Frjáls verslun - 01.12.1955, Page 31

Oscar Clausen:
Innlendir kaupmenn í Reykjavík,
eftir að verzlunin varð frjáls 1854
n. grein
Þess er áður getið, að Þorsteinn kaupmaður
var ógiftur, en 3 börn eignaðist hann, sitt með
hverri stúlkunni. Eftir þeirra tíma löggjöf áttu
óskilgetin börn ekkert tilkall til föðurarfs. —
Dóttir Þorsteins kaupmanns og Vigdísar Stein-
dórsdóttur var Anna, sem fyrst átti síra Þorvald
Asgeirsson frá Lambastöð'um, Finnbogasonar, og
svo siðar Sigfús bóksala Eymundsson, — en
skildi við báða.1) Ekki er mér kunnugt um, að'
hún hafi átt afkomendur. — Sonur Þorsteins var
Kristján, sem kallaði sig Kúld, og var merkur
maður hér í bæ síðast á öldinni sem leið. — Ann-
ar sonur Þorsteins var Gúðmundur Olsen kaup-
ma'ður, sem ólst upp hjá Jóhannesi Olsen, þekkt-
um útvegsmanni í Reykjavík, sem gaf honum
nafn sitt og ættleiddi hann. Benedikt Gröndal
segir um Guðmund, sem var mikill merkismað-
ur, að hann 'hafi verið' „að öllu útliti eins og
Þorsteinn“.2) Af sonum Þorsteins eru komnir
merkir dugnaðarnienn hér í bæ, t. d. Lauganes-
bræður, þeir Olafur Þorgrímsson hæstaréttarlög-
maður og bræður hans, sem eru dóttursynir
Kristjáns Kúld, og svo dætur Guðmundar Ól-
sens kaupmanns. —
Eins og áður getur, var byrjað' á uppskrift á
búi Þorsteins 2 iímum eftir dauða hans, og varð
þá fyrst fyrum þeirra, sem þar voru að verki,
forsiglaður pakki eða bréf, sem bar þessa utaná-
skrift: „Heri Document, soin opbevares hos By-
fogeden i Reykjavik og tilbageleveres Kjöb-
mand Th. Johnsen, men i Dödstilfælde aabnes“.
— („Tntiiheldur skjal, sem geymist hjá bæjarfó-
getanum í Revkjavík, og afhendist aftur kaupm.
1) Sbr. Kl. J.: SaKa Kv. II, 217.
2) Sbr. B. Gr.: Dægradvöl 201.
Th. Johnsen, en opnist ef hann deyr“). — I>essi
pakki var svo opnaður í skiptaréttinum 1. des-
ember og kom þá innihald hans í ljós, sem var
arfleiðsluskrá hins látna, skrifuð af honum sjálf-
um 9 árum áður, eða 8. marz 1850, og staðfest
af Notariur Publicus í Reykjavík, þar sem hann
arfleiðir Önnu dóttur sína að ölln búi sínu skuld-
lausu. — En þessari erfðaskrá var síðar mót-
mælt af systkinum Þorsteins, sem héldu því
fram, að hann hefði gjört þessa ráðstöfun aðeins
í tilefni af ferðalagi sínu til útlanda, sem liann
fór um þær mundir, en að Þorsteinn hafi alls
ekki ætlazt til þess, að þetta bæri að skoða sem
síðasta vilja sinn.
í þessu sama réttarhaldi voru Hka innsigluð
öll skjöl, sem voru viðvíkjandi fátækrastjórn
Reykjavíkurbæjar, en Þorsteinn hafði verið
gjaldkeri hennar í 9 ár undanfarið. — Þegar svo
þau plögg voru endurskoðuð í hendur Hannesar
kaupm. Johnsen, sem tók við fátækramálunum
eftir hann, kom í ljós, að öll reikningsskil voru
í fyrirmyndar reglu og gjörð grein fyrir hverjum
skildingi. — Einnig hafði Þorsteinn kaupmaður
haft á hend stjórn og reikningsfærslu fyrir sam-
eignai-félagið, sem átti T>augarnes, og var þar
hver skildingur vís og á sínum stað. —
-----o----
Það var vissulega erfitt fyrir skiptaráðandann
í Reykiavík, að taka þetta stóra dánarbú kaup-
mannsins til meðferðar og skipta. Stóra verzlun
í fullum gangi og miklar eignir, og hafa enga
ráðamenn sér við hlið, sem áttu beinum hags-
munum að gæta. A frumstigi skiptanna var ])ó
útnefndur umboðsmaður fyrir væntanlega erf-
ingja, Jón Guðmundsson, ritstjóri Þjóðólfs, mesti
heiðursmaður, sem var þekktur að samvizku-
FRJÁI.R VERZl.UN
175