Frjáls verslun - 01.02.1974, Blaðsíða 32

tala um milliliðagróða í niðr-
andi merkingu. Staðreyndin
er sú. að þjónustan, sem heild-
salinn ynnir af hendi er nauð-
synleg og án hennar getum
við ekki verið. Hvort það
heitir milliliður, heildsali eða
eitthvað annað er ekki mikið
atriði.
F.V.: — Af hverju er sam-
búðin milli kaunmanna og
heildsala jafn erfið og raun
ber vitni?
Árni: — Ég tel sambúðina
milli heildsala og kaupmanna
alls ekki vera slæma. Að sjálf-
sögðu fara ekki alltaf saman
hagsmunir þessara tveggja
hópa. en ég fullyrði þó, að sam-
starfið milli kaupmanna og okk-
ar er miklu nánara á félagsleg-
um grundvelli en áður var. Ég
tel að hið svokallaða vaxtamál
hafi einmitt orðið til þess að
vekja báða hópana til skilnings
á högum hvors annars. Þó hags-
munir fari ekki alltaf saman eru
þessar tvær greinar á sama
meiði og viljum við báðir verzl-
unina sem frjálsasta og að rík-
isafskipta gæti sem minnst. Það
er bezt fyrir okkur og ekki síð-
ur fyrir hinn almenna neytanda.
F.V.: — Er það ekki óeðli-
legt, að verzlunarstéttirnar
sem fylgja vilja lögmálum
frjálsrar verzlunar skuli vera
skiptar í mörgum samtökum?
Árni: — Eitt þýðingarmikið
atriði eiga öll samtök viðskipta-
lífsins sameiginlegt, en það er
frjáls verzlun og frjáls og heil-
brigð samkeppni. Meðan við
höfum þetta allir að leiðarljósi,
þá erum við sammála um aðal-
atriðið.
Eins og ég tók hinsvegar fram
hér áðan, þá fara ekki alltaf
saman hagsmunir. Því tel ég
ekkert óeðlilegt að bæði kaup-
menn og heildsalar starfræki sín
hagsmunasamtök til að vinna að
málum sinna stétta. Fyrirkomu-
lagið fyrir aðild að hinum mis-
munandi samtökum er aftur á
móti í miklum ruglingi. Okkur
í stjórn F. í. S. finnst það t. d.
ekki ná neinni átt, að eitt og
sama fyrirtækið sé félagi í öil-
um samtökunum og borgi þang-
að full giöld og á ég þar við
Félag ísl. stórkaupmanna. Kaup-
mannasamtök íslands, Verzlun-
arráð íslands og Vinnveitenda-
samband Islands.
Einmitt þetta mál hefur verið
mjög ofarlega á baugi hjá stjórn
F. í. S. og hefur þetta nú kom-
izt á það stig að fimm stjórnar-
menn F. í. S. hafa sem einstakl-
ingar lagt fram nýtt frumvarp
til laga Verzlunarráðs íslands
og gerir það ráð fyrir að V. í.
verið byggt upp á aðild samtaka
og fyrirtækin gerist meðlimir
V. í. í gegnum hagsmunasamtök
sín þ.e.a.s. F.Í.S. og K.í. og F.Í.I.
Ennfremur er gert ráð fyrir því
að aðrir aðilar, sem nú eru bein-
ir aðilar að V. í. myndi með sér
samtök eftir því sem tök eru á
þannig. að sem minnst verði
um beina aðild fyrirtækja.
Er bá einnig reiknað með. að
hluti félagsgialdanna til þessara
samtaka renni til reksturs V. í.
Þetta gerir V. í. bæði traustara
og breiðara en áður var og vona
ég að við berum gæfu til að sjá
þetta verða að veruleika.
f kjaramálum tel ég hinsveg-
ar nauðsynlegt að verzlunin í
heild tengist V. S. I. Viðleitni í
þá átt, að sameina krafta verzl-
unarinnar í kiaramálum var
stofnun Kiararáðs verzlunarinn-
ar. sem nú vinnur að iaunasamn-
ingum með V. S. I. og síðar er
það æthinin að hafia samninga
við V. S. í. um aðild og vona ég
að hagstæð lausn fáist sem fyrst
á bví máli. Allir þeir sem hugsa
fordómalaust um þetta mál,
hlióta að vera sammála um að
vinna að kiaramálum í einni og
stórri heild frekar en veikja afl-
ið með bví að semia á vinnu-
markaðnum margskintir.
