Frjáls verslun - 01.05.1959, Page 5

inn, sem ég he£i þegar farið svo mörgum orðum
um. Þessi samnefnari leiðbemir einnig reiknings-
glöggum manni, sem er svo heppinn að eiga pen-
ínga eða njóta lánstrausts, um það, hvermg hann
geti bezt ávaxtað sitt pund, — hvort hann eigi að
kaupa sér mótorbát, leggja út í húsabrask eða
stofna ísbar. Þetta er hlutlaus dóman, sem dæmir
hlutina úr frá ískaldn skynsemi. En hann er ekk-
ert viðkvæmur og lítur ekki á annað en pemnga-
hliðina eina, þ. e. gróðavonina, eins og hún er þá
og þá stundina, og því getur frá almennu sjónarmiði
verið ástæða til að hafa nokkra gát á ráðlegging-
um hans.
Þessi leiðbeiningarstarfsemi peninganna sem
samnefnara verðamætanna fer daglega fram í öll-
um viðskiptum. Þeir, sem naskastir eru að hlusta
eftir leiðbeiningunum, finna nýjar leiðir til að
auðga sjalfa sig. Þegar nýir haftamúrar eru reistir,
finna þeir gróðalind undir hverjum steini. Það er
þessi leiðbeiningarstarfsemi, sem ræður mestu um
það, hvernig starfsorku þjóðarinnar er varið, þótt
þar korni reyndar fleira til greina, eins og mannleg
tregða við að fara af þeirri braut, sem tilviljun eða
önnur atvik hefir beint manni á, — stundum má
kalla það þrjózku gegn því að svíkja köllun sína.
Ég heft talað um þetta þriðja hlutverk pening-
anna eins og það horfir við hverjum einstaklingi.
En síðasta athugasemdin í því sambandi gefur til-
efni til nánari athugunar á viðhorfinu milli þessa
„samnefnara verðmætanna“ og þjóðarheildarinnar.
Ég ætla nú að fara fram á nokkra andlega áreynslu
af lesendum mínum. Ég ætla að biðja ykkur að
hugsa ykkur mjög annarlegt þjóðfélag, þar sem
skattamálunum væri cinkennilega komið fyrir. Ég
er ekki guðfræðingur og ætla því ekki að tala um
Paradís, þar sem mér er sagt af kunnugum, að eng-
ír skattar séu á menn lagðir, en þetta hugarfóst-
ur mitt er þjóðfélag, þar sem skattarmr hvíla jafnt
á öllum atvmnugreinum, engir framleiðslu- eða
neytendastyrkir eru veittir, engm mnflutmngs- eða
útflutningshöft, enginn hátagjaldeyrir, en á hinn
bóginn er þar gjaldeynr, sem fyrirvaralaust má fá
skipt í hvaða erlendan gjaldeyri sem er.
I þessu einkennilega þjóðfélagi, sem ég var að
lýsa, myndu peningarnir sem samnefnari verðmæt-
anna segja nákvæmlega til um það, hvernig hafa
mætti mestan veraldarauð upp úr vinnu þjóðarinn-
ar á hverjum tíma. Ég sagði ,,nákvæmlega“, en
það er náttúrlega ekki alveg rétt, því að óvissan
um afla og afrakstur á annan bógmn og um mark-
aði á hinn væri ekki horfin. Ég hefði átt að segja
,,eins nákvæmlega og orðið getur“. Við fengjum
þarna gremilega leiðbemingu um það, hvernig
verkaskipting okkar við aðrar þjóðir ætti að vera,
þanmg að báðir hefðu hag a£ henni, og ínnanlands
myndum við framleiða það til eigin þarfa, sem
ódýrara væri að framleiða hér en að kaupa frá öðr-
um löndum.
Ég er ekki að gera áróður fyrir þessu undarlega
landi, sem ég hefi venð að lýsa. Ég er aðeins að
benda á, að með fullkomlega frjálsum viðskiptum
sýnir verðmælirinn, penmgarmr, okkur, hvernig
við eigum að koma fram hinni fullkomnustu
verkaskiptingu mnávið og útávið, hvermg við fá-
um nýtt starfsorkuna bezt, ef ekki er haft annað
í huga en fjárhags-sjónarmiðin. Hitt er mér vitan-
lega ljóst, að margt fleira getur komið til greina.
Mennmgarleg sjónarnuð geta valdið því, að æski-
legt sé að styrkja einn atvinnuveg á annars kostn-
að. Einnig getur nokkuð venð leggjandi í sölurn-
ar til þess að gera atvinnulífið fjölbreyttara og vera
betur sjálfbjarga, ef umheimurinn gengur af göfl-
unum einu sinni enn. Þótt rannsókn leiddi í Ijós, —
en það tel ég alls engar líkur dl þess að hún gerði,
— að með frjálsn verkaskiptingu við aðrar þjóðir
horgaði sig ekki að reka neinn atvinnuveg á fslandi
annan en fiskiðnað, ættum við vissulega ekki allir
að hverfa að þeirn atvinnugrein og hætta búskap
og iðnaði. En hitt ættum við að gera okkur ljóst,
að með því að styrkja einn atvinnuveg á annars
kostnað öðlast þjóðin í heild nunni veraldarauð,
þjóðartekjurnar verða minni, það kemur minna til
skipta. Og þá er að meta, hvort það er vegið upp
með auknu öryggi andlegu og efnalegu, því að
vissulega væn mikið öryggisleysi því samfara að
stunda aðeins eina atvinnugrein.
FRJALS VERZLUN — FYLGllUT
5