Dagblaðið Vísir - DV - 20.07.1996, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 20. JÚLÍ 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stiórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aöstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: (SAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Endaspretturínn brást
Meðan ástandið er svona er tómt mál að tala um þátt-
töku íslands í upplýsingasamfélagi nútímans. Útilokað
er að stofna fyrirtæki á íslandi á þessu sviði með fjar-
vinnslu í huga, af því að sjálf umferðaræðin er í ólagi
og getur hæglega komið rekstrinum á kaldan klaka.
Netsamband á íslandi einkennist af miklum þrengsl-
um og tíðum bilunum. Ef ástand netsins sjálfs væri
ekki svona, heföum við alla burði til að vera virkir að-
ilar að hátekjugreinum upplýsingatækninnar. íslend-
ingar eru nefnilega komnir þjóða lengst í að nota tölv-
ur.
Fyrir mörgum árum urðum við fyrir því láni að kom-
ast hjá óhóflegum opinberum gjöldum á tölvur. Þær
streymdu inn í landið, bæði í fyrirtæki og skóla. Við
urðum skyndilega læs á tölvur og sáum fyrir okkur
mikla nýsköpun í spánnýjum greinum atvinnulífsins.
Netið gat orðið punkturinn yfir i-ið í þessari hag-
stæðu þróim. Með því fékkst ódýrt samband, sem eyddi
herkostnaðinum af að standa í alþjóðlegri samkeppni
frá fjarlægri strönd norður í hafi. Við gátum keppt á
jafnréttisgrundvelli við aðila í nöflum alheimsins.
Því miður hefur þetta ekki gerzt. Endasprettinn vant-
aði. Þröng og ótraust samgönguæð tölvuheimsins hefur
stórskaðað íslenzk fyrirtæki í samkeppni við erlend og
dregið hastarlega úr trú manna á, að það þýði að keppa
við útlenda aðila á sviðum upplýsingatækni.
Póstur og sími hefur aldrei haft áhuga á netinu og
raunar látið það fara í taugarnar á sér, enda hefur það
rutt til hliðar stafrænum samgöngutækjum af miklu
dýrara tagi, sem stofnunin taldi henta betur. Frá Pósti
og síma er því ekki að vænta jákvæðra strauma.
Reynslan sýnir líka, að Póstur og sími sinnir með
hangandi hendi öðru mesta nauðsynjamáli netsins, það
er rekstrarörygginu. Og í verðlagningu segir stofnunin
réttilega, að það sé ekki í hennar valdi að greiða niður
ákveðna þætti símaþjónustunnar í landinu.
ísnet er fyrirtækið, sem leigir bandbreidd á sæstreng
af Pósti og síma til notkunar fyrir netið og leigir síðan
notendum aðgang að bandbreiddinni. Til þess að halda
verðlagningu á aðgangi að netinu í svipuðum farvegi og
í útlöndum, hefur ísnet ekki ráð á neinni vannýtingu.
Segja má, að jafnan sé fullnýtt sú bandbreidd, sem til
ráðstöfunar er hverju sinni á netinu. Sí og æ er verið
að auka bandbreiddina, en hún fyllist jafnóðum af not-
endum. Nokkrum sinnum á dag eru þrengsli og hæga-
gangur áberandi á netinu vegna of mikils álags.
Pósti og síma má segja það til hróss, að hann hefur
tryggt sér aðild að sæstrengjum með mikla flutnings-
getu. Þess vegna getur hann fyrirvaralaust útvegað
aukna bandbreidd, þegar á þarf að halda. En hann vill
auðvitað fá eitthvað fyrir sinn snúð.
Ríkisvaldið getur komið að þessu máli með því að
ábyrgjast leigu fyrir ákveðinn slaka á netinu, það er
bandbreidd, sem enn nýtist ekki, en mun nýtast á
næstu vikum eða mánuðum. Það er eins og að leggja
umferðaræðar með tilliti til væntanlegrar framtíðarum-
ferðar.
