Dagblaðið Vísir - DV - 18.01.2003, Blaðsíða 30

/ /I c) o rb l a c3 DV LAUGARDAGUR 18. JANÚAR 2003
Óskin
um að
hafa áhrif
íqærkvöld var frumsýnt á Litla sviði Þjóðleikhússins verk Ólafs Jóhanns Ólafsson-
ar, Rakstur. Leikstjóri verksins, HaukurJ. Gunnarsson, var kallaður heim frá Nor-
egi þarsem hann hefur aðalbækistöðvar. Ferill Hauks er merkilequr, hann lærði
leiklist íJapan oq Hull oq hefur verið leikhússtjóri ítveimur leikhúsum íNoreqi,
Háloqalandsleikhúsinu oq Þjóðarleikhúsi Sama. Haukur ræðir í viðtali við Helqar-
blað DV um hlqjuna íverki Olafs Jóhanns, drauminn um Japan oq menninquna sem
færði Sömum sjálfsvirðinquna að nqju.
„Rakstur," segir Haukur, „gerist á rakarastofu í
Reykjavík árið 1969. Heimur rakarastofunnar er lítill
og öruggur en rammi utan um verkið er geimferð
Apollo 11 þegar fyrstu mennirnir stigu fæti á tunglið
sem var gríðarlegur viðburður. Mynd veraldarinnar
er á þessum tíma stækkandi en fókus verksins er á
þessum litla punkti í vesturbæ Reykjavíkur; á lítilli
rakarastofu þar sem þrjár kynslóðir starfa. Sá elsti,
Örn, sem leikinn er af Hjalta Rögnvaldssyni, er kom-
inn yfir sextugt. Sá i miðið, Pétur, er rúmlega fertug-
ur og leikinn af Jóhanni Sigurðarsyni. Hann átti sinn
blómatíma með Presley en hefur staðnað. Árið er
1969, það blása ferskir vindar og inn á stofuna kemur
ungur maður sem kann nýju greiðsluna. Sá heitir
Gulli og er leikinn af Friðriki Friðrikssyni. Hann
verður mjög vinsæll og Pétur sér að hann hefur
staðnað, að timinn er hlaupinn fram úr honum. Verk-
ið fylgir ferli Péturs og röskunarinnar sem verður á
lífi hans. Allt hafði verið öruggt, þekkjanlegt, viðráð-
anlegt en allt í einu er maður kominn til tunglsins,
það er komin ný tíska og nýr fulltrúi hennar á
rakarastofunni sem fólk leitar til frekar en til hans.
Pétur er í verkinu að reyna að átta sig á breyttum
tímum og ná aftur jafnvægi. Fjórða persónan er karl-
inn sem leikinn er af Gunnari Eyjólfssyni. Sá er eig-
andi húsnæðisins sem rakarastofan er í og einnig ok-
urlánari. Einnig kemur við sögu Fjóla, kærasta
Gulla, en hún er leikin af Lindu Ásgeirsdóttur.
Kannski er boðskapur verksins sá að hversu mikið
„Þeqar éq var fimm ára fór éq
með foreldrum mínum íÞjóð-
leikhúsið að sjá klassískan
japanskan dans. Þessi sqninq
snerti miq á undarleqan hátt
oq éq man enn eftir áhrifun-
um; svipmqndir af
hvítsminkuðum andlitum eru
enn íhuqa mér oq búninqarnir,
hreqfinqarnar, takturinn.
Þetta var veröld sem éq vissi
ekki að væri til oq hún qreip
miq oq bjó áfram ímér.“
sem gengur á úti í geimnum þá er það þessi litli
heimur næst okkur sem skiptir raunverulega máli.
Þótt hann virki stundum hlægilegur, smámunasamur
og absúrd þá skiptir hann mestu máli. Þar verðum
við aö byrja að vinna úr okkar vandamálum.
Það sem er yndislegt við þetta leikrit er hvað það
er hlýtt og fullt af bjartsýni. Stór hluti af bókmennt-
um, leikritum og kvikmyndum samtímans undir-
strikar hið neikvæða, ógnir stórborgarsamfélagsins:
grimmd, reiði, ofbeldi og hatur. Það er því gott að fá
leikrit sem stafar hlýju og birtu og leyfir sér að vera
í þessum litla heimi og taka á hversdagslegum vanda-
málum af bjartsýni."
Eins og framandi fugl
Síðasta leikstjórnarverk þitt var tvö verk eftir hinn
japanska Yukio Mishima. Þetta hljómar mjög ólíkt
því.
„Það er mikið myrkur í Mishima," segir Haukur. „í
honum mætast annars vegar óskapleg fegurð og hins
vegar myrkur, dauði og eyðilegging. Flétta hans ér
heillandi og grimmdin og myrkrið verða falleg í verk-
um hans.“
Hvar varst þú árið 1969?
