Dagblaðið Vísir - DV - 13.02.1996, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 13. FEBRÚAR 1996
13
Rangtúlkanir um
vetrarræktun
í leiðaraskrifum DV þann 27.1.
síðastliðinn koma fram það miklar
rangtúlkanir um vetarræktun
tómata og gúrkna hér á landi að
Ola verður við unað. í leiðaranum
eru settar fram ýmsar fullyrðingar
sem eru einfaldlega rangar því
þær byggja á röngum forsendum.
Talað er um „haustak landbún-
aðarins á þjóðinni“ og að „land-
búnaðarkerfið" muni sjá um að
hindra samkeppni vetrargúrkna
og -tómata við innflutta vöru. Bent
skal á að hér gildir sk. EES-samn-
ingur, sem veldur m.a. því að
hingað til lands er opið fyrir inn-
flutning tómata, gúrkna og ýmissa
fleiri garðyrkjuafurða yflr vetrar-
tímann á 0% tolli. Með öðrum orð-
um verða vetrargúrkurnar og -
tómatarnir að standast þessa sam-
keppni án nokkurrar innflutnings-
verndar sem þessar tegundir og
gera í dag. Állar þær tilraunir sem
unnið er að taka mið af þessu
markaðsumhverfi og það er
hreinn og beinn öfugsnúningur að
halda öðru fram eða gefa í skyn.
í leiðaranum kemur réttilega
fram að unnið er hér á landi mark-
visst að því innan garðyrkjunnar,
með víðtækri samvinnu við utan-
aðkomandi aðila, að ná tökum á
ræktun grænmetis að vetri með
aðstoð raflýsingar. Sá . árangur
sem nú þegar hefur náðst lofar
góðu og við getum með réttu verið
stolt af honum. Þessi góði árangur
er ekki hvað síst að þakka mikilli
ræktunarfærni íslenskra garð-
yrkjubænda.
Reynt að sverta ávinning
í leiðaranum er markvisst reynt
að sverta þann ávinning sem gæti
falist í vetrarræktuninni. Hins
vegar hafa allir þeir sem ég hef
Kjallarinn
Garðar R. Árnason
garðyrkjuráðunautur Bændasam-
taka íslands
rætt við og sem hafa kynnt sér
málið séð þennan ávinning, ekki
bara fyrir stöku garðyrkjubændur
heldur fyrir þjóðina í heild sinni.
Ef tilraunirnar skila þeim ávinn-
ingi sem vonir standa til, gæti
ávinningurinn í örstuttu máli m.a.
falist í: Betri nýtingu á þeirri
miklu íjárfestingu sem bundin er í
gróðurhúsunum (sem myndi skila
sér í lækkuðu vöruverði); jafnara
vinnuálagi innan stöðvanna og
fjölgun ársverka í garðyrkju,
þ.e.a.s. aukinn fjöldi heilsársstarfa
í stað árstíðabundinna (augljós
ávinningur fyrir launþega, garð-
yrkjubændur, ýmsa þjónustuaðila
og hið opinbera); aukinni raforku-
notkun ásamt bættri nýtingu
orkuframleiðslunnar með aukinni
lýsingu á þeim tímum sólai hrings-
ins sem álagið er sem minnst á
rafmagnskerfinu (raforkan er
sameign þjóðarinnar og bætt nýt-
ing hennar er því i þágu þjóðar-
innar).
Fögnum framförum
Hvaða tilgangi þjónar það að ala
á tortryggni á milli manna? I
framangreindum leiðaraskrifum
er reynt að skapa garðyrkjubænd-
um þá ímynd að hér séu á ferðinni
ósvífnir eiginhagsmunaseggir sem
hugsi bara um eigin hag og
„stundi hreina og beina útgerð á
vasa neytenda". Jafnframt því var
fagnað að garðyrkjubændur hafi
ekki náð það langt að geta ræktað
ávexti í gróðurhúsum, því fari svo'
„myndum við ekki njóta ódýrra
ávaxta frá útlöndum". Ef garð-
yrkjubændur væru álíka óprúttnir
og látið er í veðri vaka gætu þeir
svo sem fyrir löngu hafa unnið að
því að þetta gengi eftir því við höf-
um búið yfir nægilegri þekkingu
til að rækta fjölmargar tegundir
ávaxta í gróðurhúsum. Álíka mis-
beiting hefur einfaldlega aldrei
hvarflað að nokkrum manni innan
garðyrkjunnar né „kerfisins" því
shk ræktun væri allt of dýr.
