Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.2002, Blaðsíða 30

30
H <2/go rb lað 33 "V LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 2002
Tónlist án
málamiðlana
Jóel Pálsson er af mörgum talinn einn
besti tónlistarmaður landsins. Hann talar
um fgrstu kgnni af djassinum, takmark-
aða lagalista útvarpsstöðvanna og ngju
plötuna sína, Septett.
Jóel Pálsson er með vinnuaðstöðu í bílskúrnum sínum.
Samt er hann ekki bílskúrsband; hann er saxófónleikari
og tónskáld. „Ætli hann hafi verið í bílskúrsbandi,"
hugsa ég með mér en ákveð að það skipti ekki máli. Ekki
núna.
Bílskúrinn er tvískiptur. Fyrst er komið inn í þann
hluta sem eiginkona Jóels, Bergþóra Guðnadóttir, ræður
yfir. Þar hannar hún föt. í jóelska helmingnum er búin til
tónlist. Hillur hlaðnar bókum á suðurveggnum en á vest-
urveggnum geisladiskar fyrir ofan píanó sem er búið að
glata æskuljómanum. Örugglega orðið þroskaöra og
hljómfegurra. Kannski ekki.
Ótalið er norðausturhorn herbergisins þar sem Jóel er
með hijómborð og skrifborð sem á eru hljómflutningstæki
og fartölva.
Jóel sest niður við skrifborðið en skýst fljótlega upp af
stólnum og spyr: „Viltu kafli?“ „Já,“ segi ég og hann rýk-
ur á dyr. Á meðan lít ég í kringum mig, skoða diskana í
hillunni. Ég er enn með augun á diskunum þegar Jóel
kemur til baka. Kaffilaus. Er að hellast upp á inni í íbúð.
Jóel sest niður og leyfir mér að heyra vatnshljóð sem
hann hefur safnað niðri í fjöru og í eldhúsvaskinum.
Vatnshljóðin mynda tónverk sem verður í mynd um vatn-
ið á íslandi. Seinna.
Siagverk og fíflagangur
Tónlistin á Septett er frábrugðin því sem þú hefur gef-
ið út fram að þessu?
„Já,“ svarar Jóel, „mig hefur lengi langað að skrifa tón-
list fyrir fleiri blásara. Þessar tónsmíðar eru þær um-
fangsmestu sem ég hef gert.“
Var fæðing plötunnar löng?
„Ég er ekki fljótur að semja tónlist. I þessu tilfelli henti
ég miklu og endurskrifaði. Ég þurfti að undirbúa upptök-
urnar mjög vel því ég hafði ekki langan tima með öllum
mannskapnum í hljóðveri. Heildarsándið þurfti að vera
komið eins langt og hægt var þegar í hljóðver var kom-
ið.“
Sjö manns í einu. Það er væntanlega ekki auðvelt að
stjórna því?
„Nei og við bætist að tónlistin er mjög flókin í flutn-
ingi. Ég er svo heppinn aö vinna með mjög hæfileikarík-
um spilurum því það er ekki á allra færi aö spila þessa
tónlist. Þetta má heldur ekki vera of stíft, ekki of
pródúserað. Mig vantaði „randomelement" í tónlistina,
eitthvað sem ég gat ekki stjómað. Þar kemur Helgi Svav-
ar Helgason inn með elektróník, slagverk og fíflagang,"
segir Jóel og glottir. „Ég haföi hann í huga á seinni stig-
um. Það er gott að þekkja tónlistarmennina sem eiga að
spila tónlistina alveg eins og það hlýtur að vera gott fyr-
ir handritshöfund að vita fyrir hvaða leikara hann er að
skrifa."
Hani, krummi, hundur ...
Nöfnin á plötunni eru dálítið sérstök: Súrtá, Yggur,
Góði dátinn, Hundur og svo framvegis. Er einhver sér-
stök heimspeki á bak við þessa titla?
„Það er nú misjafnt. Af einhverjum undarlegum ástæö-
um heyröi Eyþór Gunnarsson Hani, krummi, hundur,
svín í einu laginu og þá fékk það nafnið Hundur. Kvabb
er bara kvabb og Yggur ... ég man ekki alveg af hverju
það heitir Yggur, það er svo langt síðan ég skrifaði það.
