Dagblaðið - 10.11.1980, Blaðsíða 8

8
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 10. NÓVEMBER 1980.
Oddvitinn í Sandgerði:
Ég hlýt að geta þetta eins og aðrír
— hugsaði ég og lét slag standa — IHH ræðir við Elsu Kristjánsdóttur
„Hafa ungar mæður nokkuð að gera
í sveitarstjórnir?” spurðum við EIsu
Kristjánsdóttur, oddvita í Sandgerði.
„Tvímælalaust,” sagði hún strax.
„Þetta er alltof einlit hjörð.”
Hún sagði að sín eigin börn væru
orðin hundgömul, 18 og 19 ára, en sér
fyndist hiklaust að sjónarmið sem allra
flestra ættu að koma fram í sveitar-
stjórnununt. „Það eru oft hreinuslu
vandræði að koma málum fram í
nefndum, þegar hópurinn hefur allur
sömu sjónarmið og skilur ekki
vandræði þeirra sem búa við önnur
kjör.
Allt lífið stjórnast af jrvi hvaða gild-
ismat fólk hefur,” sagði hún.
Og þegar verið er að ákveða hvernig
eigi að ráðstafa sveitarsjóðnum þá
skiptir miklu máli hverjir gera það.
Karlmönnum finnst kannske mikilvægt
að malbika bílastæði, þar sem ung
móðir mundi heldur vilja nota
peningana til að koma upp barnaleik-
velli.
Konur ráðstafa
ekki opinberu fé
En jafnvel þær konur sem til áhrifa
komast fá sjaldan mikil völd um fjár-
veitingar. I bankaráði siturengin kona,
í fjárveitinganefnd Alþingis engin, og
þetla endurspeglast í sveitarstjórnun-
um. ,,Ég sit í byggingarnefnd,” segir
Elsa oddviti” og það er óvenjulegt fyrir
Elsa og móðir hennar, Björg Þorleifsdóttir, en á heimili hennar i Breiðholti fór viðtalið fram. „Við erum meira eins og
vinkonur hcldur en móðir og dóttir,” segja þær.
DB-myndir: Sigurður Þorri.
í Sandgerði er sveitarstjóri, svo þar
er tvennt ólikt að vera oddviti heldur en
í sveitum þar sem oddvitinn þarf að
innheimta útsvörin og snúast i öllum
framkvæmdum.”
Hún segir að beinasta skylda sín sé
að kalla saman fundi og stjórna þeim.
„Síðan þarf ég að setja mig inn i sem
alira fiest mál og hafa frumkvæði.”
Fundir eru að jafnaði hálfsmánaðar-
lega og standa frá hálfsex á kvöldin og
oft framundir miðnætti. Og það verður
ekki hjá því komist að spyrja Elsu
hvort maðurinn hennar sé einn af þess-
um skilningsríku eiginmönnum.
„Nei, alls ekki,” segir hún og brosir.
„Hann hefur einfaldlega trú á því, að
ég geti lagt mitt af mörkum til félags-
mála og hefur þvi hvatt mig á allan
hátt. Auk þess er hann sjálfur mjög
virkur í sinu stéttarfélagi.’’
Hún útlistar siðan að sér finnist
orðið „skilningsríkur” bera vott um
þann rótgróna hugsunarhátt, að þátt-
taka kvenna i félagsmálum sé ekki
sjálfsögð, heldur veiti eiginmaðurinn af
göfgi sinni leyfi til þeirra.
Fyrir náð og miskunn fái konan að
stíga út fyrir þröskuld heimilisins.
Þeir tóku það
alvarlega
Það veldur engum sambúðarerfið-
leikum í hjónabandi Elsu að eigin-
maður hennar er yfirlýstur fram-
sóknarmaður, en hún fylgir Alþýðu-
bandalaginu. Ef til vill hjálpar það upp
á sakirnar að þessir tveir flokkar hafa i
áratugi unnið saman í Sandgerði.
Skyldi það slitna kynni það að hjálpa
Elsu að hún varð fyrir mjög fjölbreytt-
urn uppeidisáhrifum hvað varðar póli-
tík.
„Pabbi er af gróinni Framsóknar-
ætt, mamma kaus Þjóðvörn, amma
mín Sjálfstæðisflokkinn, móðurbróðir
minn sósíalista, og gömul vinnukona,
sem hjá okkur bjó, kaus krata.”
Elsa er alin upp á Snæfellsnesi, bjó
átta ár á Þórshöfn, síðan í Reykjavik,
en flutti til Sandgerðis fyrir sex árunr.
Okkur langaði til þess að vita hvernig
það hefði atvikast að hún lenti í sveitar-
stjórninni.
„Ég veit ekki hvort ég á að vera að
segja frá því,” segir hún afsakandi.