Ýmislegt fleira orkar tvímælis í
fyrrnefndum leiðara en hér skal
látið staðar numið að sinni. Sam-
andregið þá er með öllu ástæðu-
laust að líta á þróun vetrarrækt-
unar sem „uggvænlegar framfar-
ir“. Þvert á móti ættum við öll að
fagna þessum framförum og vera
stolt af hinni miklu ræktunar-
færni og kunnáttu sem íslensk
garðyrkja býr yfir og hvetja hana
til frekari dáða en láta af álíka niö-
urrifi eins og birtist í leiðara DV
27.1. sem engum er til framdráttar.
Garðar R. Árnason
„Bent skal á að hér gildir sk. EES-samn-
ingur sem veldur m.a. því að hingað til
lands er opið fyrir innflutning tómata,
gúrkna og ýmissa fleiri garðyrkjuafurða
yfir vetrartímann á 0% tolli.“
„Sá árangur sem nú þegar hefur náðst lofar góðu og við getum með réttu
verið stolt af honum. Þessi góði árangur er ekki hvað síst að þakka mik-
illi ræktunarfærni íslenskra garðyrkjubænda."
Enn um pólitíska ábyrgð
I flestum vestrænum velferðar-
ríkjum hefur samtryggingin orðið
ofan á við fjármögnun heilbrigöis-
kerfa. Almenningur og stjórnmál-
in hafa talið að greiður aðgangur
allra að heilbrigðisþjónustu sé
grundvallarmannréttindi og hluti
þeirra lífsgæða sem krafist er í
dag. Hið opinbera hefur því tekið
frumkvæðið og tryggt öllum að-
gang að þeirri þjónustu með ann-
aðhvort stofnun almannatrygg-
inga eða með beinni fjármögnun
úr sameiginlegum sjóðum.
í þessari stefnu liggur hin sam-
félagslega og pólitíska ábyrgð í
heilbrigðismálum. Ábyrgð stjórn-
valda er mikil, því þau hafa tekið
frumkvæðið, forustuna og það
starf að tryggja aðgang að heil-
brigðisþjónustu. Ef stjórnvöld geta
hins vegar ekki axlað þá ábyrgð
sem þessu fylgir er heiðarlegast,
og í raun bæði siðferðileg og sam-
félagsleg krafa, að þau viðurkenni
þá staðreynd og skapi svigrúm fyr-
ir önnur form sem tryggt geta
nauðsynlegan og æskilegan að-
gang að heilbrigðisþjónustu.
Stjórnvöld geta með öðrum orðum
ekki einokað stóran hluta heil-
brigðisþjónustunnar og skammtað
hana.
Ef horft verður fram á það á
næstu árum að heilbrigðisþjónust-
an verði skömmtuð í ríkum mæli,
þ.e.a.s. að sjúklingar fái ekki þá
bestu þjónustu sem læknavísindin
Kjallarinn
Jóhann Rúnar
Björgvinsson
hagfræðingur
vilji fyrst og fremst að heilbrigöis-
kerfið sé vel rekið. Að rétt hvatn-
ing sé til staðar í kerfinu þannig
að fjármunir séu skynsamlega not-
aðir og á hagkvæman hátt. Al-
menningur vill eiga aðgang að
bestu heilbrigðisþjónustu hvört
sem það er með skattgreiðslum,
tryggingagjöldum eða beinum
greiðslum. Hlutverk stjórnmála-
heilbrigðiskerfinu í því augnamiði
að virkja hvatningu rekstraraðila
til skynsamlegra og hagkvæmra
nota á fjármunum. Þau hafa að-
skilið heilbrigðisþjónustuna frá
fjármögnun hennar. Gert rekstr-
areiningar sjálfstæðar og ábyrgar
fyrir starfseminni. í kjölfarið hafa
fylgt útboð- og kaupsamningar
milli þessara aðila. Hagræðing
„Niðurskurður á útgjöldum til heilbrigðis-
mála leiðir ekki sjálfkrafa til sparnaðar
eða hagræðingar. Reynsla annarra þjóða
er sú að niðurskurður dregur úr fram-
leiðni, þjónustustigi og þjónustulund við
almenning.“
geta boðið upp á, eða að þeir þurfi
að bíða eftir þjónustunni svo mán-
uðum eða árum skiptir í biðröð-
um, þá hefur hin samfélagslega og
pólitíska ábyrgð í þessum mála-
flokki brugðist.
Vilji almennings
í heilbrigðisumræðunni hefur
ekkert komið fram um vilja al-
mennings í þessum málum. Vill
hann í raun niðurskurð á heil-
brigðisþjónustunni og vill hann
langar biðraðir? Ég hef ekki trú á
að svo sé, frekar að almenningur
manna í þessu samhengi er meðal
annars að tryggja rétta umgjörð
svo að slíkur aðgangur sé mögu-
legur.