Upphaflega laginu henti ég og gerði nýtt og það eina sem
var eftir af upprunalega laginu var titillinn, Yggur.“
Hvernig semurðu tónlistina?
„Ég sem aðallega á pianógarminn. Sjaldnast á mitt
hljóöfæri, saxófóninn. Það kemur mér stundum í koll því
þegar ég ætla aö spila á saxófóninn á æfingum eitthvað
sem ég hef samið á pianóið kemur algert torf. Ég sem yf-
irleitt á píanóið og færi það síðan inn í tölvu og stundum
sem ég í tölvunni ef verkið er flókið."
Siturðu mikið við tónsmíðarnar?
„Já, og alveg sérstaklega í kringum þessa plötu.“
Hvenær samdirðu þitt fyrsta lag?
„Ég á enga fallega sögu um fyrsta lagið mitt. Ég samdi
það einhvern tíma þegar ég var unglingur."
Þú byrjaðir að læra á hljóðfæri þegar þú varst átta ára.
Hvenær upppgötvaðirðu að þú gætir samið tónlist?
„Ég uppgötvaði það aldrei heldur gerðist þaö bara að ég
fór að semja tónlist. Ég veit ekki hvað gerðist. Ég hef
„Ég hef starfað við tónlist mestan hluta ævi minnar og
smám saman byrjuðu að mvndast rétt skilvrði í hausn-
um á mér til að semja. Einhvern tíma bvrjaði mig að
dreyma um að spila rnína eigin tónlist án inálamiðl-
ana,“ segir Jóel Pálsson.
grundvallarreglu aö vera algjörlega samkvæmur sjálfum
mér. Ég reyni að koma því niöur á blað sem er að gerast
í hausnum á mér. Ég nenni ekki að eyða tíma og orku í
að snobba fyrir hinum og þessum stílum."
Hefurðu aldrei samið formúlumúsík, eurovisionlag eða
eitthvað slíkt?
„Nei, varla. Maður myndi kannski græða meira á því.“
Hefurðu einhvern sérstakan hlustanda í huga þegar þú
ert að semja?
„Ég reyni bara að búa til mína eigin tónlist. Ef ég færi
að búa mér til markhópa þá væri ég kominn á annan
stað. Ég gæti ugglaust gert það en hef takmarkaðan áhuga
á því að svo stöddu.“
Þýðir smæð markaðarins ekki ákveðið frelsi fyrir lista-
manninn? Þú munt aldrei græða á þessu og því þá ekki
að gera það sem þig langar til?
„Jú, og það er einmitt takmarkið: ég geri þessa tónlist
án málamiðlana."
Septett er plata sem þarf að hlusta á oftar en einu sinni.
„Já, ég vona það.“
En núna lifum við á timum þar sem allt verður að vera
grípandi. Hlustarðu mikiö á þannig tónlist?
„Ég vinn mikið við að spila þannig tónlist.“
Viltu ekki dissa hana eitthvað?
„Nei, en ég er til í að dissa lagaval á útvarpsstöðvun-
um. Það er rosalega takmarkaö ef ríkisútvarpið er undan-
skilið. Fólk veit oft ekki að það sé til annars konar tónlist
því það heyrir bara það sem er spilað á útvarpsstöðvun-
um.“
Og svo er að koma út plata sem heitir Engan djass hér.
■ „Já, ég spila einmitt á þeirri plötu.“
Ber titillinn ekki vott um ákveðið viðhorf til djasstón-
listar?
„Nei, ég held ekki. Þetta er einhver frasi úr hljómsveit-
arbrandara. En fólk fær oft ranghugmyndir því það heyr-
ir eitt sem því líkar ekki og yfirfærir þaö á allan djass.
Djass getur líka alveg verið hundleiðinlegur. Djass er
hins vegar rosalega fiölbreytt tónlist."
Hvað er djass?
