Dagblaðið Vísir - DV - 18.01.2003, Blaðsíða 38

4-2
Helqarbtcið 30 V LAUGARDAGUR IS. JANÚAR 2003
Á öllum tímum hafa verið til menn sem spá
þvíað heimsendir sé ínánd og meðlimir
trúarhópa á borð við Heavens Gate, Temple
du Soleil og fglgjendur Jim Jones, sem
kenndir voru við Jonestown, hafa framið
fjöldasjálfsmorð ígóðri trú um að spádóm-
urinn væri að rætast.
A árunum 1800 til 1843 komu fram á sjónar-
sviðið hópar manna og kvenna sem spáðu
þvíað dómsdagur væri á næsta leiti.
Bandarikjamaðurinn William Miiler, sem varð einna
frægastur þessara manna, hðf að spá heimsendi árið 1831
og linnti ekki látum fyrr en 1843, árið sem hann taldi að
heimsendir yrði. Talið er að Miller hafi átt í kringum
fimmtíu þúsund ákafa fylgjendur og jafn marga sem
trúðu orðum hans en gengu ekki í söfnuðinn. Flestir
áhangendur hans voru meþódistar eða baptistar.
Sérkennilegasti heimsendaspámaðurinn sem var uppi
á sama tíma og Miller hét Harriet Livermore og var dótt-
ir þingmanns frá Massachusetts. Hún trúði því að endur-
koma Krists væri á næsta leiti og að atburðurinn myndi
eiga sér stað í ísrael. Harriet trúði því líka að indíánar í
Bandarikjunum væru afkomendur ísraelsmanna og fór
sérstaka ferð til Washington til að fá stjórnvöld til að
flytja indíánana til Jerúsalem svo hægt væri að bjarga
sálum þeirra.
Lá yfir Biblíunni í fimmtán ár
William Miller fæddist árið 1782 og var elstur sextán
systkina. Hann ólst upp á bóndabæ í Massachusetts við
lítil efni en las mikið og naut fyrir vikið mikillar virðing-
ar strax sem barn. Miiler kvæntist ungur en þótti sinna
bókum sínum meira en konunni. Hann varð snemma af-
huga öllum trúarbrögðum, konu sinni og ættingjum til
mikils angurs og þau töldu hann stefna í glötun. Mikil
breyting varð á högum Millers þegar hann gekk í herinn
og barðist í borgarastriðinu 1812. Þar komst hann i kynni
við unga menn sem trúðu staðfastlega á Guð. Miller
hæddist að þeim en það fékk ekkert á mennina og hann
dáðist að staðfestu þeirra. Skömmu seinna sat hann við
dánarbeð vinar síns og fylltist miklu hugarangri þegar
hann sá hversu lífið er stutt og dauðinn endanlegur. Þeg-
Milli lifs og dauða
í Boston talaði Miller yfir vel upplýstum borgarbúum sem flvkkt-
ust í kirkju til að lilusta á hinn nýja spámann.
ar Miller sneri heim úr stríðinu barð-
ist hann við tilvistarþunglyndi og loks
leiddi það hann til andlegrar íhugun-
ar og trúar á Guð. Hann lá yfír Biblí-
unni í fimmtán ár, sérstaklega bókum
spámannana, og þar fann hann farveg
fyrir þörf sína til að trúa á líf eftir
dauðann.
Miller taldi sig geta reiknað út,
samkvæmt bókum Biblíunnar,
hvenær heimsendir yrði og eftir mikl-
ar reikningskúnstir komst hann að
því að endalokin myndu eiga sér stað
árið 1843. Hann sá einnig fyrir að hin-
ir réttlátu færu til himna, grafir
myndu opnast og útvaldir rísa upp og
stíga til himna með hinum lifandi.
Heyrði rödd
í fyrstu hélt Miller þessum hugleið-
ingum fyrir sig en dag nokkurn þegar
hann sat og rýndi í góðu bókina þótt-
ist hann heyra rödd sem sagði honum
að fara og boða kenningu sína. Miller
svaraði:
„Drottinn, ég get ekki farið.“
„Af hverju ekki?“ svaraði röddin.
Að lokum gerði hann samkomulag
við Guð, Miller sagðist myndu boða kenningu sína ef
hann einhvem tima fengi tækifæri til að stíga í predikun-
arstól.
Miller sagði seinna að hann hefði ekki verið fullkom-
lega heiðarlegur í samningagerðinni við almættið. Hann
hefði komið með uppástunguna af því hann taldi engar
líkur á að nokkur myndi biðja hann, fimmtugan bónda,
um að predika. En kraftaverkið átti sér stað hálftíma síð-
ar þegar ungur maður kom í heimsókn og bað Miller að
hlaupa í skarðið fyrir prest í baptistakirkju í næsta ná-
grenni. Miller þmfti ekki fleiri sannanir, Guð ætlaði hon-
um ákveðið hlutverk.
