Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1999, Qupperneq 11

LAUGARDAGUR 17. APRIL 1999
11
1990
1994
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigð-
isráðherra er ekki sátt við undir-
ritaðan og skoðanir sem settar
voru fram um heilbrigðiskerfið í
leiðara hér í liðinni viku. Gagn-
rýni vísar hún á bug - allt er sagt
í góðu standi enda hafa verið
gerðar „grundvallarbreytingar" á
íslenskri heilbrigðisþjónustu und-
ir hennar forystu síðustu íjögur
ár.
Fátt er ánægjulegra en að geta
litið yfir farinn veg með stolti og
bent á það sem áorkað hefur ver-
ið. Ingibjörg Pálmadóttir er ekki
aðeins sátt með þróun heilbrigðis-
kerfisins heldur hreykin af þeim
breytingum sem gerðar hafa verið
frá því hún tók við stjórnum í
ráðuneyti heilbrigðismála. „Fyrst
skal tekið fram að grundvallar-
breytingar hafa verið gerðar á ís-
lenskri heilbrigðisþjónustu á kjör-
tímabilinu,“ segir ráðherrann í
kjallaragrein hér í DV síðastlið-
inn þriðjudag. Það skal játast af
hreinskilni að þessi orð valda mér
áhyggjum, því annað hvort er ráð-
herrann að blekkja sjálfan sig og
kjósendur eða skilningur okkar á
því hvað telst „grundvallarbreyt-
ing“ og hvað ekki er ekki sá sami.
Ég vona að síðarnefnda skýringin
eigi við.
Grundvallar-
breytingar?
Ingibjörg Pálmadóttir dregur
fram fimm atriði til að sannfæra
mig og aðra um að grundvallar-
breytingar hafi verið gerðar á
heilbrigðiskerfinu undir hennar
stjórn. Við skulum lita betur á
rök ráðherrans.
Grundvallarbreyting 1:
Grunnþjónustan, heilsugæslan,
hefur verið byggð enn frekar upp.
Skilningsleysi mitt kann að
hamla þvi að ég fái séð að sérstök
breyting sé fólgin í því að halda
einhverju áfram sem þegar var
hafið - hvað þá að um grundvall-
arbreytingu sé að ræða. Borgar-
stjórinn í Reykjavík gæti með
svipuðum rökum haldið því fram
að miklar breytingar hefðu orðið í
samgöngumálum borgarinnar
vegna þess að nýjar götur í Graf-
arvogi hefðu verið
malbikaðar á síðustu
118 4
árum. ’
Grund vallar-
breyting 2: Skipaður hefur ver-
ið forstjóri til að stjórna sjúkra-
húsunum í Reykjavík. Ekki
skal dregið í efa að skipan for-
stjóra er skref í rétta átt,
enda hæfur maður valinn til
starfans. Breyting? Vissu'-
lega. Grundvallarbreyting?
Tæplega, nema sameining
tveggja sjávarútvegsfyrir-
tækja teljist bylting í sjáv-
arútvegi.
Grundvallarbreyting
3: Horfið hefur
verið frá
stefnu fyrr- 105,1
v e r a n d i
heilbrigðisráð-
herra „að auka
kostnað-
Laugardagspistill
Óli Björn Kárason
ritstjóri
und“ óþörf. Auðvitað hafa þjón-
ustugjöld ekki verið felld niður
og ég vona að ráðherranum detti
ekki í hug að gera slíkt, þó auðvit-
að megi gera á þeim breytingar.
Það sem eftir stendur er að heil-
brigðisráðherra telur það sér til
tekna að minnka
kostnaðarvitund sjúk- ^39 7
linga og er það hluti ’
af grundvallarbreytingu. Tek-
ið skal undir að hér eru
breytingar á ferðinni en
dregið er í efa að þær
séu af hinu
góða.
Grund- 133,7
hrifinn af hugmyndum um að inn-
leiða aukna samkeppni i heil-
brigðisþjónustu, eins og bent var
á í umræddum leiðara þar sem
sagði að það væri ekki „fjársvelti
sem hrjáir íslenskt heilbrigðis-
kerfi, heldur sú mara samkeppn-
isleysis sem yfir því hvílir". Máli
sínu til stuðnings leitar Ingibjörg
Pálmadóttir til Bandaríkjanna.
Annað hvort veit ráðherrann
ekki betur eða klaufaskapur ræð-
ur því að hann grípur til þess ráðs
að bera saman epli og appelsínur.
Það er rétt að hlutfall heilbrigðis-
útgjalda af landsframleiðslu er
mun hærra i Bandaríkjunum en
hér á landi. Ráðherrann dettur
hins vegar í þá gryfju að bera
saman annars vegar heildarút-
gjöld Bandaríkjanna og opin-
148,6
145,7,
heilbrigðismálum og segist ekki
vilja „þessa amerísku martröð,
þar sem óheft samkeppni ræður
fór“. Að vísu viðurkennir hún að
lögmál „viðskiptalífsins og mark-
aðslausnir hafa skilað okkur mjög
langt, en reynslan kennir mér
hins vegar að heilbrigðisþjónust-
an lýtur öðrum en umfram allt
flóknari lögmálum".
