Frjáls verslun - 01.09.1942, Side 5

Brátt, óx eg upp úr sendisveinsverkunum og
fór að vinna í sjálfri búðinni og seinna í kjöt-
búðinni á Norðurstígnum.
Árið 1910 var Gunnar að hætta verzlunar-
rekstri sínum og fór ég þá í Edinborgarverzl-
un. Edinborg var þá einhver mesta nýtízku-
verzlun í Reykjavík. Verzlunarstjóri var þá
Hjalti Sigurðsson, bróðir Ásgeirs heitins kon-
súls, en Hjalti hafði dvalið í Ameríku og flutti
með sér þaðan ýmsa nýbreytni í verzlunar-
háttum. Hann var líka vanur því að vestan að
menn væru ekki neitt. hikandi við að auglýsa á
áberandi hátt hinnar góðu vörur og hið sann-
gj arna verð. Hj alti notaði ýmsar auglýsingabrell-
ur, er vöktu óskipta athygli Reykvíkinga. Hann
bauð til dæmis allskonar getraunir og verðlaun
fyrir þær. Til dæmis setti hann kolastafla í
gluggann og gaf þeim verðlaun, sem getið gætu
rétt um þyngd staflans. Hann lét líka vagn með
tveimur hestum fyrir keyra um göturnar, en í
vagninum voru grímubúnir menn, sem útbýttu
sælgæti til barnanna, sem eltu vagninn, og til
annarra vegfarenda, en á vagninum voru stór-
ar auglýsingar um vörurnar í Edinborg. Hjalti
hvarf aftur til Vesturheims 1911 eða 1912.
Deildarstjóri í þeirri verzlunardeild, sem ég
var í, var Hallgrímur Benediktsson, en svo hóf
hann sjálfur að verzla, og Helgi Jónasson tók
við af honum.
Árið 1913 fór ég til Th. Thorsteinsosnar, sem
hafði Verzl. Liverpool í kjallaranum á Vestur-
götu 3. Búðin var gamaldags og um margt frek-
ar óhentug, en vinsæl var verzlunin, engu að
síður, fyrir prýðilega afgreiðslu og góð við-
skipti á allan hátt. Magnús Kjaran var þar
verzlunarstjóri og hafði hann mikil áhrif á
starfslið sitt í þá átt að afgreiðsla væri fljót
og kurteis.
Ég var hjá Thorsteinsson til ársins 1919, en
upp úr því fór ég að hafa sjálfstæðan atvinnu-
rekstur að verulegu leyti, og 1929 stofnaði ég
umboðs- og heildverzlun þá, sem ég rek enn.
— Hvað segið þér um breytingar á verzlun-
arháttum síðan þér tókuð að fást við verzlun-
arstörf
— Eins og allir vita hafa verzlunarhættir
breyzt stórkostlega. Viðskiptamagnið hefir auk-
izt og margfaldast og verzlunarstéttin er nú
orðin svo fjölmenn, að engan hefði órað fyrir
því á þeim árum, þegar ég fyrst byrjaði á verzl-
unarstörfum. Ef maður nefnir t. d. kaup, þá
var algengt verzlunarmannskaup urn 1910 ca.
50—60 kr. á mánuði. Það ár byrjaði ég í Edin-
borg með 30 kr. byrjunarlaunum á mánuði, en
hækkaði eftir 3 mánuði. Á stríðsárunum var
lágt kaup. Árið 1913 hafði ég 1000 kr. kaup á
ári hjá Thorsteinson og var það gott kaup eftir
því sem þá gerðist. Á seinni hluta stríðsáranna
hækkaði kaupið og einnig á fyrstu árunum eftir
stríð, en þó hvergi nærri í hlutfalli við dýrtíð-
ina. Ef kaupið þá er borið saman við það sem
nú er, er munurinn afar mikill og miklu rneira
tillit er nú tekið til dýrtíðarinnar en þá var.
Starfstíminn var venjulega frá kl. 8 á morgn-
ana til kl. 8 á kvöldin. Mismunandi var það
hvað eítirvinna var mikil. T. d. var mikil eftir-
vinna í Liverpooi, en þekktist ekki í Edinborg-
arverzluninni, og kom það af því, að sú síðar-
nefnda var með öllu meiranýtízku-sniði, ogþægi-
legra að ganga um hana og afgreiða þar. Starfs-
hættir í búðum voru yfirleitt erfiðari fyrr á
árum en nú. T. d. má benda á það, að í Liver-
pool, sem hafði mikla kaffisölu, var allt kaffið
jafnframt malað í fótstíginni kaffikvörn, og
var allan daginn verið að mala. Rafmagnskaffi—
kvarnir þekktust ekki, en ég mun hafa flutt
fyrstu rafmagnskaffikvörnina hingað rétt eftir
stríðslok. Útkeyrsla á vörum var þannig, að
vörurnar voru keyrðar í hjólbörum eða hand-
vagni, en Edinborg var þar undantekning, hún
hafði hestvagn.
— Hvernig var umhorfs á skrifstofunum?
— Þær voru vitanlega mjög ólíkar því sem
nú er. Flest þægindi, sem nú eru talin sjálfsögð
á hverri meðalskrifstofu, vantaði. Ritvélar voru
ekki víða og fáir kunnu með þær að fara.
Edinborg hafði ritvél snemma og fékk sér
enska vélritunarstúlku. Venjulega voru öll bréf
handskrifuð og kopíeruð í hinni svonefndu
kopíupressu, sem var mjög algengt áhald á öll-
um skrifstofum. Ég hygg að það hafi verið um
1910, að þeir Hjalti Sigurðsson og Arent Claes-
sen fengu umboð fyrir Imperial ritvélina, og
upp úr því fóru þær að flytjast, en sáust þó
næstu árin naumast nema á stærri skrifstofum.
Reiknivélar munu einna fyrst hafa komið í
bankana, en munu hafa verið fágætar fvrr en
á stríðsárunum seinustu og algengar urðu þær
ekki fyrr en eítir styrjöldina.
Þannig fórust Agli Guttormssyni orð:
„Frjáls verzlun" óskar þess að hans megi
lengi við njóta enn, og biður honum allrar bless-
unar á ókomnum árum.
FRJALS VERZLUN
5