Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.2002, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 2002
DV
Helgarblað
stíflu í huga hans. Hann fór að skrifa betur en
nokkru sinni áður og fann sinn eigin tón. Á
næstu árum sendi hann frá sér fjölmörg verk
sem öll báru vott um ríka trúhneigð.
Undralandið Narnía
Fyrsta Narníu-bók Lewis kom út árið 1950.
Hún segir frá fjórum börnum sem eru send til
vistar hjá gömlum prófessor úti á landi og í
gegnum klæðaskáp finna þau leið til annars
lands, Narníu, þar sem þau komast í kynni við
Ijónið mikla sem fómar lííl sínu til að forða
börnunum frá syndum þeirra og rís svo upp frá
dauðum eins og Kristur. Lewis sagði að bókin
hefði orðið til eftir að hann fékk stöðugar
martraðir þar sem ljón kom við sögu.
Lewis hafði lesið fyrstu kafla bókarinnar upp-
hátt fyrir Tolkien. Tolkien var ekki reiðubúinn
að hrósa verkum vina sinna vegna þess eins að
þeir væru vinir hans og hann sagði Lewis að
honum líkaði sagan afar illa, fannst hún ekki
nægilega hugsuð. Tolkien skipti aldrei um skoð-
un á Namíu-bókunum sem urðu alls sjö talsins
og gerðu Lewis að einum virtasta barnabóka-
höfundi heims.
Lewis var 52 ára þegar fyrsta Narníu-bókin
kom út. Sambýliskona hans, Minto, var þá 79
ára og orðin heilsulaus og elliær. Minto varð
loks svo lasburða að hún var flutt á hjúkrunar-
heimili og lést þar ári síðar.
Ást og missir
Árið 1950 fékk Lewis bréf frá Joy Gresham.
Hún var 35 ára, móðir tveggja drengja og bjó í
New York. Hún hafði gefið út ljóðabók og tvær
skáldsögur. Eiginmaður hennar var rithöfund-
ur, alkóhólisti, sem var henni hvað eftir annað
ótrúr og hafði beðið hana um skilnað til að
kvænast ástkonu sinni. Joy kom til Englands
þegar hún hafði skipst á bréfum viö Lewis í tvö
ár. Þau hittust og þeim kom afar vel saman.
Joy Grisham skildi við mann sinn og ætlaði
að setjast að í Englandi en útlendingaeftirlitið
neitaði henni um búsetu. Búsetu gat hún ein-
ungis tryggt sér með því að giftast breskum rik-
isborgara. Hún giftist Lewis hjá borgardómara
árið 1956 þegar Lewis var 58 ára gamall. Lewis
sagöi bróður sínum að hjónabandið væri ein-
ungis formsatriði og Joy hélt áfram að búa í
London meðan Lewis bjó í Oxford. Þau hittust
þó reglulega og voru orðin ástfangin. Skömmu
eftir giftinguna greindist Joy með krabbamein
og var ekki hugað líf. Lewis kvæntist henni þá
í annað sinn og nú var það prestur sem gaf þau
saman á sjúkrahúsinu þar sem Joy dvaldist.
Vikur liðu og enn lifði Joy.
Joy lést árið 1960 en þá höfðu þau Lewis ver-
iö gift í fjögur ár. Eftir dauða hennar skrifaði
Lewis bók um sorgina. Bókin kom út undir dul-
nefni hjá Faber og Faber en eftir dauða Lewis
var hún gefin út undir höfundamafni hans og
varð metsölubók.
Lewis saknaði eiginkonu sinnar ákaflega og
ef einhver minntist á hana átti hann til að
bresta í óstöðvandi grát. Hann lifði hana í þrjú
ár. Sumarið 1963 fékk hann alvarlegt hjartaáfall
en lifði það af. í nóvembermánuði sama ár kom
bróðir hans að honum þar sem hann lá meðvit-
undarlaus á baðherbergisgólfinu. Lewis lést
nokkrum mínútum síðar, 64 ára gamall.
Bókalisti Wláls og menningar
Allar bækur
1. Röddin. Arnaldur Indriðason
2. Islensk orðabók 2002
3. Landneminn mikli. Viðar Hreinsson________
4. Vegalínur. Ari Trausti Guðmundsson_______
5. Hellaþjóðin. Jean M. Auel
6. Skrýtnastur er maður sjálfur.
Auður Jónsdóttir
7. Eyðimerkurdögun. Waris Dirie_____________
8. Islandskort. Landmaelingar á CD
9. Sögumar um Evu Klöru. Heiður Baldursdóttir
10. Leggðu rækt við ástina.
Anna VáTdimarsdóttir
Skáldverk:
1. Röddin. Arnaldur Indriðason
2. Vegalinur. Ari Trausti Gumundsson_________
3. Hellaþjóðin. Jean M. Auel_________________
4. Vatnaskil-dagbókarsaga.
Matthías Johannessen________________________
5. Bridget J. á barmi taugaáfalls. Helen Fielding
6. Mýrin. Arnaldur Indriðason
7. Galdur. Vilborq Davíðsdóttir
8. Alkemistinn. Paulo Coehlo
9. Albúm. Guðrún Eva Mínervudóttir__________
10. Don Kíkóti. Miquel de Cervantes
iN
Egill á Borg er
minn maður
Össur Skarphéðinsson segir frá bókum sem heilla hann.