„Fyrir kosningarnar 1978 komu til min
menn úr uppstillingarnefnd og spurðu
hvort ég vildi taka sæti á listanum hjá
þeim. „Sjálfsagt, en ég tek ekki nema
efsta sætið,” sagði ég i hálfkæringi.
Þar með hélt ég að ég væri laus allra
mála. Þetta yrði aldrei samþykkt, því
bæði var ég nýflutt á staðinn og eins
hitt að kona hafði aldrei átt sæti i
sveitarstjórn í Sandgerði.
Það varð samt ofan á, að mér var
boðið efsta sætið, þeir tóku þetla alvar-
lega. Þá fór ég að spyrja sjálfa ntig
hvort ég mundi nokkuð ráða við þetta.
Á endanum komst ég að þeirri niður-
stöðu að það hlyti ég að gera eins og
aðrir og lét slag standa.”
-IHH.
það er ekki rétt, við skiptum okkur
bara ekki nóg af öðrum málaflokkum.
En til þess þurfum við fleiri konur sem
eru virkar.”
Hafnarframkvæmdir
og barnaheimili
„Þegar maður fer sjálfur að vera í
sveitarstjórn rekur maður sig á það að
það tekur miklu lengri tima og er
þyngra í vöfum að koma málum fram
heldur en maður imyndar sér þegar
maður stendur utan við. Sérstaklega á
það við um þær framkvæmdir sem
ríkið tekur þátt í með sveitarfélögun-
um. Að læra á það kerfi er kapítuli út
af fyrir sig.”
í byrjun ársins var nýtt íþróttahús
tekið i notkun á staðnum. Það verður
lyftistöng fyrir iþróttalíf byggðarlags-
ins en sveitarsjóðnum þungt í skauti því
það var byggt hraðar en ríkið sam-
þykkti.
Og nú er búið að steypa upp nýtt.
dagvistunarheimili sem tekur um 50
börn og bætir úr brýnni þörf. Hvenær
það verður fullbúið fer að öllu leyti
eftir þvi hvernig gengur að semja við
rikið um framkvæmdahraða verksins,
en samkvæmt lögum á það að greiða
helming kostnaðar.
„Og framtíðarverkefnin eru óþrjót-
andi,” segir Elsa. „Það þarf að endur-
nýja vatnsveituna, koma upp alhliða
útiíþróttasvæði, dýpka innsiglinguna
ogleggjavaranlegtslitlagágötur. . .”
Skilningsríkur
eiginmaður?
„Hvernig er að vera oddvili, Elsa?”
„Hvað mig varðar hefur það
óneitanlega verið býsna erfitt að koma
nýr inn í sveitarstjórn og vera oddviti
jafnframt. En á hinn bóginn þá lærist
þetta smátt og smátt og hefur verið
dýrmæt reynsla.
„Konur eiga að skipta sér af samfélagi sinu á öllum sviðum stjórnmálanna. En til þess
að geta það þurfum við miklu fleiri konur sem eru virkar,” segir Elsa oddviti.
konu. Konur sitja yfirleitt i félagsmála-
nefndum, það er hópnum sem biður
um peninga, en karlmenn sitja í nefnd-
um sem úthluta peningum.”
Gera það
manneskjulegra
Henni finnst hiklaust, að konur eigi
að láta meira til sín taka og skipta sér af
því hvernig umhverfi, hvernig sam-
félag, þeim og fjölskyldum þeirra er
búið.
„En það er ekki hægt nema láta lil
sín taka á öllum sviðum. Og við konur
erum oft gagnrýndar fyrir að snúa
okkur of mikið að félagsmálunum, en
IMemandi og
yfirvald
Það er áreiðanlega sjaldgæft að nem-
andi komi fram sem yfirvald af hálfu
sveitarfélagsins við skólasetningu. En
Elsa sat í öldungadeild Fjölbrauta-
skóla Suðurnesja þegar hann var settur
í Sandgerði og hélt ræðu við það tæki-
færi. Að skólanum stendur Samband
sveitarfélaga á Suðurnesjum, SSS,
Þessi sveitarfélög eru sjö og skólinn er
settur í þeim til skiptis.
Elsa hefur rólegt og yfirvegað fas,
en er ótrúlega afkastamikil. Ásamt
oddvitastörfum og heimilishaldi (og
skólagöngu þangað til í vor að hún lauk
stúdentsprófi) vinnur hún alltaf hálfan
daginn í Landsbankanum í Sandgerði.
í þessu 1100 manna sjávarþorpi er
ærið að starfa og mörg verkefni liggja
fyrir hjá sveitarstjórninni. „Það
brýnasta er uppbygging hafnarinnar,
en hún er lífæð staðarins og það sem
allt byggist á,” segir Elsa.