F.V.: — Hve mikhi fjár-
mavni ver verzlnnin árlecra til
kvnninvar á siálfri sér og
unnlvsineastarfa um gildi
friáisra verzhmarhátta?
Árni: — Alltof litlu fjármagni
hefur verið varið tii bnssa mik-
ilsverða máls. Hiá F. í. S. hef-
ur lengi verið starfandi út-
breiðshmefnd sem oft hefur
unnið að bví að unnlvsa almenn-
ing um ýmjs mál. sem efst, eru
á baugi á hverinm tíma. Einn-
ig höfum við látið nrent.a baoV].
ing um verzlun. sem dreift hef-
ur verið í skójana. Hins vesar
finnst, mér að ráða eigi biafja-
fulltrúa fvrir verzhmina með að-
set’ú í V. í. og hefi ég reyndar
kon-iið fram með tillngu um bað.
Við beitum oft kröftum okkar
alltnf mikið að bví að fást við
lít.ilsverð dægnrmál og vilinm
þá glevma mesinmálunnm. Eitt
slíkt þýðingarmikið mál er að
vekia almenning t.il skilnings á
gildi verzlunar í Ivðfrjálsu landi.
Alltof margir líta á verzlnn,
sem ónauðsynlega atvinnngrein,
en gleyma því um leið. að síðasti
þáttur framleiðslunnar er sala
varanna og þar kemur verzlun-
in inn í sem nauðsynlegur þátt-
ur. Ég endurtek það því hér, að
ég tel nauðsynlegt að sérstakur
blaðafulltrúi verði ráðinn til
starfa til að vekja fólk til skiln-
ings og leiðrétta missagnir, sem
oft sjást um verzlunina í fjöl-
miðlum.
F.V.: — Hvað er að þínum
dómi erfiðasta vandamálið í
rekstri heildsölufyrirtækja?
Árni: — Fjármagnsskortur-
inn er erfiðastur. Það mætti þó
draga mikið úr ásókn á bank-
ana, ef ríkisstjórnin leyfði að
flytja inn fleiri vörur með gjald-
fresti.
Verðlagsákvæðin eru drag-
bítur á verzlunina og koma í
veg fyrir að hægt sé að gefa
neytandanum þá þjónustu, sem
hann á skilið. Þetta úrelta kerfi
hefur nú leitt til þess, að ýms-
ir vöruflokkar fyrirfinnast ekki
lengur í heildsölu, svo sem verk-
færi, skófatnaður, byggingavör-
ur og fleira. Þessi þáttur hefur
nú flutzt til erlendra heildsala,
sem hirða ágóðann og gerir það
að verkum, að innkaupin til
landsins verða í miklu smærri
einingum. Það leiðir aftur til
hærra verðs.
Þá má benda á matvöruna. Nú
er svo komið, að tveir matvöru-
heildsalar hafa hætt rekstri ný-
lega og aðrir berjast í bökkum,
enda sjá allir að ekki er hægt að
dreifa þessari vöru með 7—8%
álagningu. Þetta leiðir einnig til
þess að sérhæfni í verzlun verð-
ur gerð ómöguleg og menn byrja
að flytja inn og selja aðrar vör-
ur sem eiga að halda uppi rekstr-
inum.
F.V.: — Hvernig og hvenær
varð fyrirtækið Glóbus til?
Árni: — Globus h.f. er stofn-
að 11. janúar 1947 og er því 27
ára á þessu ári. Stofnendur voru
Einar Egilsson ásamt fleirum.
Þetta var á þeim árum sem við-
skipti íslands voru aðallega við
Bandaríkin. Globus hafði fengið
umboð fyrir Gillette-verksmiðj-
urnar og byggðist reksturinn
fyrstu árin að miklu leyti á
þessu umboði, auk þess sem fyr-
irtækið annaðist innflutning á
nokkrum öðrum vörum.
Einar Egilsson, sem veitt
hafði fyrirtækinu forstöðu. flutt-
ist á tímabili búferlum og voru
hlutabréf fyrirtækisins seld eig-
endum Heildverzlunarinnar
Heklu og var Globus h. f. rekið
í tengslum við það fyrirtæki um
nokkurra ára skeið.
Árið 1956 keypti ég ásamt
fjölskyldu minni hlutabréf
Globus h. f., og hófst þá aft-
ur sjálfstæður rekstur fyrir-
tækisins. Það eru því nú um
32
FV 2 1974