„Ég er lestrarhestur. Áður bruddi ég skáldsög-
ur en þær hafa heldur hopað á
síðustu árum fyrir öðru efni.
Þó fylgist ég alltaf með nýjum
höfundum. í dag er ég spennt-
astur fyrir Guðrúnu Evu
Mínervudóttur og Mikael
Torfasyni. Þau eru ólík en
bæði framtíðarstjörnur. Guð-
rún Eva er frábær og mér
fannst bókin hennar, Albúm,
mjög góð og ég ætla að taka
Söguna af sjóreknu píanóun-
um með mér til útlanda í
næstu viku. Hún verður einn
af stóru höfundunum. Mikael
er erfiðari. Ég þarf stór til-
hlaup til að renna í hann. En
hann er góður. Svo er ég auð-
vitað spennufíkill og áskrif-
andi að Amaldi Indriðasyni.
Ég les lika allt eftir Einar Má
og Kárason.
Ég veit ekki hvort það eru merki um aldur eða
þroska að á allra síðustu árum hef ég lesið býsn
af þjóðlegum fróðleik, sem ég gaf áður lítið fyrir,
og hef orðiö afskaplega gaman af ævisögum. í vet-
ur las ég til dæmis sögurnar sem Torfhildur Þ.
Hólm skráði eftir Vestur-íslendingunum þegar
hún var vestanhafs fyrir þarsíðustu aldamót.
Núna er ég að ljúka við annað
af fjórum þjóðsagnabindum
sem Ólafur Davíðsson lét eftir
sig. Hann var fjölfræðingur, af-
burða náttúrufræðingur, og
svo orðhagur aö það er hnoss-
gæti að lesa kallinn. Svo tók ég
mig til á árinu og las allan Ein-
ar H. Kvaran og varð undrandi
á því hvað hann var góður.
Jólavertíðin lofar góðu. Ég er
næstum búinn að lesa Jón Sig-
urðsson eftir gamlan kollega,
Guðjón Friðriksson. Frábær
lesning og verulega vel gert hjá
Guðjóni eins og kemur auðvit-
að engum lengur á óvart. Svo
ætla ég örugglega að lesa
Stephan G. og smásögur Þórar-
ins Eldjáms sem er höfundur
að mínu skapi. Síðasta bókin
sem ég las var ævisaga Sonju Zorilla sem Reynir
Traustason skrifaði. Ótrúlega skemmtileg bók
sem greip mig heljartökum. Annars hef ég engin
prinsip í lestri mínum nema hvað ég reyni að lesa
Egils sögu reglulega. Egill á Borg er minn mað-
ur.“
C.S. Lewis. Bækur hans um ævintýralandiö Narníu gerðu hann að einum
virtasta bamabókahöfundi heims. Vinur hans, Tolkiens, lét sér hins vegar
fátt um þær bækur finnast.
Höfundur
Narníu-bókanna
Narníu-bækur C.S. Lewis hafa notið vinsælda víða um
heim. Silfurstóllinn, sem er bók í þeim flokki, kemur út
um þessi jól í íslenskri þýöingu. Lewls var 52 ára þegar
fyrsta Narníu-bókin kom út en þær uröu sjö talsins.
Clive Staples Lewis fæddist árið 1898 í
Belfast. Bróðir hans Warren var þremur árum
eldri en hann og þeir áttu eftir að búa saman
mestan hluta ævinnar. Móðir þeirra lést úr
krabbameini þegar Lewis var 9 ára og dauði
hennar var honum mikill áfall. Tveimur vikum
eftir lát eiginkonu sinnar sendi faðirinn yngri
son sinn í heimavistarskóla til Bretlands. Þar
ríkti harður agi og Lewis gleymdi aldrei átján
mánaða dvöl sinni þar. Kennslan var léleg og
maturinn nær óætur. Skólastjórinn, sem var
prestur, var sadisti sem hafði ákafa ánægju af
að hýða drengina af minnsta tilefni. Geðveiki
hans fór stigmagnandi og loks fóru foreldrar
eins drengsins i mál við hann. Málinu var vís-
að frá þar sem skólastjórinn var talinn andlega
vanheill og skólanum var lokað. Lewis var
sendur í annan skóla
en þótt vistin þar væri
skárri leið honum
ekki vel. Eldri árgang-
ur skólans réð lögum
og lofum og lagði
yngri nemendur í ein-
elti. Lewis varð eftir-
lætisfómarlamb eldri
drengja og brást við
með því að senda föð-
ur sínum bréf þar sem
hann grátbað hann
um að taka sig úr
skólanum. Faðirinn
varð við þeirri ósk
hans. Lewis sneri
heim til Englands þar
sem hann fékk einka-
kennslu. Uppáhalds-
námsefni hans voru
norrænar goðsagnir
og hann var sérstak-
lega heillaður af sög-
unni um Loka og hóf
að skrifa harmleik um
norrænu goðin.
