Frjáls verslun - 01.09.1942, Síða 21

Brennandi borgir eru engin nýlunaa nú á dög-
um. Hér sjást rússneslcar konur viö bnina-
rústir og þýzkir hermenn snæöa mat sinn
„í eldinum
þýzku gátu skift mörkum sínum yfir í franka
og fengu svo mikið af frönkum fyrir sín mögru
laun, að þeir voru þess megnugir, að kaupa
mikið af allskonar varningi í frönskum búðum.
Þannig stóð á því, að í Berlín varð vart tölu-
verðrar góðærisöldu eftir sigurinn yfir Frökk-
um. Vinnukonur og algengar verkakonur í Ber-
lín, er aldrei hafði dreymt um að ganga í silki,
sáust brátt í fínustu silkisokkum frá Boulevard
Haussman í París, og þær sögðu að þetta væri
„frá Hans mínum, sem er á vígstöðvunum". —
Smá búðarholur í Berlín héldu sýningu í glugg-
um sínum á Martell og Courvoisier-koníaki,
sem komið var úr frönskum kjöllurum. Vetur-
inn eftir Noregsherferðina bar mikið á silfur-
refabúnu kvenfólki á götunum í Berlín. Þegar
hermenn komu heim, báru þeir pinkla og kassa
úttorðna af allskonar lífsins gæðum „frá víg-
stöðvunum“.
Þessu lík voru áhrifin af stríðinu í Berlín
hvað vöruframboðinu viðvék. En þetta hefir
vafalaust verið mistök af þýzku herstjórninni
að því leyti, að þessar vörur og aðrar hefðu get-
að enzt lengur, ef skipting þeiiTa hefði verið
með skynsamlegum hætti, en eins og vænta
mátti kom það fljótt á daginn, að birgðir her-
numdu landanna gengu brátt til þurðar.
Þegar harðnaði á bárunni í styrjöldinni við
Rússa varð mikil breyting. Kjötskammturinn
FRJÁLS VERZLUN
var fljótlega minnkaður úr 500 grömmum á
viku á mann niður í 400 grömm, og skammtur-
inn var skorinn miklu meira niður eftir að ég
fór frá Þýzkalandi.
Þetta er ekki undarlegt, þegar litið er á hina
feiknarlegu kjötnotkun hersina. í nóvember
1941 var talið að slátrað hefði verið handa
austurhernum 350 þúsundum kvikfjár. Feit-
meti varð einnig af skornum skammti, einkum
eftir að Rússlandsherferðin hófst. Allt fáan-
legt smjör var sent til hersins, en heimafólkið
varð einkum að láta sér nægja fituefni, sem
voru framleidd af efnafræðingum, gerfifitu
eða „ersatz“, eins og Þjóðverjar kalla það. Eitt
sinn náði ég í danskt smjör og kjöt frá Sviss
og bauð þýzkri kunningjakonu til máftíðar
með mér. Henni varð hálf illt af matnum og
sagðist naumast þola svona megna fæðu eftir
að hafa lifað í lengri tíma á „ersatz“.
Flest öll matvæli minnkuðu eða urðu verri
og verri. Og einn góðan veðurdag hvarf sú fæð-
an, sem lengi hefir verið aðalbjörg almennings
í Þýzkalandi — kartöflurnar. Eins og kunnugt
er, borða Þjóðverjar allra manna mest af kart-
öflum og það var ekki smáræðis áfall, þegar
þær hurfu af markaðinum allt í einu, og það
því fremur, sem kartöfluneyzlan hafði vaxið
um 20% frá stríðsbyrjun. Kartöfluskorturinn
var ekki styrjöldinni að kenna, heldur uppskeru-
bresti. Eftir því sem ég frétti frá kunningja
mínum, sem var starfsmaður í matvælaráðu-
neytinu,( var uppskeran sumarið 1941 30%
minni en venjulega. Sumarið var svalt og vetur
settist venju fremur snemma að.
Annað grænmeti varð mjög fágætt. Tómatar
voru lengi til, en svo hurfu þeir einnig —
austur til hersins. Það varð mjög erfitt að fá
meira en einskonar grænmeti sama daginn. —
Húsmæðurnar fundu þó fljótlega ráð til þess að
ná sér í meira en þær máttu og var aðferðin
þessi:
Frú Schmidt kom snemma morguns á græn-
metistorgið og tók sér stöðu í biðröðinni fyrir
framan kartöfluafgreiðsluna. Síðan reyndi hún
að vingast við Frú Möller, sem var næst fyrir
aftan hana og þegar samkomulag var komið á,
fór frú Schmidt úr kartöflubiðröðinni yfir í
rófnabiðröðina næst við, en frú Möller tókst
á hendur að halda plássi frú Schmidt. 1 rófna-
biðröðinni komst hún í kunningsskap við frú
Hinkel, sem lofaði að halda plássi hennar opnu
og síðan fór frú Schmidt aftur til síns fyrra
staðar í kartöfluröðinni, en frú Möller skaust
yfir í rófnabiðröðina. Loks kemst frú Schmidt
að afgreiðslunni til að kaupa, og að því loknu
hljóp hún yfir í pláss sitt í rófnabiðröðinni,
21