Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1998, Blaðsíða 29

LAUGARDAGUR 14. NÓVEMBER 1998
Reykjavík þurfti ekki annan
kastala
Hvernig verður staða kvenna inn-
an leikhússins styrkt?
„Ég veit það ekki. Kannski þurfa
stjórnendur þessara stóru stofnana
að vera tilbúnari að deila sínu valdi.
Það er talað um menntað einveldi í
kastalanum við Hverfisgötu. Það er
ágætt út af fyrir sig en það mætti al-
veg deila þessu valdi meira með leik-
stjórum og höfundum og vinna
meira með þeim sem hafa sterkar og
frjóar hugmyndir, þekkingu og
menntun. Eins er það uppi í Borgar-
leikhúsi. Þetta eru gamaldags stjórn-
arhættir.
Ég er ekki trúuð á þessar stofnan-
ir. Ég held að það hafi verið skyssa
að byggja Borgarleikhúsið eins og
það var byggt. Þegar teikningar af
Borgarleikhúsi komu fram á sínum
tima, árið 1975, var fullt af fram-
sæknu fólki sem benti á að þegar
leikhúsið væri komið upp liti leik-
húslífið öðruvisi út. Kvikmyndir og
sjónvarp myndu hafa meiri áhrif og
vinna í þessari verksmiðju eru leik-
húslistamenn og hafa fengið þjálfun
í þvi að taka við skipunum og æfa
hlutverk. Ég segi fyrir mig að mér
finnst þetta ekki áhugavert. Mér
finnst sjálfstæði skapandi lista-
manna þröngur stakkur skorinn í
leikhúsinu.
Það er mjög dýrt að reka leikhús
og ég öfunda ekki þá sem stjóma
þessum stofnunum. Þetta getur ekki
verið spennandi og gefandi til lengd-
ar. Enda skilst mér að langflestir
leikhússtjórar verði fyrr eða siðar
hálfveikir af þessu. Þetta er svo
mikil togstreita.“
Er leikhúsfólk sér nægilega með-
vitandi um aðra miðla og þá sam-
keppni sem leikhúsið er i?
„Leikhúsfólk er dálítið snobbað.
Því finnst sjónvarp ekki eins fint og
leikhús. Það gegnir aðeins öðra
máli með kvikmynd, það er aðeins
listrænna. En sjónvarp er það
lægsta, það er lágmenning. Það er
sá stimpill sem fólk setur á sjón-
varpið. Þröstur Helgason skrifaði í
fyrra grein, sem átti að vera
„En er eitthvaö sem segir að fólk sem fer í
gegnum háskólanám sé betur í stakk búiö til
aö takast á við tilfinningar sínar, sambönd
og samskipti við hitt kyniö? Þaö er ekki svo
einfalt. Það er kannski ekki kennt í bóka-
safnsfrœöi. “
kröfumar myndu breytast. Við sjá-
um það líka á rekstri þessara leik-
húsa að Reykjavík þurfti ekki annan
kastala.
Enn höfum við ekki fengið þann
„kassa“ sem við viljum og getum
mótað eftir þeim leiksýningum sem
við vinnum að hverju sinni. Það er
allt niður njörvað í ákveðna sæta-
skipan og hefðbunda hugmynd um
það hvernig leiksýning eigi að fara
fram. Þetta finnst mér tefja og hefta
alla framþróun og sköpun í þessari
grein.“
Era breytingar fyrirsjáanlegar?
„Mér sýnist ekki. Stjórnendur
hafa þá tilhneigingu að fara allir í
sama farið. Stofnunin gleypir þá.
Stofnunin stjómar þeim en þeir ekki
stofnuninni nema innan þeirra
marka sem eru leyfileg. Kannski
komast þeir ekki út úr þessu.
í Borgarleikhúsinu er það starf-
semin versus byggingin því að bygg-
ingin sem slík heftir að mörgu leyti
þær hugmyndir sem fólk hefur um
það að búa til leikhús. Það hafa ver-
ið gerðar mjög góðar tiiraunir í Þjóð-
leikhúsinu með því að opna ný svið
eins og Smiðaverkstæðið en það þarf
meira af slíku til að brjóta upp.
Leikhús er fornaldarfyrirbrigði
ögrandi, um hvað sjónvarpið væri
vondur miðill til að flytja skáldskap.
Það er rétt að vissu leyti en það er
til skáldskapur í myndinni og Denn-
is Potter er gott dæmi um höfund
sem hefur verið mjög skapandi í
sjónvarpi, tekið miðilinn til sín og
unnið skapandi með hann. Þetta er
allt spuming um hugmyndaauðgi
og hugmyndafiug, ekkert annað.“
Á hæli vegna karlmennsku
Er Hlín femínisti?
„Já. Fólk er mjög hrætt við orðið
femínisti. Það er jafnmikið
skammaryrði og kommúnisti eða
sálgreinandi. Þetta þrennt hefur þó
mótað þessa öld; marxisminn, sál-
greiningin og femínisminn era þær
höfuðgreinar sem hafa skipt sköp-
um fyrir okkur á þessari öld.
Femínisminn er óskaplega sterkt afl
í öllu sem við lesum í dag um bók-
menntir og listir.
Femínisminn er mjög stórt fag og
það að vera femínisti táknar ekki
bara að vera kvenréttindakona
heldur að skoða heiminn út frá
þessu kyni sem er konan og hefúr
legið í þagnargildi. Mér finnst það
rosalega spennandi."
i leikhússins:
Fyrirbrigði
og stundum hef ég orðið mjög þreytt
á öllum flækjunum í leikhúsinu.