Samltomulag
varð sambúð
Átján ára gamall fór
hann í nám til Oxford.
Herbergisfélagi hans,
Paddy Moore, kynnti
hann fyrir móður
sinni Janie, kallaðri
Minto, sem var 45 ára,
tuttugu og sjö árum
eldri en Lewis. Hún
var gift en bjó ekki
með manni sínum sem
hún kallaði venjulega
„skepnuna". Minto
var afar örlát kona og
kærleiksrík og börn
og dýr löðuðust að
henni. Lewis varð
fljótlega tíður gestur á
heimili hennar. Fyrri
heimsstyrjöldin
braust út og Paddy og Lewis voru báðir kallað-
ir í herinn. Þeir gerðu með sér samkomulag um
að ef annar þeirra félli á vígstöðvunum skyldi
sá eftirlifandi sjá fyrir foreldri hins. Það var
Paddy sem lét lifið og Lewis tók að sér að ann-
ast um móður hans sem hann var nú orðinn ást-
fanginn af og þau hófu sambúð.
Eftir nám í Oxford fékk Lewis kennarastöðu
þar og kenndi bókmenntir, málfræði og mál-
sögu. Einn af samkennurum hans var Tolkien
og með þeim tókst mikil vinátta. Það var
Tolkien sem magnaði áhuga Lewis á goðsögum
en það var áhugi sem hafði þó alltaf búið með
Lewis. Kvöld eitt sagði Tolkien Lewis að mann-
eskjur kynntust sannleikanum gegnum
goðsagnir. Tolkien rökstuddi mál sitt af svo
miklum krafti að Lewis varð fyrir eins konar
trúarreynslu það kvöld. Hann hafði verið trú-
leysingi en fékk nú mikinn áhuga á kristinni
hugmyndafræði. Um leið var eins og losnaði um
Kærkomin
ævisaga
Landneminn mikli. Fyrra bindi
œvisögu Stephans G. Stephanssonar
eftir Viöar Hreinsson.
Metnaðarfull og
ítarleg ævisaga
Stephans G. Bókin
er hin fróðlegasta
lesning og lesand-
inn fær sterka til-
finningu fyrir
harðri lífsbaráttu
alþýðufólks á 19.
öld þar sem dauð-
inn kvaddi allt of oft dyra of
snemma. Bókin gefur góða mynd af
manninum Stephani G. og skáld-
skapur hans fær gott rými í þessu
ágæta og kærkomna verki.
Stundum hnjóta menn um
sannleikann en flestir
standa upp og flýta sér
áfram eins og ekkert hafi
ískorist.
Winston Churchill
Bókalisti Eymund
Allar bækur
■ 1. Röddin.
Arnaldur Indriðason.
2. Landneminn mikli - Stephan
G. Stephanss. Viðar Hreinsson.
3. Islensk orðabók 2002.
Mörður Árnason ritstj.
4. Líf með þunglyndi.
R. Buckman oq A. Charlish.
5. Útkall - Geysir er horfinn.
Óttar Sveinsson.
6. Jón Sigurðsson.
Guðjón Friðriksson.
7. Leggðu rækt við ástina.
Anna Valdimarsdóttir.
8. fsland í hershöndum.
Þór Whitehead.
9. Sonja - líf og leyndardómar.
Reynir Traustason.
10. Don Kíkóti I.
Miquel de Cervantes.
Skáldverk
RÖDDIN
1. Röddin.
Arnaldur Indriðason.
2. Don Kíkóti I.
Miquel de Cervantes.
3. Mýrin. Arnaldur Indriðason.
4. Bridget Jones - á barmi
taugaáfalls. Helen Fieldinq.
5. Napóleonsskjölin.
Arnaidur Indriðason.
6. Eins og vax. Þórarinn Eldjárn.
7. Sólarsaga.
Siqurbjörq Þrastardóttir.
8. Hiarta, tungl og bláir fuglar.
Viqdís Grímsdóttir.
9. Dauðarósir. Arnaldur Indriðason.
10. Alkemistinn. Paulo Coelho.
Barnabækur
H1. Marta smarta.
Gerður Kristný.
2. Fyrstu 500 orðin.
3. Gúmí-Tarsan.
Ole Lund Kirkeqaard.
4. Niála.
Brynhildur Þórarinsdóttir endursaqði.
5. Gallsteinar afa Gissa.
Kristín Helqa Gunnarsdóttir.
Metsölulisti Eymundssonar 13.-19. nóvember.
Listi bókabúöa MM 11.-17. nóvember