Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1998, Blaðsíða 28

LAUGARDAGUR 14. NÓVEMBER 1998 UV
28 %tlgan/iðtal
' iii i i. ■■ —..
"W X • " .
„Eg heyri mjög vel
hvað fólk segir. Ég
bregst kannski ekki
við því þegar það
segir eitthvað heldur
hlusta ég á það og
það fer inn á eitt-
hvert innra segul-
band. Þegar ég byrja
að skrifa ýti ég á
„play(( og þá kemur
það. Sumt af því sem
ég skrifa hef ég heyrt
en ég set það auðvit-
að í annan búning.
Ef maður nœr til-
finningu, hrynjandi
eða orðalagi í því
hvernig fólk tjáir sig
þá kemur það. “
Hlín Agnarsdóttir hefur verið
mjög áberandi í íslensku menning-
arlífí síðustu árin og er án efa ötul-
asti og vinsælasti kvenleikritahöf-
undur þessa áratugar og þótt víðar
væri farið í tíma. í fyrra sýndi Sjón-
varpsleikhúsið leikritið Flökkuslím-
húð, Fyrirtíðaspennu og Frjósemi,
sem fjallaði um vinsælan kvensjúk-
dómalækni og sjúklinga hans. Hlín
átti líka leikritið Konur skelfa sem
sýnt var lengi við góða aðsókn í
Borgarleikhúsinu.
Síðasta sunnudag hóf nýtt leikrit,
Svannasöngur, eftir Hlín göngu sína
í Sjónvarpsleikhúsinu. Líkt og í
fyrra er karlmaður í aðalhlutverki
og þrjár konur í spilinu. Leikstjór-
inn er einnig sá sami, Viðar Vík-
ingsson.
Höfundurinn býr ekki
í þakherbergi
Er Svannasöngur frábrugðinn
leikritinu um kvensjúkdómalækn-
inn?
„Já, þetta er allt annað. Það eina
sem fólki gæti þótt svipað er að
karlmaður er í aðalhlutverki og
þrjár konur í kringum hann. í
þessu verki koma miklu fleiri per-
sónur við sögu. Uppbygging verks-
ins, framvinda og úrvinnsla er allt
önnur enda fengum við þó nokkuð
frjálsari hendur en í fyrra. Við
fengum að fara aðeins út fyrir
þann ramma sem okkur var ætlað-
„Mér hefur dottið í hug að ef ég væri nógu góð á tölvu gæti verið gaman að setjast fyrir framan hana og búa til mína
eigin uppsetningu, t.d. á Heddu Gabler, með mínum eigin leikurum, leikmynd og öllu sem tiiheyrir og setja það á Net-
ið. Þá þyrfti ekki allar þessar flækjur og snert af geðveiki sem eru óneitaniega hluti af leikhúsinu. Þar þarf að sam-
ræma vilja allra og það er mikil togstreita."
eigi að leggja þann draum á hill-
una en þetta er grýttur vegur og
það gerist ekkert einn tveir og
þrír. Ég er búin að standa í þessu
í meira en tuttugu ár og þetta er
enn erfítt.“
Er nýliðun i leikskáldastétt?
„Nýliðun í leikskáldastétt er
nokkur en ekki nógu mikil því að
það eru mjög fáir af þeim sem eru
að stíga sín fyrstu spor sem kom-
ast eitthvað áleiðis. Við erum
haldin þeirri bábilju að vonast
alltaf eftir því að eitthvert séní
spretti allt í einu upp alskapað.
Það er alltaf eins og verið sé að
bíða eftir nýjum Jökli sem kemur
fram í sviðsljósið og slær í gegn.
Ég er ekki trúuð á þessar pæling-
ar. Ég held að það sé goðsögn að
leikritahöfundurinn spretti al-
skapaður fram. Hann verður að
vera inni í þessu umhverfi og fá að
prófa sig áfram, rétt eins og Jökull
gerði hjá Leikfélagi Reykjavíkur
um árabil. Þó að einhver þekki
leikhúsið og sé leikari er þó ekki
endilega vist að hann geti skrifað.
Það eru auðvitað til leikarar sem
geta skrifað og eru hæfileikarikir
en stundum hefðu þeir mátt taka
verkin og bera þau undir þjálfaðan
höfund því að það að skrifa er
margra ára þjálfun sem maður
stekkur ekkert inn í. Maður þarf
að ganga i gegnum ákveðinn
hreinsunareld."
Mannlegar tilfinningar og
bókasafnsfræði
Hvemig finnst Hlín staða
kvenna innan leikhússins?
„Skoðið leikhúsin. Hvaða ungu
leikstjórar eða höfundar hafa feng-
ið tækifæri undanfarin ár? Það er
ekki fyrr en konur era komnar
hátt á fimmtugsaldur að það er far-
ið að bera virðingu fyrir þeim og
viðurkenna hæfileika þeirra. Það
er kannski þannig að konur blóm-
stri seinna og lukka okkar sé
meira sígandi. Það hefur meiri
áhrif á frama kvenna að eignast
böm og sinna fjölskyldu og heimili
því að það er staðreynd að það
lendir meira á þeim. Það er eitt-
hvað í þessu skipulagi sem gengur
ekki alveg upp.“
Oft er talað um að kvenhlutverk
séu fá og rýr í roðinu. Hlín er ekki
sammála því.
