Dagblaðið Vísir - DV - 06.02.1999, Blaðsíða 37

DV LAUGARDAGUR 6. FEBRÚAR 1999
%ðta! 45
Reinhold er vel giftur á Islandi. Kona hans, Gyða Örnólfsdóttir, hlustaði ekki á raddir sem vöruðu hana við Þjóðverj-
anum fyrir tæpum fimmtíu árum og hefur aiið honum fimm syni.
DV-myndir Teitur.
vorum auðvitað alls staðar hataðir
og fólkið sat um að kasta í okkur
grjóti, spýtum og því sem til féll.
Við vorum keyrðir út á akur þar
sem við vorum látnir dúsa í rign-
ingu á annan mánuð. Það var ekk-
ert sagt við okkur og engan mat
fengum við, nema stöku sinnum var
fleygt til okkar kexkökum. Við gróf-
um okkur niður í jörðina og reynd-
um að sofa en þegar vatnið flæddi
inn i holurnar vöknuðum við og
settumst upp. Þarna voru engin
hús, engin tjöld og engin teppi. Bara
frakkinn og fötin sem við stóðum í.“
Reinhold segir að þarna hafi geis-
að pestir og margir félaga hans
dáið. Alltaf var verið að flytja lík
burt. Var hann ekki hræddur við
dauðann?
„Ég hélt að vísu að stefnan'væri
að útrýma okkur alveg en hvað
varðaði sjáifan mig fannst mér að
ég hlyti að lifa þetta af eins og allt
hitt. Við vorum yfirheyrðir í sífellu
og það átti að láta okkur segja frá.
Segja frá hverju vissum við ekki.
Við vorum bara strákar sem voru
fegnir að stríðið var búið.“
Fyrir Reinholt og félögum hans
sem eftir lifðu var þó ekki allt búið.
Þetta var sumarið 1945 og friður að
komast á í Evrópu en ungu þýsku
hermennirnir voru sendir til Yorks-
hire á Englandi þar sem átti að
„venja þá af nasismanum" og kenna
þeim lýðræðislega hugsun. Þar
dvöldu þeir í tvö ár.
„Þetta batnaði mikið þegar við
komum til Englands," segir Rein-
hold. „Þar byggðum við okkur
bragga og okkur var kennd enska
og pólitik í þrjá tíma á degi hverj-
um. Við vorum líka látnir vinna við
vélar. En við vorum fangar og tald-
ir til stríðsglæpamanna. Það átti að
kenna okkur eitthvað annað en nas-
ismann. Síðasta hálfa árið máttum
við fara í bíó með fylgd en við vor-
um merktir sem fangar í bak og fyr-
ir: POW (Prisoner of War = stríðs-
fangi).“
Menn voru bara
einkennisbúningar
Það örlar á reiði þegar Reinhold
riijar upp þennan tíma - þegar hann
hugsar um æsku sem var eyðilögð.
„Fyrst var reynt að hafa austan-
tjaldsmenn til þess að vakta okkur en
hatrið var svo gríðarlegt að skipt var
yfir á enska vaktmenn. Svæðið var
merkt með gaddavír og þeir voru um-
svifalaust skotnir sem voru einn
metra fyrir innan varnarlínu. Það
gerðu Bretar aldrei.“
Reinhold horfði á likin hanga dög-
um saman í girðingunni til þess að
vera þeim viðvörun sem létu það
hvarfla að sér að flýja.
Er hægt að lýsa því hvernig það er
að vera í stríði?
„Nei,“ segir Reinhold ákveðinn.
„Því get ég ekki lýst. Fyrst og fremst
er maður óvelkominn í því landi þar
sem maður er. Það eru allir á móti
manni og það er enginn sem kærir sig
um að vita hvernig manni líður. Mað-
ur er óboðinn gestur og það verður að
muna. Hvort sem er i Hollandi, Ítalíu,
Afríku eða Rússlandi. Byssan er ein-
asta lífsvonin."
Þurftirðu að nota hana?
„Auðvitað þurfti ég að nota hana
hvort sem mér líkaði betur eða verr
og í fyrstu var það svolítið skrýtið. En
þegar ég sá að mér var ekki hlíft þá
gerði ég það án þess að hika. Rússarn-
ir sögðu ekki „þetta er góður strákur,
ég læt hann lifa“ og ef ég hefði látið
vorkunnina ná tökum á mér og leyft
óvininum að lifa þá hefði hann skotið
mig í bakið þegar ég hefði snúið mér
frá honum. Ég þekkti heldur ekki
þetta fólk. Þegar maður hefur verið
nokkra mánuði í stríði eru óvinirnir
ekki menn heldur einkennisbúning-
ar.“
Reinhold segir að engin HoOywood-
kvikmynd geti lýst hryllingi stríðsins.
Stríð lifi með fólki árum saman eftir
að því lýkur þó að allur vilji sé til þess
að gleyma því. Hann segist þó reyna
að hafa minningarnar á bak við sig og
hafi gert lítið að því að ræða þær.
r
Ar getur maður haldið
út hjá sjálfum
djöffinum!
„Ég kom heim í september 1947.
Þýskaland var einn ruslahaugur eft-
ir stríðið þó að mikið hefði verið
hreinsað. Ég fór strax að leita mér
að vinnu við rennismíði, mitt fag,
en aftur 1948 var atvinnuleysi í
Þýskalandi. Ég vildi komast burt og
langaði til Ameríku en greip tæki-
færið þegar ég sá á ráðningarstofu
að óskað var eftir þýskum körlum
og konum í sveitavinnu á íslandi."