Ég hef aldrei skilið þá sem
leggjast á móti samkeppni um
þjónustu sem rikið veitir og af
hverju þeir þurfa sí og æ að leita
eftir hryllingssögum frá Banda-
ríkjunum. Enginn er að leggja til
að bandarískt heilbrigðiskerfi
verði tekið upp hér á landi, að
minnsta kosti hefur undirritaður
ekki rætt um slíkt, enda þótt
149,4 ýmislegt megi læra af
Bandaríkjunum, enda
koma þaðan flestar nýj-
ungar og framfarir í
læknavísindum. Samfé-
lag sem býr til jarðveg
^1991«at fyrir framfarir getur
ekki verið
142,6
1,4 141,4
alslæmt, þó yfirmaður heilbrigðis-
mála á Islandi teldi annað.
Verst fmnst mér að ráðherrann
skuli ekki geta gert skýran grein-
armun á því hver greiðir fyrir
þjónustuna og hver veitir hana.
Langflestir íslendingar vilja
standa þannig að málum að sam-
eiginlegur sjóður landsmanna
greiði fyrir stærsta hluta heil-
brigðiskerflsins, eins og nú er.
Ágreiningurinn snýst ekki um
það, heldur hvemig þessir fjár-
munir eru best nýttir. Og þar
kemur spurningin um hver veitir
þjónustuna. Jafnvel þó ríkissjóð-
ur - sameiginlegur sjóður okkar -
greiði fyrir heilbrigðisþjónustu
þurfa opinberir aðilar alls ekki að
stunda rekstur á sjúkrahúsum og
heilsugæslustöðvum. Það sem rik-
ið þarf að
tryggja er 143 7
aðgangur ’ ®
almennings að
þessari þjón-
ustu og að vel
1998
1997
1996
1993
v a 11 a r
breyting 4: Ráðist
hefur verið í að
byggja barnaspítala.
Nei. Ætlar Ingi-
björg Pálmadóttir
í fullri alvöm að
halda því fram að
bygging (sem
hefur reyndar
ekki enn risið)
sé hluti af
grundvallar-
brey t-
1986
Heilbrigðisútgjöld
- í þús. kr. á verðlagi 1998
mann
121,6
1985
vit-
100,9|
1981
und“ sjúkra
með þjón-
ustugjöldum.
Skilja má orð
ráðherrans
þannig að þjón-
ustugjöld hafi ver-
ið felld niður
„kostn-
aðarvit-
Heimild: Þjóöhagsstofnun
mgum í ís-
lensku heil-
brigðiskerfi?
Þetta er svipað
og halda því
fram að grund-
vallarbreyt-
1984 ing hafi
orðið á
Landssímanum vegna
þess að fyrirtækið hefur fengið
nýja lóð, en á eftir að byggja.
Grundvallarbreyting 5: Heil-
brigðisstofnanir á landsbyggð-
inni hafa verið sameinaðar undir
eina stjórn. Að líkum er þetta
stærsta breytingin og sú eina sem
í raun er hægt að kalla grundvall-
arbreytingu, jafnvel þó hún sé
smá í sniðum.
1982 Þetta er afrekaskrá heilbrigð-
isráðherra á kjörtímabilinu
og þetta em verkin sem hún legg-
ur í dóm kjósenda. Mér segir svo
hugur um að fleiri en ég séu á því
að í besta falli hafi litlu verið
breytt og engu sem máli skiptir.
Fullyrðing um að ekki hafi verið
tekist á við vanda heilbrigðiskerf-
isins í heild sinni heldur fremur
stundaðar smáskammtalækning-
ar eftir geðþótta stendur óhögguð.
92,6|
Villandi
samanburður
Heilbrigðisráðherra er ekki
ber útgjöld hér á landi til heil-
brigðismála. Slíkur samanburður
er ekki bara villandi heldur rang-
ur.
Árið 1996 námu opinber út-
gjöld í Bandaríkjunum til
heilbrigðismála 6,3% af
vergri landsframleiðslu.
Þetta sama hlutfall var þá
6,8% á íslandi og sam-
kvæmt bráðabirgðatölum
var hlutfallið komið upp í
6,9% á síðasta ári. í heild
verja Bandaríkjamenn hins
vegar mun meiru til heil-
brigðismála en við íslend-
ingar, þar sem stór hluti út-
gjaldanna eru einkaneysla.
Fyrir þremur árum námu út-
gjöld einkaaðila í Bandaríkjun-
um til heilbrigðismála 7,3% af
landsframleiðslu. í heild eru út-
gjöldin því hærri en hér á landi,
sem skýrist að nokkru af því að
mun meira fjármagn fer í rann-
sóknir í Bandaríkjunum en hér á
landi.
Ég skal fúslega viðurkenna
að ég fylgi ráðherranum
ekki alveg þegar hann
heldur því fram
að útgjöldin
„á mann hafa
með öðrum
orðum ekki
hækkað í 14
ár“ eða frá
1985. Línan
hér til hliðar
sýnir annað.
Sam-
keppnin
Ingibjörg
Pálmadóttir
virðist vera
andstæðing-
ur sam-
keppni í
sé far-
ið með almannafé. Og þess vegna
á að innleiða samkeppni í
heilbrigðismálin - sam-
keppni sem mun laða
fram það besta í þeim
y gífurlega mannauði
V sem íslenskar heil-
I brigðisstéttir búa
|| yfir. Vísirinn er þeg-
ar til staðar, enda
|! liggur hæstaréttar-
* dómur fyrir um að
v heilbrigðisþjónusta
falli undir sam-
keppnislög. Hægt og
bítandi mun sam-
keppnin því halda
frekari innreið og
það er af hinu góða.
Heilbrigðisráðherra
getur barið höfðinu við
steininn.