„Þá var ég tvítugur á leið til Japans í leiklistar-
nám. 1969 var mikið umbyltingarár fyrir mig.“
Tvítugur árið 1969; þú ættir að vera sextíuogátta-
kynslóðin holdi klædd!
„Ég er ekki týpískur að því leyti því ég fór til Jap-
ans og var í allt öðrum heimi á þessum umbrotatím-
um. Stúdentauppreisnir voru langt komnar á megin-
landi Evrópu þegar ég yfirgaf Island en höfðu þó ekki
náð hingað. Umbrotin náðu ekki hingað fyrr en ég
var farinn. Þegar ég sneri aftur eftir þrjú ár hafði allt
gjörbreyst hvað varðaði afstöðu fólks og pólitík og ég
var eins og framandi fugl.“
Þú hefur dvalið meira og minna í útlöndum síðan
og fylgst með íslenskri leiklist úr fjarlægð. Hvernig
er að koma i íslenskt leikhús?
„Það er mjög spennandi, bæði fyrir mig persónu-
lega því tilfinningatengsl mín við ísland hafa haldist
og ég á mína sögu í íslensku leikhúsi og hins vegar
er gott að fá tækifæri til að koma aftur og vinna heila
sýningu. Það hefur gert mér mjög gott auk þess sem
það er gaman að sjá hvað íslendingar eiga góða leik-
ara. Það er margt að gerast hér og mikið framboð af
leiksýningum og spennandi að taka þátt í þvi. Það
sem mér finnst líka gott við íslenskt leikhús er hve
vel er hlúð að íslenskri leikritun, ekki síst af áhorf-
endum. 1 Noregi er takmarkaður áhugi á nýrri
norskri leikritun en megnið af kassastykkjunum í ís-
lenskum leikhúsum er ný íslensk leikrit."
Ertu kunnugur verkum Ólafs Jóhanns?
„Ég sá Sniglaveisluna og hafði lesið Slóð fiðrild-
anna en þekkti hann ekki náið fyrr en ég fékk þetta
verkefni."
Það er dálítið gaman að þetta einlæga, hlýja verk
skuli koma frá stórborg stórborganna, New York.
„Já. Ég fann líka þessa hlýju í Slóð fiðrildanna. Þar
er ekki þessi stórborgargrimmd," segir Haukur. „Það
er eitthvað fallega gamaldags við Rakstur sem mér
finnst svo heillandi; einhver heillandi kyrrð.“
Draumurinn um Japan
Hvað varð til þess að árið 1969 tók tvítugur strák-
ur á íslandi sig til og fór til Japans að læra japanska
leiklist?
„Það var gamall draumur frá því ég var barn að
fara til Japans,“ segir Haukur. „Þegar ég var fimm
ára fór ég með foreldrum mínum í Þjóðleikhúsið að
sjá klassískan japanskan dans. Þessi sýning snerti
mig á undarlegan hátt og ég man enn eftir áhrifun-
um; svipmyndir af hvítsminkuðum andlitum eru enn
í huga mér og búningarnir, hreyfingarnar, takturinn.
Þetta var veröld sem ég vissi ekki að væri til og hún
greip mig og bjó áfram í mér. Þaö var eitthvað við
þessa fagurfræði. Svo fór ég að kynna mér allt sem ég
náði í um Japan í bókum og tímaritum.
Leiklistaráhugi minn kom mjög snemma. Gunnar
Eyjólfsson er frændi minn og guðfaðir og hann leyfði
mér að koma baksviðs í leikhúsið. Þar kynntist ég
töfrum leiklistarinnar. Og þessar draumsýnir, Japan
og leiklistin, þróuðust saman og urðu meira og meira
konkret eftir því sem ég varð eldri. Mig dreymdi
alltaf um að fara til Japans. Þegar ég lauk við
menntaskólann ákvað ég að fara og slá þessu tvennu
saman og læra japanska leiklist. Ég hafði kynnt mér
japanska leiklist og menningu vel áður en ég fór út
þannig að ég vissi alveg hverju ég sóttist eftir."
Það hafa varla verið margir Vesturlandabúar í
leiklistarnámi í Japan á þessum árum?
„Nei, alls ekki. Það var mjög óvenjulegt þá því Jap-
an var ekki komið í tísku eins og það er núna þótt
það væri orðið efnahagslega sterkt. Þegar ég spurði í
íslenskum banka hvert væri gengi jens gátu banka-
starfsmennirnir ekki fundið það út fyrir mig. Núna
er þetta í dagblöðunum á hverjum degi.
í því Japan sem mætti mér 1969 var mikið af hinu
gamla Japan. Arkitektúrinn var enn þannig að húsin
voru tveggja hæða timburhús með pappírsveggjum
milli herbergja. Ég man eftir heilu hverfunum þar
sem ég gekk eftir þröngum götum og pappírsluktir