dýraveiðar, en
þeir sem þær stunda verða nú að
leita miklu norðar en áður, eða
norður i óbyggðir, til að finna ein-
hver veiðidýr.
Þannig hafa landbúnaður, fisk-
veiðar og nokkrar dýraveiðar
verið helstu atvinnuvegir manna
á Nýja Islandi. Hins vegar hefur
litið verið um iðnað þarna. Fyrir
nokkrum árum var þó byggt
brugghús — eða „brennivins-
verkstæði” eins og einn vestur-is-
Leifi Thordarson
lendingurinn komst að orði —
skammt frá Gimli. Nokkrir menn
hafa atvinnu við hana, og bændur
selja þangað korn.
e.m.j.

Þökkum félagsmönnum gott samstarf á
liðna árinu, og óskum þeim og öllum
viðskiptavinum gleðilegra jóla og heilla
og farsældar á komandi ári.
Kaupfélag
Patreksfjarðar
Patreksfirði.
Gleðileg jól
Farsælt komandi ár.
Þökkum viðskiptin á árinu, sem er að liða.
Kaupfélag A-Skaftfellinga
Höfn, Hornafirði.
Gleðileg jól
farsælt komandi ár
Iðnó — Ingólfskaffi
Síini 12350 Alþýðuhúsinu
Gleðileg jól
og farsælt komandi ár.
Þökkum gott samstarf
á liðnum árumu
Togara-
afgreiðslan hf.
Reykjavík.
aott!!
lá, það er gott súkkulaðið frá Móna.
— Við fylgjumst með
braðskyni fólks og reynum
að gera því til hæfis.
SÆLGÆTISGERÐIN
MÓNA
Súkkulaðikexið frá Móna
er bæði gott og nærandi. —
Tilvalinn miUimatur. — 1 vinnu, eða á ferðalagi.
Stekkjarhrauni 1 Hafnarfirði Simi 50300