Ríkisvaldinu ber að líta á þetta verkefni eins og vega-
kerfið og leggja fram fé til að tryggja fullkomna afkasta-
getu og rekstraröryggi netsins innan lands og utan.
Jónas Kristjánsson
ES bregst við ráðríki
Bandaríkjaþings
Árátta Bandaríkjaþings að
krefjast þess að takmarkanir sem
settar eru á viðskipti bandarískra
fyrirtækja við einstök ríki skuli
einnig virtar af fyrirtækjum í öðr-
um löndum, eða þau hljóti verra
af, hefur orðið til þess að í árekst-
ur stefnir milli Bandaríkjanna og
margra helstu viðskiptalanda
þeirra og bandamanna. í svipinn
stendur styrinn um viðskipti við
Kúbu en fram undan virðast svip-
uð átök varðandi íran og Líbýu.
Á síðastliðnum vetri setti
Bandaríkjaþing lög, kennd við að-
alflutningsmenn í báðum þing-
deildum, Helms og Burton. Áðal-
efni þeirra er að herða hálfs íjórða
áratugar gamalt viðskiptabann á
Kúbu en tveir kaflar íjalla um
þvingunaraðgerðir gegn erlendum
fyrirtækjum sem nýta sér svig-
rúmið sem þetta bann veitir.
Clinton forseti lagðist í fyrstu
gegn lagasetningunni vegna fyrir-
sjáanlegra afleiðinga á alþjóða-
vettvangi en snerist hugur og und-
irritaði lögin eftir að flugher
Kúbu skaut niður flugvélar
kúbverskra útlaga frá Flórída í
áróðursdreifingu gegn stjórn
Kastrós.
Bandaríkjaforseti gat frestað
fram í þessa viku gildistöku laga-
kaflanna um þvingunaraðgerðir
gegn erlendum aðilum. Ákvörðun
hans varð að fresta fram í febrúar
á næsta ári vegna krafna frá
bandarískum aðilum til bóta fyrir
upptækar eigur á Kúbu úr hendi
aðila í öðrum löndum sem kunna
síðan að hafa hagnýtt sér þessar
eignir í viðskiptum. Hins vegar lét
Clinton ganga strax í gildi ákvæði
um að banna skuli eigendum og
stjórnendum erlendra fyrirtækja,
sem svo stendur á um, og skyldu-
liði þeirra öllu að stíga fæti á land
í Bandaríkjunum um ótiltekna
framtíð.
Níu stjórnendur kanadíska
námufyrirtækisins Sheritt
International, sem rekur nikkel-
námu á Kúhu, hafa þegar fengið
viðvörun um að þeim, mökum
þeirra og börnum verði bönnuð
landvist í Bandaríikjunum frá og
með ágústlokum, hafi þeir ekki
áður hætt atvinnurekstri á Kúbu.
Eigendur og stjórnendur ein-
hverra fleiri fyrirtækja í Mexíkó
og löndum Evrópusambandsins
munu hafa fengið eða eiga von á
slíkum aðvörunum frá utanríkis-
ráðuneyti Bandaríkjanna. Stjórnir
ríkjanna, sem í hlut eiga, hafa
gert ljóst að bandarískum yfir-
gangi af þessu tagi verði ekki tek-
ið þegjandi.
Kanada og Mexíkó vísa fyrst og
fremst til að Bandaríkin séu að
brjóta ákvæði fríverslunarsamn-
ings Norður-Ameríku. Evrópu-
sambandið vitnar hins vegar í
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
ákvæði nýgerðs sáttmála um
heimsviðskipti og kveðst vera að
athuga kæru á hendur Bandaríkj-
unum á grundvelli hans.
Að auki hefur ráðherraráð ES
falið framkvæmdastjórninni að
undirbúa gagnaðgerðir á öðrum
sviðum. Þar er um að ræða laga-
setningu sem bannar fyrirtækjum
í aðildarríkjum að lúta ákvæðum
Kelms-Burton laganna. Skrá verð-
ur samin um bandarísk fyrirtæki
sem höfða mál gegn fyrirtækjum í
löndum ES á grundvelli laganna.
