Frjáls verslun - 01.05.1959, Síða 3

leið, og það sé óþægilegt að hafa peningakröfuna
hangandi yfir scr eins og sverð Damoklesar, cr þó
aldrei skortur á mönnum, sem fúsir eru að taka að
sér hlutverk skuldunautarins. Vandinn er lengst-
um sá, að fá menn til þess að spara, fá menn fyrst
til þess að safna í handraðann, sannfæra þá síðan
um það, að það borgi sig að fara í handraðann
aftur og leyfa öðrum framtakssamari, hagsýnni eða
a. m. k. bjartsýnni að fá spanféð til ávöxtunar, —
og loks að sýna þeim fram á, að þeir eigi að leita
aukinnar tryggingar hjá nulliliðnum nukla, bank-
anum, þegar þeir vilja ávaxta fé sitt.
Til þess að unnt sé að fá menn til þess að spara,
þarf að uppfylla ýms skilyrði. Frumskilyrðið er
vitanlega það, að menn hafi í sig og á og vel það.
Hvenær því marki er náð, hlýtur að fara eftir mati
hvers emstaklings. Það er þýðmgarlaust að ætla
sér að setja mönnum reglur um það, en fornfræga
aðferð má alltaf nota, freistinguna. Það má freista
manna til þess að spara, með því að heita þeim
vöxtum af sparifénu. Sjálfboðalið skuldunautanna
er nægilega fjölmennt og ásækið til þcss, að óhætt
er að lofa bæði vöxtum og vaxtavöxtum á þeirra
kostnað.
En loforð um vexti og vaxtavexti verður létt á
metunum, ef ekki tekst að skapa og varðveita traust
á verðgildi penmganna. Hvernig er unnt að ætl-
ast til þess, að nokkur maður neiti sér um ísskáp
eða aðgöngunuða að blaðamannakabarettinum í
dag, ef hann hefir ástæðu td þess að ætla, að eftir
tvö eða þrjú ár geti hann rétt keypt hrænvél eða
konnzt í barnasæti á bíó fyrir peningana, sem
hann lagði upp?
Það er kunnara en frá þurfi að segja, að á undan-
förnum árum hafa peningarnir mjög brugðizt því
hlutverki hér á landi að varðveita verðmætin. Það
gegnir næstum furðu, að þrátt fyrir þetta hafa
menn haldið áfram að spara til skamms tíma. En
sólarmerkin síðustu mánuðina spá ekki góðu um
sparnaðinn.
Ekki þarf lengi að leita að orsökinni til þess að
peningarnir hafa ekki getað getað rækt þetta hlut-
verk sitt, að vernda spariféð, enda hefir oft verið
Milliliður allra niilliliða.
á hana bent og af meiri fræðimennsku cn mér er
fært. I viðleitninm að bæta kjör sín hefir þjóðin
heimtað, að stærri hlutur kæmi til slapta cn á land
hefir borizt. Það getur verið réttmætt fyrir þjóðar-
heddina að eyða meira en aflað er á vissum tím-
um, ef mismununnn •— og raunar meira en hann
einn — er lagður til nytsamra fyrirtækja, sem síð-
ar gefa þann arð, sem getur greitt þær skuldir, er
á þennan hátt safnast við önnur lönd. En ekkert
vit er í því að taka erlend lán til daglegrar neyzlu.
Sú leið getur ekki leitt til annars en gjaldþrots.
Þjóðartekjurnar aukast ekki um eyrisvirði við
það, að mönnum séu greiddar fleiri krónur í kaup
en atvmnuvegirmr fá bonð. Utflutningsframleiðsl-
an fær ekki staðizt, án þess að henni séu veittir
styrkir til þess að standast erlenda samkeppni.
Sama á raunar við um ínnlenda framleiðslu td
FRJÁLS VERZLUN — FYLOIRIT
3