Þegar Miller steig í predikunarstólinn hélt hann eld-
heita og sannfærandi predikun um yfirvofandi heimsendi
sem yrði eftir þrjú ár. Þeir sem heyrðu ræðu hans töluðu
um hana við aðra og menn fóm að koma til heimabæjar
Millers til að heyra hann predika. Einn þeirra var Jósúa
Himes, prestur í babtistakirkju í Boston, og hann bauð
Miller að halda fyrirlestra í Boston. í Boston talaði Mill-
er yfir vel upplýstum borgarbúum sem flykktust í kirkju
til að hlusta á hinn nýja spámann. Himes beitti síðan
áhrifum sínum til að Miller fengi að predika víðs vegar
um Bandaríkin og lét gefa út bæklinga með predikunum
og heimsendisspádómum Millers. Bæklingarnir náðu gíf-
urlegri útbreiðslu og í framhaldi af því fóra
ýmsir kirkjunnar menn, sem áður höfðu
tekið spádómum Millers treglega, að taka
undir með honum.
Tákii á hiinnum
Miller reiknaði út af mikilli nákvæmni
að heimsendir yrði í apríl 1843 og byggði
útreikninga sína að hluta til á Mattheusar-
guðspjalli (24: 28-30), hann sagði einnig að
áður en til tíðinda drægi mundu birtast
tákn á himni.
Honum vildi til happs að í mars 1843
birtist björt halastjarna á himninum, hún
var sjáanleg um miðjan dag og á sama tíma
fór að bera á einkennilegum hringjum í
kringum sólina. Margir sem áður höfðu lit-
ið á Miller sem mgludall og bullukoll tóku
að trúa orðum hans.
Félagarnir Himes og Miller tóku nú að
boða til funda í gríð og erg þar sem Miller
predikaði heimsendi af miklum krafti og
fólk söng drottni til dýrðar og baðst fyrir
án afláts. En eitthvað fór úrskeiðis því apr-
íl kom og fór og veröldin var söm við sig.
Áhangendur Millers voru furðu lostnir en
meistarinn bar því við að mjög erfitt væri
að vera nákvæmur í útreikningum þegar
um heimsendi væri að ræða. Hann sagði að
heimsendir yrði örugglega á tímabilinu
1843-1844, senniléga 21. mars 1844.
Miller efaðist aldrei um útreikninga sín-
mn og beið örlaga sinna og heimsins á
heimili sínu þar sem hann las Biblíuna.
Þegar tók að líða að 21. mars tóku þúsund-
ir fylgjenda hans að undirbúa sig fyrir
heimsendi. Þeir hættu að sinna bústörfum
og seldu jafnvel hús sin og jarðir. Hörðustu
fylgjendurnir fóru meira að segja út í
Barðist fyrir réttmdum indíána
Harriet Livermore trúði því að indíánar í Bandaríkjunum væru afkomendur
ísraelsmanna og vildi senda þá til Jerúsalem svo að hægt væri að bjarga
sálum þeirra.
Dans hinna dauðu
Fylgjendur Millers fóru út £ kirkjugarð til að vera
viðstaddir þegar hinir Iátnu risu úr gröfum sínum og
stigju upp til himna.
Reiknaði út heimsendir
WiIIiam Miller reiknaði út af mik-
illi nákvæmni að heimsendir yrði í
apríl 1843 og byggði útreikninga
sína að hluta til á Mattheusarguð-
spjalli.
kirkjugarð til að vera viðstaddir þegar hinir látnu risu úr
gröfum sínum og stigju upp til himna. Einn þeirra var
kEu-lmaður sem stóð við gröf fyrri eiginkonu sinnar og
beið eftir uppstigningu hennar. Seinni kona hans reiddist
þessu svo að hún neitaði að búa áfram með honum þegar
ekkert varð úr heimsendi. Aðrir klifruðu upp í tré eða
fóm út á húsþök með heimasmíðaða vængi sem þeir
höfðu fest á sig og þegar klukkan sló tólf að kvöldi 21.
mars reyndu þeir að fljúga til Guðs. Að minnsta kosti
einn fótbrotnaði.
Staðgengill Gabríels
Kostulegasta atvikið í allri þessari atburðarás átti sér
stað í bænum Westford í Massachusetts. Þar hafði fólk
safnast saman í húsi og söng og beið þess að komast til
himna. í næsta húsi viö bjó vangefinn maður sem gekk
undir nafninu Amoz brjálaði. Hann hafði ákaflega gaman
af því að blása í trompet og þegar Amoz heyrði sönginn
þaut hann út til að taka þátt í skemmtuninni og blés af
krafti í lúðurinn. Fólkið hélt að Gabríel erkiengill væri
mættur til að tilkynna heimsendi með lúðrablæstri og
þusti út á götu æpandi hallelúja. í stað Gabríels sá fólkið
Amoz sem kallaði til þeirra að fara heim og taka upp kart-
öflur því ólíklegt væri að Guð myndi taka það verk að sér.
Ekkert gerðist, 21. mars leið án heimsendis og Miller var
fullur vonbrigða og biturleika. Fylgjendur hans voru sömu-
leiðis vonsviknir og hópurinn tvístraðist en hluti hans varð
síðan að Sjöunda dags aðventistum. Miller lét af öllum frek-
ari spádómum en félagi hans Himes hélt áfram næstu þrjá
áratugi að gefa út bæklinga þar sem menn voru hvattir til
að gefa gaum að því að ekki væri langt í heimsendi. Himes
var grafinn uppi á hæð svo að hann myndi eiga hægt um
vik að rísa upp á dómsdegi. -KB/Kip
Heimsendaspá
Williams Miller