Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1970, Blaðsíða 35

þar sem snjóþyngsli eru meiri en tíðast er, og mun snjórinn
því verja þau betur fyrir kali en almennt gerist. Ekki mun
þó þessi kenning heldur fá staðizt, því hvort tveggja er, að
mörg þessara túna kól eigi síður en önnur tún, meðan þau
voru í notkun, og svo eru nú sums staðar eyðijarðir í miðri
sveit með áþekk skilyrði og aðrar jarðir, sem kalið ásækir.
Þá má einnig benda á það, að flestar þessara eyðijarða eru
notaðar að einhverju leyti. Sumar slegnar einu sinni, eða að
minnsta kosti beittar nokkuð, ef þær þá ekki liggja alveg
opnar fyrir beit.
Sannleikurinn er sá, að það er erfitt að verjast þeirri
hugsun, að það sé notkun túnanna, sem á einn eða annan
hátt á mikinn hlut í kalinu, en á hvern hátt það má vera
er örðugra að svara.
Það mun að vonum þykja léleg úrlausn á kalvandamálinu
að hætta að nytja túnin. Hitt kemur til álita, hvort við
nytjum þau á réttan hátt. Ekki er langt síðan sú skoðun var
nokkuð algeng, að með því að auka áburðinn, mætti auka
afrakstur túnanna næstum takmarkalaust, og bændum, sem
bjuggu við lítil tún og landþrengsli, var ráðlagt að hamla
gegn heyskorti með auknu áburðarmagni. Þá hófst tímabil
óhófslegra áburðarskammta, og mikill áburður var borinn á
túnin milli slátta og þá oft seint á sprettutímanum.
Fljótlega tók þó að bera á því, að áburðurinn einn nægir
ekki til þess að tún spretti, og að stóru áburðarskammtarnir
juku kalhættuna verulega, einkum þegar seint var borið á.
Það hefur sem sé sýnt sig, að afrakstur túnanna er ekki að-
eins háður áburði, heldur einnig jarðvegsástandi, veðurfari
og meðferð, og að því eru viss takmörk sett hvað túnin geta
gefið af sér við hverjar aðstæður. Mér er ekki grunlaust um,
að við ætlumst oft til of mikils af túnum okkar, lítt ræktuð-
um og við kólnandi veðurfar.
Við skulum nú aðeins virða fyrir okkur lauslega, hvernig
notkun túnanna er oft og tíðum háttað.
Á vorin, óðar og túnin byrja að gróa, eru þau notuð til
beitar fyrir lambfé og síðar fyrir nautpening, og varir sú
beit venjulega látlaust fram í júní. Þessi vorbeit er að sjálf-
38