Reinhold kom með togaranum
Bjarna riddara til Hafnarijarðar og
réð sig vinnumann í Andakíls-
hreppi. Hann segist ekkert hafa vit-
að um ísland annað en það sem
hann las í Nonnabókunum sem
bam. Hann ætlaði að vera ár.
„Ár getur maður haldið út hjá
sjálfum djöflinum, hugsaði ég. En
mér líkaði illa í sveitinni. Landbún-
aðarvinna var ekkert fyrir mig, ég
hélt ekki út allt árið og fór til
Reykjavíkur, þar sem ég ætlaði að
reyna að komast á bát, en góðu
heilli fékk ég vinnu við mitt fag,
sem rennismiður. Þá hafði ég
kynnst konu minni, Gyðu Ömólfs-
dóttur, sem ég hef nú verið giftur í
tæp 50 ár og átt með henni fimm
syni og tíu barnaböm. Einhverjir
vöruðu Gyðu mina við að giftast
Þjóðverja. En hún hélt sínu striki
og íslendingar komu alltaf tiltölu-
lega vel fram við mig,“ segir Rein-
hold.
Það var ýmislegt sem kom í Ijós
eftir stríðið sem margir vissu ekki
meðan á því stóð. Til dæmis má
nefna skipulega útrýmingarherferð
nasista á hendur gyðingum og öðr-
um „óvinum" ríkisins og sérstakar
útrýmingarbúðir til þess fallnar.
Hvenær heyrði Reinhold fyrst um
þetta?
„Strax eftir stríðið sýndu banda-
menn okkur myndir úr útrýming-
arbúðunum Auschwitz og Bergen-
Belsen. Þetta voru hræðilegar
myndir af nöktu, skinhoruðu fólki
og fjöldagröfum. Við trúðum ekki
að þetta gæti verið satt og héldum
að þetta væri bara liður í því að
reyna að brjóta okkur niður. Þeir
sýndu okkur myndirnar á hverj-
um degi þar til við báðumst undan
þvi. Okkur fannst þetta ótrúlegt en
við þurftum að trúa því að end-
ingu.“
í gegnum tíðina hefur Reinhold
mikið heyrt talað um Þýskaland,
Hitler, nasismann og allt það.
Hvernig hljómar það í eyrum
hans? Hvernig kemur það til dæm-
is við hann að vera kallaður nas-
isti?
„Ég hef verið kallaður nasisti en
það kemur ekki við mig. Ég hef
aldrei verið nasisti. Ekki hér,“ seg-
ir Reinhold og bendir sér í hjarta-
stað. „Ég er bara Þjóðverji. Þýskur
strákur sem var sendur í stríð.“
-þhs
Nýleg, notuð verkfæri til sölu
Stykki Rockwell Dnisaw plötaborðsög með plötulandi. Stærð á borði 70x95 cml Innkanpsv. Sfsláttnr Sölnv. án vsk. 457.000 50% 183.531
De Walt radial bótsög á bjólasteUi. Borðstærð 40x100 cm. 1 107.000 60% 34.377
OMS. Lista-bótsðg, mesta sögunarbreidd 90 mm. 1 79.680 50‘/. 31.999
Tiac. Gmv. 50-30 ioftpressa 400,1, tveggja silendra. 1 69.100 50% 27.751
Compakt loftpressa 1201. 1 27.700 50% 11.124
Duo-Fast Loftnaglabyssa, naglastsrð 2“-4“, passar fyrir ísl. nagla. 2 132.165 60% 42.462
Bei loftheftibyssa, 10/60 hefti. 1 36.400 65% 10.400
BeS loftheftibyssa, 97/25 hefti. 1 26.900 60% 8.800
BeS loftheftibyssa, 95/14 hefti. 1 18.700 60% 6.000
Holz-Her 750 w. Nr. 2711, gipsskrúfvél + Maggasin 3301,25-45 mm. 1 29.840 30% 16.800
Bosch gipsskrnvél 600W. 2 22.600 60% 4.800
Bosch höggborvél 600W, 0-700/0-2100 á mín. 1 19.600 60% 6.400
Bosch pikksög 520 W, 500-3100 á mín. 1 27.121 70% 5.600
Metabo borvél 500W, 600-1600 á mín. 1 16.000 60% 5.200
LameUo Top köknfræsari 1 34.665 30% 16.000
HUti TE 14 (TE15C) höggborvél. 1 67.600 50% 27.200
Járnklippnr fyrir kamstál, 8-18 mm. 1 19.500 50% 7.800
JárnkUppnr fyrir kamstál, 12-22mm 1 24.500 50% 9.839
Ljéskastarar 2000W, - með stand á þrífæti. 3 20.000 50% 8.032
Glerberar fyrir stérar róðnr. 2 11.500 30% 6.465
Sogblöðknr þriggja hansa 3 6.400 20% 4.112
Seheppach borðhjólsög, borð 75x60 cm 1 55.860 40% 26.920
Tanco, litiU afréttari, borð 20x110 cm 1 86.000 60% 27.630
Handklippnr fyrir kambstál, 0-13mm 1 13.075 50% 5.250
Hetabo bjðlsög, 1100 w e 190 mm 1 36.800 60% 11.823
Ghibli, ryksuga. 1 49.600 50% 20.240
Boscb, handhefill. 1 17.324 50% 6.957
Reinhold rifjar upp sárar minningar við arineldinn. Hann segir ómögulegt að lýsa því hvernig er að vera í stríði.
Upplýsingar í síma 587 0677,588 6944 og 852 0310.