Formbreyting
Niðurskurður á útgjöldum til
heilbrigðismála leiðir ekki sjálf-
krafa til sparnaðar eða hagræðing-
ar. Reynsla annarra þjóða er sú að
niðurskurður dregur úr fram-
leiðni, þjónustustigi og þjónustu-
lund við almenning. Margar
þeirra hafa því snúið af þessari
braut og ráðist í formbreytinga á
hefur því fylgt sem eðlilegur hluti
við slik rekstrarskilyrði.
Aðkallandi er að heilbrigðis-
stefna stjórnvalda liggi ljós fyrir.
Varla getur það verið meiningin
að langir varánlegir biðlistar
verði hluti kerfisins. Fjárlagagat
eða hagfræðiklisjan um vaxta-
lækkun er engin haldbær skýring
á stefnuleysi í þessum málaflokki.
Þær fjárhæðir sem á vantar nú til
að draga úr biðlistum er á engan
hátt íþyngjandi í þessu samhengi.
Jóhann Runar Björgvinsson
Með og á
móti
Ríkið reki fæðingardeild f
Fæðingarheimilinu
Eðlilegt
„Mér finnst
eðlilegt að rík-
ið reki Fæð-
ingarheimili
Reykjavíkur
áfram þar sem
ég tel að þörf
sé á öðrum
fæðingarstað
en fæðingar-
deild Land- dóttir Uósmóðir.
spítalans. Þeir
fimm mánuðir
sem Fæðing-
arheimilið var opið í síðustu
lotu gefa mjög takmarkaðar upp-
lýsingar um það hver kostnaður
við svona rekstur er þegar til
lengri tíma er litið. Hins vegar
er ekki víst að heppilegast sé að
FæðingarheimOi Reykjavíkur
heyri undir Ríkisspítala eða önn-
ur stór sjúkrahús. Bæði er ekki
fagleg sátt um það hvernig
standa á að þjónustu fyrir konur
kringum barneign og svo þegar á
að spara þá er þetta fyrsti stað-
urinn sem mönnum dettur í hug
að loka. Ef til vill væri mögu-
leiki á því að ljósmæður ynnu á
Fæðingarheimilinu en fengju
laun sín greidd gegnum Trygg-
ingastofnun ríkisins. Líka mætti
hugsa sér að ljósmæöur, sem
sinna mæðravernd, gætu haft
þar aðstöðu til að taka á móti
börnum. Það fyrirkomulag er til
dæmis þekkt frá Bretlandi. Ljós-
mæður hafa margar þá skoðun
að hátæknisjúkrahús sé ekki
heppilegur staður fyrir allar
konur að fæða á. Þannig hafa
rannsóknir ekki sýnt að örugg-
ara sé fyrir heilbrigðar konur
með eðlilega meðgöngu að baki
að fæða á sjúkrahúsi fremur en
litlu fæðingarheimili.“
Konur
hafa val
„Fæðingar-
heimilið er
lokað núna og
því verður
haldið lokuðu
út árið. Það
var samning-
ur milli
Reykjavikur-
borgar og
Ríkisspítala
sem hljóðaði
upp á það að
við myndum fá húsnæðið ef við
myndum reka það í sama formi
og það var áður. Þessi sanining-
ur er enn í gildi. Núna hefur
komið í ljós að kvenlækninga-
deildin getur sinnt öllum fæöing-
um og síðan kom þessi MFS-hóp-
ur þannig að konur hafa val í
dag en auðvitað hefðum við
gjarnan viljað reka Fæðingar-
heimUið áfram ef við hefðum
haft til þess fjárveitingu.
Ríkisspítalar eru á fastri íjár-
veitingu. Þegar fjárlög eru af-
greidd á Alþingi fyrir jólin sjá-
um við hvað við fáum mikla pen-
inga til að reka spítalann. Við
eigum að vera innan fjárlaga og
því verðum við að velja og
hafna. Samkvæmt fjárlögum átt-
um við að spara 400 mUljónir á
þessu ári. Við urðum að loka á
öllum sviðum og völdum Fæð-
ingarheimilið á kvenlækninga-
sviði því að það kom betur út en
að loka einhverri deild inni á
kvenlækningadeild. Það er ekki
þar með sagt að við séum að loka
alveg fyrir starfsemi Fæðingar-
heimUisins. Við erum ekki að
taka neina ákvöröun fyrir fram-
tíðina.“
Vigdís Magnúsdótt-
ir, forstjóri Ríkis-
spítalanna.