Frjáls verslun - 01.09.1942, Blaðsíða 54

Karaganda, sem er 1000 km. á brott, en hitt frá Kuz-
baz. En koíavágnarnir frá Kuzbas fara ekki tómir
aftui-, Jnú að þeir fara með járngrýti til bræðslu
þar.
J.'að er áætlað, að Magnitogorsk liafi kostað 2 bill-
jónir friðarrúbla. Með því er þó ekki mikið sagt, þeg-
ar þess er gætt við livaða fjármálakerfi Rússar búa.
En þriðjungur þessa — t. d. 300 milljónir dollara —
var greiddur í beinhörðum peningum til annarra
landa. þann reikning var ekki hægt að greiða með
öðru móti en því, að flytja út framleiðsluvörur, sem
þjóðin varð þá sjálf að vera án — hveiti, smjör, timb-
ur og aðrar nauðsynjar. JJeir, sem mölduðu í móinn,
voru skotnir. ];að þurfti að framkvæma þetta og Stal-
in hafði þessa aðferð.
þau fimm ár, sem ég var í Ural-héruðunum, gafst
mér tækifæri til að skoða aðrar álíka stórar verk-
smiðjur og aðalverlcsmiðjuna í Magnitogorsk. í
Chelyabinsk sá ég t. d. traktoraverksmiðju, sem er
raunverulega skriðdrekaverksmiðja. Ég kom líka í
verksmiðju í Sverdlovsk, sem bjó fyrst til ýmsar
verksmiðjuvélar en var svo látin framleiða kafbáta-
liluta, sein voru fluttir til Kyrrahafsins, Eystrasalts
og Svartahafs. 1 Sverdlovsk er líka stór rafmagns-
tækjaverksmiðja, margar litlar vopnaverksmiðjur og
járnbrautaverksmiðja.
En þetta er aðeins byrjunin á öllu því, sem þarna
er hægt. að telja upp. í Usolye er gömul sallnáma,
sem framleiðir nú hráefni til ýmsra þarfa. Rétt hjá
er Berezniki, sem er griðarstór miðstöð áburðar- og
sprengiefnaframleiðslu. Skammt þar fyrir norðan er
„pottaska" í jöðu hjá Solikamsk og nemur fram-
leiðsla þessa nauðsynlega efnis 2 milljónum smálesta
á ári.
Stál af beztu tegund cr búið til í Chusovaya. þar
fyrir austan er Krasnouralsk með koparstcypum sín-
um. Zink er unnið lijá Chelyabinzk, ótakmarkað as-
best fæst hjá Alapaevsk og nikkel er unnið í Kahilovo
og Uíalei. í Kaninsk er bauxite breytt í aluminum —
en mest af því kom frá þeim héruðum sem þjcðver
ar hafa vaðið yfir.
í Úral-héruðunum hefir fundizt nýtt olíulinda-
svæði, sem talið er hið víðtækasta og auðugasta í
heimi. Olían er hreinsuð og unnin í Ufa, þar sem
amerískir verkfræðingar smíðuðu hreinsunarstöð fyr-
ir flugvélabenzín árið 1940. Hún á að geta hrcinsað
500.000 smál. af flugvélabenzíni á ári. í Saratov við
Volgu er önnur lireinsunarstöð fyrir flugvélabenzín.
Henni var lokið á s.l. ári, en ]>að er ckki kunnugt.
hverju hún getur afkastað. í Ufa er líka ein stærsta
dieselvéla-verksmiðja í Rússlandi.
Raforkuskortur og ófullkomið samgöngukerfi hefir
ávallt háð iðnaði Rússa. í Ural-héruðunum eru nú
sjö raforkuver, samtals fjórar biiljónir kílówatta og
þær eru allar tengdar þannig, að ef ein bilar þá
hlaupa hinar sjálfkrafa í skarðið. Mikið liefir líka
verið gert til að bæta járnbrautirnar. prjár nýjar
brautir hafa verið lagðar til liéraðanna og fyrir bragð-
ið eru flutningar þaðan og þangað yfir rússnesku
meðallagi.
Rússar hafa beðið mikinn linekki hvað snertir flug-
vélaframleiðsluna, en meira er eftir en augað sér. í
Perm er ein stærsta lireyflaverksmiðjan — 1600 km.
frá vígstöðvunum. Enginn útlendingur hefir fengið
leyfi til að fara þangað árum saman og verkamenn
þar eru lattir til að ferðast — þeir gæti orðið of mál-
ugir. það eru til flugvélaverksmiðjur í Voronesli,
Gorlci, Kazan, Tomsk, Irlcutsk, Khabarovsk og Iíom-
somolsk — 300 — 5000 km. frá vígvöllunum. Og ég
hefi ástæðu til að ætla, að það hafi tekizt að koma
einhverjum af flugvélaverksmiðjunum í herteknu
héruðunum undan. Allt var búið undir flutning
þeirra fyrir ári og þá var hann þegar hafinn.
Eg veit um 20 rússneskar flugvélaverksmiðjur, en
ég er sannfærður um að lengst inni í Síberiu séu
jafnmargar stórar verksmiðjur, sem enginn fær að
vita um. Ég fór úr landi eftir Síberíubrautinni. Á
leiðinni sá ég víða nýjar risaverksmiðjur, umkringd-
ar iðnaðarborgum. Enginn vildi segja frá hlutverki
þeirra.
því er ekki að leyna, að Rússar hafa beðið mikinn
iðnaðarhnekki í vesturhéruðunum, en menn vissu
ckki hversu mikils megandi þeir voru annarsstaðar
í þeim efnum. þeir geta cnn háð vélastyrjöld.
En ef Rússar misstu olíuhéruðin i Kákasus, mundi
það ríða þeim að fullu. það er að vísu talið að nýju
olíusvæðin í Ural-héruðunum sé stærri, en fram-
leiðslugcta þeirra er ennþá miklu minni. Níu tíundu
hlutar allrar olíu Rússa komu frá þeim héruðum,
sem voru í mestri hættu, þegar herir Hitlers komust
til Rostov. Rússar verða að halda Kákasus hvað sem
það kostar, því að engin þjóð, jafnvel ekki Banda-
ríkjamcnn, getur síður komist af án olíunnar. þeir
þarfnast ekki aðeins benzíns fyrir skriðdroka og flug-
vélar, heldur og fyrir lanclbúnaðarvélarnar. Án ben-
zíns geta þeir ckki borðað. Rússar gætu ckki tekið
upp fyrri landbúnaðaraðferðir, þótt þeir vildu, því
að til að þrjózkast gegn samyrkjustefnunni drápu
bændurnir hestana. það er vafasamt hvort til eru
matvælabirgðir í landinu nema til örfárra mánaða.
Olíulindirnar í Ural-héruðunum og austan Kaspia-
liafsins gætu séð Rússum fyrir nægri smurningsolíu,
cn lmn væri til lítils, ef Kákasusbenzínið væri ófáan-
legt. pá mundu allar vélar stöðvast á 6 mánuðum,
ef Bretar og Bandaríkjamenn veittu ekki rnikla hjálp.
54
FRJÁLS VERZLUN