„Það er ekki satt. Það eru marg-
ar flottar konur í leikritum sem
skrifuð eru á þessari öld. Tenn-
essee WiUiams, Arthur Miller og
margir þýskir og breskir höfundar
hafa skrifað mjög fín kvenhlutverk
sem eru oft konur sem eru að fást
við það að vera konur. En hvað
meinum við með því að það vanti
konur. Vantar kvenskörunga upp
ur sem við teljum af hinu góða.
í fyrra var ætlast til þess að verk-
in væru stúdíóverk unnin fyrir
þrjár myndavélar sem við höfum til-
tölulega ekkert kynnst í íslensku
sjónvarpi.Þessi aðferð er ansi gam-
aldags og þó að við sjáum hvað eftir
annað sápuóperur unnar á þennan
þátt er erfitt að halda sér innan
formsins fái maður ekki tækifæri til
að gera lengri þáttaröð, fá fleiri leik-
ara og fjölbreyttari svið. Við fáum
aðeins þrjá tuttugu mínútna þætti
til umráða.“
Hlín segir að sjónvarp og leikhús
séu gjörólíkir miðlar en líkt og í
leikhúsi sé þáttur sjónvarpsleik-
stjórans í verkinu mikill.
„Leikstjórinn í sjónvarpinu hefur
þó miklu meiri möguleika á mynd-
rænni úrvinnslu á efninu. Þar fer
öll tjáningin fram með myndum,
klippingum og sjónarhorni, frekar
en orðum. Þá skiptir það máli að
höfundurinn geti skrifað myndir.
Ég er ekki að segja að ég geti það en
ég hef verið svo heppin að fá að
vinna með manni sem heitir Viðar
Vikingsson og er kvikmyndamaður.
Við höfum unnið mjög náið saman
að þessum sjónvarpsleikritum í
fyrra og núna. Hann er algjör
happafengur. Hann kemur með
mjög góðar athugasemdir á handrit-
ið og góðar leiðbeiningar. Hann þor-
ir að koma með hugmyndir og
brjóta upp efnið og það er mjög dýr-
mætt fyrir höfunda að hafa svokall-
aðan dramatúrg við hliðina á sér.
Ég vil meina að Viðar eigi 50% af
því sem við erum að gera því hann
kemur líka inn í handritsvinnuna
með mér. Hann leyfir mér líka að
hafa skoðanir á því sem hann er að
gera. Þetta er gagnvirkt vinnusam-
band sem er gott og skemmtilegt.
í leikhúsi er samvinna milli allra
mjög nauðsynleg. Það getur ekkert
frjótt átt sér stað ef fólk er nískt á
hugmyndir og hrætt við að þiggja
hugmyndir frá öðrum. Ég hef þegið
heilu samtölin frá Viðari og ég er
ekkert feimin við að segja það.
Hann átti til dæmis orðið sem öll
þjóðin var í krampakasti yfir í
fyrra: Brundfyllisgremja. Það var
hann sem kom með karlmannshlið-
ina á fyrirtíðaspennunni en hann
setur sig mjög inn í það sem hann
gerir og rannsakar það ofan í kjöl-
inn.
Samstarf er lykilþáttur, leikrita-
skrif eru ekki starf þar sem höfund-
urinn heldur til uppi í einhverju
þakherbergi eða á Landsbókasafn-
inu og skrifar eitthvað sem er heil-
agt og ekki má breyta. En það eru
skiptar skoðanir um það.“
Erfiðara að vera kona
Hlín segir að jafnskemmtilegt sé
að skrifa fyrir leikhús og sjónvarp.
„Ég er alltaf að skrifa fyrir leik-
hús og held því áfram en bransinn
er mjög erfiður. Það er erfitt að
koma sér á framfæri og leggja
verk sin fyrir þá sem ráða og fá þá
til að trúa því að það sé eitthvað
vit í því sem maður er að gera. Og
ég ætla ekki að neita því að það er
erfiðara að vera kona. Fyrir mig
hefur þetta aldrei veriö auðvelt og
ég hef þurft að stóla mikið á sjálf-
an mig og standa með mér og rísa
upp aftur og aftur. Ég er ekki að
segja að ungt fólk sem langar til að
skrifa fyrir leikhús og kvikmyndir
á svið? Er verið að tala um það?
Nei. Það eru ekki bara kvenskör-
ungar sem eiga erindi á svið, síður
en svo. Við erum á vissum villigöt-
um þegar við tölum um þetta.
Ég fékk gagnrýni á það i Konur
skelfa að eina konan í verkinu sem
er með háskólamenntun, bóka-
safnsfræðingur, er mjög bamaleg
tilfinningalega. Það fannst mörg-
um skrýtið og kvenfjandsamlegt:
Eina konan sem er menntuð og
hún þarf að vera bamaleg. En er
eitthvað sem segir að fólk sem fer
í gegnum háskólanám sé betur í
stakk búið til að takast á við til-
finningar sínar, sambönd og sam-
skipti við hitt kynið? Það er ekki
svo einfalt. Það er kannski ekki
kennt í bókasafnsfræði."