Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.11.1967, Blaðsíða 33

Frjáls verslun - 01.11.1967, Blaðsíða 33
FRJÁLS VERZLUN 33 \'ar það gert vegna aðstoðar við ákveðnar atvinnugreinar. Ríkisábyrgðir á lánum fóru m.iög vaxandi eftir 1950 og árið 1955 eru þær komnar upp í 579 millj. kr. vegna 175 aðila. Skortur fjárfestingarlána. Ein aðalástæðan fyrir veitingu á- byrgða var og hefur verið skortur á hagkvæmum fjárfestingarlánum til vissra framkvæmda. Með á- byrgð ríkissjóðs hefur aðilum ver- ið gert auðveldara að fá lán annað- hvort innanlands eða utan. Til dæmis hafa sveitarfélögin ráðizt út í hafnarframkvæmdir og ríkis- sjóður hefur oft orðið að veita ábyrgð eða láta framkvæmdir stöðvast. Hafnargerðir hafa staðið lengi yfir og verið erfiðar í rekstri og því illa veðhæfar. Erfitt hefur verið að fá lán út á þær í bönk- um og ríkissjóður því orðið að bjarga málunum. Ekki er samt víst, að alltaf hafi þau mannvirki, sem þannig eru til komin, átt full- an rétt á sér. 3 hraðfrystihús í sama þorpinu, þar sem eitt væri nægilegt, er ekki heppilegt. Greiðslui’nar lenda á ríkinu, þeg- ar þau eru svo öll rekin með tapi vegna lélegrar afkastanýtingar. Það verður hins vegar ekki dreg- ið í efa, að ríkisábyrgðirnar hafa haft mikla þýðingu til bóta og lyft undir margar þjóðþrifafram- kvæmdir. Skal ekki fjölyrt meira um nytsemi og réttmæti ríkis- ábyrgða. BREYTT HLUTFÖLL. Eins og áður segir námu ábyrgð- ir ríkissjóðs 579 millj. kr. árið 1955. Af þeirri upphæð námu ábyrgðir vegna byggingasam- vinnufélaga 182 millj. kr., eðatæp- um þriðjung, ábyrgðir vegna hafn- argerða námu 52 millj. kr., raf- veitna og Raforkusjóðs 63 millj. kr., fiskvinnslu og síldariðnaðar 43 millj. kr. og ábyrgðir vegna togaralána 15 millj. kr. Meiri hluti ábyrgðanna var vegna innlendra lána, eða alls 533 millj. kr. Þessi hlutföll áttu eftir að breyt- ast mjög á þá leið, að hlutur er- lendu lánanna jókst. Mörg af hin- um erlendu lánum eru á vegum Framkvæmdasjóðs íslands og end- urlánuð ýmsum aðilum. Árið 1964 voru allar ábyrgðir ríkissjóðs að fjárhæð 3180 millj. kr., þar af erlend lán 1205 millj. kr. Þá námu ábyrgðir vegna bygg- ingarsamvinnufélaga 279 millj. kr., hafnargerða 123 millj. kr., raf- veitna og Raforkusjóðs 248 millj. kr. og vegna togaralána 170 millj. kr. Lán á vegum Framkvæmda- sjóðs höfðu aukizt mjög mikið á þessu tímabili, úr 31 millj. kr. 1955 upp í 1195 millj. árið 1964og voru þá orðin tæpur þriðjungur af öllum ábyrgðalánunum. ÁHÆTTA — VANDAMÁL. Eins og nærri má geta, hafa ríkisábyrgðirnar verið mjög mis- jafnlega þungbærar ríkissjóði. Má flokka þær niður eftir áhættu, samkvæmt reynslu fyrri ára. Mörg ábyrgðalán hafa ekki haft í för með sér nein vanskil, að heit- ið geti, og skoðast því án áhættu. í þessum flokki eru lán byggingar- samvinnufélaga, ábyrgðir vegna lána Framkvæmdasjóðs og veð- deildar Landsbankans. Nema þessi lán að krónutölu miklum meiri hluta allra ábyrgða ríkissjóðs. Á hinn bóginn eru svo hinar áhættu- sömu ábyrgðir. Hér er einkum um að ræða lán vegna hafnar- gerða, togara og fiskvinnslu og síldariðnaðar. Þessir aðilar hafa oft átt í miklum rekstrarerfiðleik- um og oft verið gerðar sérstakar ráðstafanir vegna þeirra. Hafa greiðslur ríkissjóðs vegna van- skila á lánum þeirra oft virkað sem óbeinn styrkur og sum þessi fyrirtæki eru reyndar í eigu ríkis- ins. Hér er um mikið vandamál að ræða, því að 2/3 af greiðslum rík- issjóðs og Ríkisábyrgðasjóðs hafa orðið vegna þessara áðurnefndu aðila, og er þó ekki við neinn sér- stakan að sakast í þeim efnum. Hinar miklu greiðslur vegna vanskila á ábyrgðalánum ríkis- sjóðs voru, eins og fyrr getur, mikið vandamál. Á hvei’ju ári var Þota Flugfélags íslands var keypt fyrir lán með ríkisábyrgð.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Frjáls verslun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.