Það er svo margt sem þarf að koma
saman til að búa til það sem maður
vill sjá á sviðinu. Mér hefur dottið í
hug að ef ég væri nógu góð á tölvu
gæti verið gaman að setjast fyrir
framan hana og búa til mina eigin
uppsetningu, t.d. á Heddu Gabler,
með mínum eigin leikurum, leik-
mynd og öllu sem tilheyrir og setja
það á Netið. Þá þyrfti ekki allar
þessar flækjur og snert af geðveiki
sem eru óneitanlega hluti af leik-
húsinu. Þar þarf að samræma vilja
allra og það er mikil togstreita.
Allar ákvarðanir eru teknar uppi
og síðan era þær leiddar niður.
Leikstjórinn og leikhópurinn hafa
ósköp lítið að segja um ákvarðana-
ferlið. Að þessu leyti er leikhús eins
og hver önnur verksmiðja. Þeir sem
Leikritið Hellisbúinn er sýnt við
mikla aðsókn þessa dagana. Er
hægt að skrifa leikrit um Konu hell-
isbúans?
„Alveg örugglega. Eru konur ekki
alltaf að gera það? Ég skrifaði leik-
rit sem ekki hefur verið sett upp
ennþá og heitir Eins konar sinna-
skipti og ijallar um karlmenn sem
eru allir á hæli vegna þess að þeir
eru karlmenn. Þeir hafá veriö send-
ir þangað af eiginkonum, mæðrum,
systrum og dætrum til að endur-
hæfa sig svo þeir komist aftur inn í
samfélagið og verði hæfari til þess
að vera karlmenn. Hælið er rekið af
hjónum sem eru femínistar. Ég von-
ast til þess að geta gert þetta á næst-
unni. Þar fer ég inn í karlaheiminn
en ég hef áður farið inn í kvenna-
heiminn á kvennaklósettinu.
(felgarviðtal '
„Ég er skeptísk á þær hugmyndir að konur geti ekki skrifað um karla. Þeir
hafa alltaf skrifað um konur. Ef maður er hlynntur mennskunni hlýtur mað-
ur að geta horft inn í sál allra. Við erum þegar allt kemur til alls öll byggð upp
á sama hátt.“
Hvað býr í hjarta karlmanna?
Hver eru tengsl verka Hlínar við
raunveruleikann?
„Ég hef ekki mikinn áhuga á því
að búa til eftiröpun eða eftirlíkingu
af raunveruleikanum í því sem ég
er að gera. Hins vegar sæki ég mín-
ar hugmyndir í raunveruleikann og
flestallar mínar fyrirmyndir eru
sóttar i fólk sem er til. Mér finnst
óskaplega gaman að búa til eigin
fantasíu og ég get nefnt áhrifavald í
þeim efnum og það er m.a. hinn
spænski Almodovar. Hann hefur
klikkaðan og skemmtilegan húmor,
sér raunveruleikann á geggjaðan
hátt og ég finn eitthvað í honum
sem heillar mig. Eins má nefna
Woody Allen sem er oft að fjalla um
sömu hlutina þótt hann sé mjög víð-
feðmur. Hann er upptekinn af
mannlegri hegðun og kynhegðun.
Ég hef mjög mikinn áhuga á sam-
skiptum og samskiptamynstri, ekki
bara kynjanna heldur hvað fólk seg-
ir og lætur sér detta í hug að gera og
hvað manneskjan lifir í raun marg-
fóldu og fóldu lífi. Hvað manneskjan
er alltaf í feluleik með tilfmningar
sínar og hvatir.“
Eru konur uppteknari af sam-
bandi karla og kvenna en karlar
hafa verið í sínum skrifum?
„Já, ég held það. Karlmenn hcifa
skrifað meira um innbyrðis sam-
skipti sín, vináttu og sálarlíf, en þó
ekki endilega í tengslum við breytta
stöðu sína í kjölfar svokallaðs kven-
frelsis. Dagurinn í dag heimtar að fá
vitneskju um hvernig karlmaðurinn
hafi það í þessu umróti sem hefur
verið á undanfómum árum með
konur og kvenfrelsi. Mér finnst
næsta skref eigi að fjalla um hvað sé
inni í hausnum eða hjartanu á körl-
um. Ég er skeptísk á þær hugmynd-
ir að konur geti ekki skrifað um
karla. Þeir hafa alltaf skrifað um
konur. Ef maður er hlynntur
mennskunni hlýtur maður að geta
horft inn í sál allra. Við erum þegar
allt kemur til alls öll byggð upp á
sama hátt.“
Fjarri átökunum
Hlín Agnarsdóttir vinnur nú að
fyrstu skáldsögu sinni. Hvernig
reynsla er það fyrir leikritahöf-
imd?
„Það er mjög gott að ráða öllu.
Þetta er í fyrsta skipti á ævinni
sem ég ræð öllu ein. En það kemur
að því að ég þarf að láta einhvern
lesa söguna og þá er spumingin
hvort eitthvað standi eftir. Það
sem er skemmtilegast við að skrifa
er að þá er enginn að skipta sér af
manni og maður þarf ekki að hafa
samskipti við neinn eða vera í erf-
iðum átökum við fólk. Það er
átakavinna að vera í leikhúsi og
ekki alltaf sem fólk nær saman. Ég
hef reynslu af algjörum hryllingi
að vinna með fólki og einnig al-
gjörri dýrð.
En á meðan ég skrifa er heimur-
inn dásamlegur og það er rosalega
gaman hjá mér.“ -sm
„Ég er alltaf að skrifa fyrir leikhús og held því áfram en bransinn er mjög erfiður. Það er erfitt að koma sér á fram-
færi og leggja verk sín fyrir þá sem ráða og fá þá til að trúa því að það sé eitthvað vit í því sem maður er að gera. Og
ég ætla ekki að neita því að það er erfiðara að vera kona.“ DV-myndir E.ÓI A