„Eftir því sem ég er lengur í tónlist því minna hugsa ég
um það. Þetta rennur allt saman. Ég hef voðalega litlar
áhyggjur af því hvað það heitir sem ég er að gera. Tónlist
er annaðhvort góð eða vond og eins er það með tónlistar-
mennina, þeir eru eins misjafnir og þeir eru margir. Ég
vil helst spila góða tónlist með góðu fólki." -sm
starfað' við tónlist mestan
hluta ævi minnar og smám
saman byrjuðu að myndast
rétt skilyrði í hausnum á
mér til að semja. Einhvem
tíma byijaði mig að dreyma
um að spila mína eigin tón-
list án málamiðlana."
Pabbi og bassinn
Það er tónlist í fiölskyld-
unni þinni.
„Já. Einhvern veginn
spila allir á hljóðfæri. Um
jólin þegar fiölskyldan kem-
ur saman er mikil tónlist og
þá eru flestir að leika á
hljóðfæri en örfáir sitja og
horfa á.“
Þannig að þú átt ekki
langt að sækja tónlistina?
„Nei.“
Hvernig kynnistu djassin-
um?
„Þegar ég var í Tón-
menntaskóla Reykjavíkur
stofnaði Sæbjörn Jónsson
bigband sem síðar varð Stór-
sveit Reykjavíkur. Þá var ég
fimmtán ára. Um svipað
leyti skipti ég um hljóðfæri; hætti að spila á klarinett og
fór að spila á saxófón. Pabbi spilaði djassmúsík á yngri
áram og hann hlustaði mikið á djassplötur. Pabbi tók
stundum fram kontrabassann og spilaði með plötunum.
Mér fannst það óskiljanlegt að hann gæti spilað án þess
að hafa nótur. Kannski gerðist eitthvað þarna.“
Hundrað hugmyndir
Eru djassleikarar ekki almennt vel menntaöir?
„Það er allur gangur á því. Annars veit ég ekki hvað er
að vera vel menntaður. Eyþór Gunnarsson segist til dæm-
is vera sjálfmenntaður. Hann veit samt meira um músik
en flestir."
í rokkinu segir mýtan að betra sé að kunna ekkert.
„Ég veit ekki hvernig þetta er. Sfimdum fer það mjög í
taugarnar á mér þegar því er haldið fram að það sé verra
að vita hvað maður er að gera. Það er eins og að segja að
það sé verra fyrir rithöfund að skilja orðin sem hann
skrifar. Annars er hætt við þvi að menn reki sig oft á
veggi. Band sem hefur spilað lengi saman getur verið gott
en það er líklegt að það hafi bara eitt sánd og komist ekki
út úr því. Það virkar kannski rosalega vel en vex aldrei
út úr því. Menntunin rífur niður veggi í kringum mann
og opnar dyr inn í fleiri herbergi. Þannig er það alla vega
í minu tilfelli.“
Plöturnar þinar eru mjög ólíkar. Þú ert greinilega leit-
andi.
„Já.“
En það er alltaf þessi tónn, þessi grunntónn Jóels Páls-
sonar.
„Það hlýtur að vera einhver rauður þráður í gegnum
þetta allt saman.“
Ertu markvisst að reyna að víkka út tónlistina þína?
Þú sagðir í viðtali í kringum útkomu Klifs að tónlistin
þar væri að sumu leyti eins og skúlptúr. Er svipuð hugs-
un á bak við nýju plötuna?
„Já, en þó öðruvísi. Það eru hundrað hugmyndir i
gangi en það er það að setjast niður og skrifa sem er að-
almálið. Ég starfa dags daglega í mjög mismunandi tón-
list. Það eru því ansi mörg hljóð að brjótast um í hausn-
um á mér. Ég hugsa að ég hafi komið meira og minna við
í flestum músíkstefnum sem eru í gangi núna.“ .
Færðu innblástur þegar þú spilar með öðrum tónlistar-
mönnum?
„Já, alveg pottþétt. Ég væri dauður ef svo væri ekki.“
Takmarkað lagaval
Leitarðu í eitthvað sérstakt til að komast í réttu stemn-
inguna til að semja?
„Nei, ég get ekki sagt það,“ segir Jóel. „Ég hef það sem