Frjáls verslun - 01.09.1967, Page 18

1B
ATVINNUMÁL
r
A laxfiskræktun, klak og eldi
eftir að verða arð-
vænlegur atvinnuvegur?
Jakob V. Hafstein lögfr. svarar
nokkrum spurningum F.Y.
Landbúnaðarráðherra, Ingólfur Jónsson, hefur nýlega skipað
nefrnl til þess að endurskoða lög um lax- og silungsveiði frá 1957
og gera tillögur um löggjöf varðandi laxfiskræktun, klak og
eldi. 1 nefndinni eiga þeir m. a. sæti veiðimálastjóri, Þór Guðjóns-
son, og Jakob V. Hafstein lögfræðingur, sem befur mjög látið
þessi mál til sín taka.
Frjáls verzlun sendi þeim veiðimálastjóra og Jakobi V. Iiafstein
nokkrar spurningar, sem lesendur mun fýsa að sjá svör við.
Tími var sluttur til stefnu, og sá veiðimálastjóri sér ekki fært
að verða við beiðni blaðsins, en hins vegar svaraði Jakob, og
birtast spurningar F.V. og svör hans hér á eftir.
Teljið þér rœktun, klak, eldi
og kynbœtur vatna- og göngu-
fiska í íslenzkum ám og veiði-
vötnum framtíðaratvinnuveg á ís-
landi?
Þessari spurningu yðar svara ég
afdráttarlaust játandi. En til við-
bótar því, sem í henni felst, ber svo
að benda á það, að ef til vill eru
mestir þjóðarhagsmunir fólgnir í
því, að laxfiskaeldi verði almenn-
ur atvinnuvegur í landinu, þar sem
laxfiskar eru aldir upp og fóðraðir
í vissa stærð til sölu og útflutn-
ings úr eldisstöðvum víðs vegar um
landið. Þess atvinnuvegur hefur
vaxið og bh gazt víða um heim
og ekki hvi sízt í nágranna-
löndum okkar og fært miklar tekj-
ur í þjóðabúin og bætt afkomu
einstaklinganna, einkum bænd-
anna. Ég tel, að möguleikarnir á
íslandi í þessum efnum séu alveg
óvenjulega miklir og góðir. Til
þess liggja margar samverkandi
orsakir.
Við eigum svo að segja í hverri
sveit á landinu ágætis vötn til
þessara hluta; ýmsa laxfiskastofna
í ám og vötnum; fátt er um hættu-
leg skordýr, .sem oft eru hvimleið
þessum atvinnurekstri; sveppa-
gróður er mjög lítill hér á landi
í ám og vötnum, sem annars stað-
ar er oft mjög hvimleiður þessum
verðmætu eldisfiskum; sýking er
afar sjaldgæf í íslenzkum laxfisk-
um; jarðvegur mjög víða góður
fyrir eldistjarnir; heitt vatn víða
nærtækt, sem er ákaflega þýðing-
armikið fyrir þennan atvinnuveg
og rafmagn á að geta orðið mjög
ódýrt til afnota víðast hvar við
þennan atvinnurekstur. Allt þetta
eru undirstöðuatriði, sem aðrar
þjóðir mundu þakka heilshugar
fyrir að hafa svo að segja við bæj-
ardyrnar.
En það þarf að marka í nýrri
löggjöf skýr takmörk milli klaks,
kynbóta og ræktunar ánna og vatn-
anna annars vegar og starfsemi,
uppbyggingar og reksturs eldi-
stöðvanna hins vegar, en þó með
FRJÁLB VERZLUN
náinni samvinnu og samstarfi
þessara tveggja aðalþátta, sem
eru forsenda fyrir því, að hvort
tveggja þetta takist giftusamlega
í framtíðinni. Klakstöðvarnar eiga
að framleiða seiðin, selja þau til
eldisstöðvanna, sem síðan taka við
þeim og ala þau upp í útflutn-
ingsverðmæti fyrir einstaklinga og
þjóðina í heild. Þannig getur þessi
atvinnuvegur orðið tvíþættur og
á að vera það, svo að vel takist til.
Auðvitað geta .svo og eiga bæði
klak- og eldisstöðvar mjög víða að
vinna saman á sama stað og við
sömu aðstæður. Þetta verður að
marka allt mjög skýrt og ákveðið
með fullkominni löggjöf og skil-
greina nákvæmlega, en vonandi
á þetta nú ekki mjög langt í land.
Álítið þér, að þessi atvinnu-
vegur geti skapað mikil verð-
mœti?
Ef við lítum til nágrannaþjóð-
anna og gerum okkur vonir um að
geta nálgazt þær að nokkru í þess-
um efnum, sem alls ekki er nema
eðlilegt, þrátt fyrir fólksfæð okk-
ar í samanburði við þær, þá má
t. d. geta þess, að undanfarin ár
hafa Danir haft 5—800 milljónir
íslenzkra króna í tekjur af útflutn-
ingi og .sölu eldisfiska, „portions-
fiska“, sem eru 2—300 gr. stórir;
sölu seiða og augnhrogna, og
danskur fiskiræktarbúskapur hef-
ur gefið allt upp í tæplega 20%
arð af rekstrinum. Þetta eru vissu-
lega engir smámunir á okkar mæli-
kvarða, — eins og góð síldarver-
tíð! — Hér við bætist einnig sú
vinna í landinu, sem slíkur at-
vinnurekstur mundi veita mörg-
um; aukin verkefni gætu skapazt
fyrir hraðfrystiiðnaðinn og niður-
suðuverksmiðjurnar og á ýmsan
hátt hafa í för með sér nýsköpun
viðskipta og verkefna.
Álítið þér, að málum þessum
hafi verið nœgilegur gaumur
gefinn á undanfömum árum?
A undanförnum árum hefur
þessum mikilsverðu málum verið
sáralítill gaumur gefinn, og það er
sorglegt til þess að vita, hve við
erum orðnir langt á eftir öðrum
menningarþjóðum í hagnýtingu og
þróun þessara mála. Tvennt er þó
ef til vill sorglegast og tilfinnan-
legast í þessum efnum: í fyrsta
lagi það, að þeir, sem hér hafa átt
og eiga enn mestra hagsmuna að