Lögð verða drög að þvi að aftur-
kalla landvistarleyfi eða vinnu-
heimildir manna í ábyrgðarstöð-
um hjá bandarískum fyrirtækjum
í löndum ES.
Ákvarðanir um undirbúning
gagnaðgerða af hálfu ES lágu fyrir
áður en Clinton tók afstöðu til
gildistöku ákvæða Helms-Burton
laganna. Niðurstaða hans sýnir að
hann vill fara bil beggja, fresta
meiri háttar árekstri við ES en
þóknast þó að vissu marki féndum
Kastrós sem flúið hafa til Banda-
ríkjanna, gerst bandarískir ríkis-
borgarar og geta ráðið miklu um
úrslit kosninga í haust í ríkjunum
Flórída og New Jersey.
Að kosningum loknum verður
svo nýkjörinn forseti að ákveða
hvað við tekur i febrúar þegar
fresturinn sem Clinton hefur
ákveðið rennur út. Forsetinn sem
þá situr getur hvort heldur fram-
lengt hann eða látið lagaákvæðin
taka fullt gildi.
En þar að auki virðist sýnt að
komið verði upp nýtt misklíðar-
efni í viðskiptum Bandaríkjanna
og Evrópusambandsins. í fyrra
bannaði Bandaríkjastjórn banda-
rískum olíufélögum að halda
áfram stórviðskiptum við íran. 01-
íufélög frá Vestur-Evrópu hafa
síðan hlaupið I skai-ðið. í júní
samþykkti Fulltrúadeild Banda-
ríkjaþings með 415 atkvæðum
gegn engu að svipta erlend fyrir-
tæki, sem eiga stórviðskipti í olíu-
iðnaði við íran, aðgangi að banda-
rískum fjármagnsmarkaði og
framkvæmdum og innkaupum á
vegum bandaríska ríkisins.
Frumvarp á sömu nótum er nú
til meðferðar í Öldungadeild
Bandaríkjaþings en þar hefur ver-
ið ákveðið að þvingunaraðgerðir
skuli einnig ná til erlendra fyrir-
tækja sem taka þátt í olíuiðnaði
Líbýu.
Jesse Helms, formaöur utanríkismálanefndar Öldungadeildar Banda-
ríkjaþings og aöalfrumkvööull Helms-Burton laganna.
unarlöndum, þar sem 90% eyðnisjúklinga búa,
verði óyfirstíganlegur."
Ur leiðara The New York Times 17. júlí.
r
Israel standi við samninga
„Herra Netanyahu lofaði friði sem byggðist á ör-
yggi og hann hefur rétt til að vera harðari í kom-
andi samningaviðræðum. En hann verður einnig að
heiöra þá samninga sem nú eru í gildi og það væri
ekki gáfulegt af honum að ergja palestínsku þjóðina
út af ópólitískum málum eins og lokun Vesturbakk-
ans og Gaza.“
Úr leiðara The New York Times 15. júli.
skoðanir annarra
Vilja aftur frið
„Það er samt sem áður eitt ljós í myrkrinu. Flest-
um ibúum N- írlands, hvort sem þeir eru kaþólskir
eða mótmælendatrúar, blöskrar þessi endurkoma
ofbeldisins og fólkið vill reyna að endurheimta
, möguleikann á friði.“
Úr leiðara The New York Times 17. júlí.
Þverstæða í rannsóknum
„Þverstæöan er sú að jafnvel þótt nýjar aðferðir
til meðferðar á AIDS skili árangri þá er lítil von til
i þess að hægt verði að hafa stjórn á faraldrinum um
alla jörðina. Það verður nógu dýrt að veita öllum
sem eru sýktir í Bandaríkjunum meðferð. Það er
| líklegt að kostnaðurinn við að veita meðferö í þró-