Frjáls verslun - 01.02.1974, Blaðsíða 67

IJr sögu auglýsinganna
Auglýsingar eru gamlar aS
uppruna og eru tíðkaðar í öll-
um hinum svonefndu menning-
arlöndum. Menn fundu fljótt
þörfina fyrir að vekja athygli
á afurðum og afrekum, sem
selja átti og sennilega hafa
auglýsingar í einhverri mynd
tíðkazt allt síðan verkaskipting
var tekin upp meðal manna í
stað þess að hvert heimili eða
fjölskylda framleiddi allt eða
'flest sem þurfti til eigin þarfa.
Náskyldur auglýsingum er á-
róðurinn svonefndi, sem svo
mjög ber á á þessum tímum.
Orðið áróður er þýðing á er-
lenda orðinu „propaganda“ og
er einkum notað um þetta
fyrirbrigði í stjórnmálalífinu.
Raunverulega eru flestar aug-
lýsingar í eðii sínu áróður, en
þó þarf ekki að vera svo. Aug-
lýsingar geta einnig verið ein-
faldar tilkynningar og alger-
lega áróðurslausar. Á stundum
hefur áróðri og auglýsingum
verið blandað saman í eitt á
mjög margvíslegan hátt. Það
var til dæmis altítt á styrjald-
arárunum að verksmiðjur, sem
voru algerlega teknar til hern-
aðarþarfa, auglýstu í því formi
að þær birtu styrjaldaráróður
í prentuðu máli eða myndum,
en verksmiðjunafnið stóð neð-
an undir. Þessar verksmiðjur
höfðu ekkert að auglýsa handa
almenningi en setja þessar á-
róðursklausur í blöðin til að
minna á sig, því væntanlega
kæmi sá tími að þær tækju
aftur til friðsamlegra starfa.
Það eru oft engin greinileg
mörk milli áróðurs og auglýs-
inga, en síðara orðið er venju-
lega haft um viðskiptatilkynn-
ingar, en þó er það einnig
notað um margvíslegar til-
kynningar aðrar, svo sem opin-
berar tilkynningar og annað
þessháttar.
Auglýsingar eru ekki gaml-
ar á íslandi. Það er alveg ó-
rannsakað mál hvenær fyrst
var farið að auglýsa hér við-
skipti um eitt og annað. Vöru-
auglýsingar munu ekki hafa
farið að tíðkast fyrr en eftir
miðja síðustu öld, svo nokkru
næmi, enda komu blöðin fyrst
til sögunnar um það leyti.
i i ii
Tjl almennings.
Lækuisaðviirnn.
þess kefir verið óskað, að eg segði
álit mitt um cbitter-essents>, sem hr.
C. A. Nissou befur bfiið tii, og ný-
lega tekið að selja.á Islandi’ og kall-
ar Brama-lífs-essents. Eg hefi kom-
is.t yfir ei’tt glas af vðkva pesSum.
Eg. verð að segja, að nafnið Brama-
lífs-essents er mjög villandi; par eð
essents pessi' er með öllu ólíkur hin-
um egta Briþna-lifs-elixir frá hr.
Mansfeld-Bullner & Lassen, og pví
eigi getur haft pá eiginlegleika, sem
ágæta liinn egta. þar eð eg uiu
mörg ár hefi haft tækifæri til, að sjá
áhrif ýnisra bittera, en jafnan komizt
að raun um, að Braina-lífs clixir frá
Mansfeld-Bullner & Lassen er kosta-
beztur, get eg ekki nágsamlcga
mælt Iram með lionnm oiiiuin um-
fram öll önnur bitterefni, sem ágætu
meltingarlyn.
Kaupmannahöfn 30. júlí 1884.
E. J. MELCIOR
læknir.
‘Einkenni hins .óekta er‘nafnið C.
A. NISSEN á glasinu og miðauum.
Eiukcuni á vorum cina cgta
Brama-lífs-clixír eru Drmamerki vort
á glasinu, óg. á mcrki-skildinum á
miðanum sðst bíátt ljón og gullhani
og innsigli vort MB & L í grænu
lakki er á tapppanum.
Mansfeld-Bnllner & Lassen.
sem einir búa tll hinn verðlaunaða
Brama-iífs-elixír.
Kaupnannah'ófn.
íslenzk Elixir a.uglýsing frá
1880.
Hér að framan birtist grein
um auglýsingar í gömlum
islenzkum blöðum og sýnis-
horn af þeim og vísast að
mestu til þess. Þó má bæta
því við að auglýsingar í ís-
lenzkum blöðum hafa eðlilega
tekið miklum breytingum.
Fyrst voru þær eingöngu les-
mál og þá mjög lítið áberandi
og samanþjappaðar. Brátt fór
þó að koma nokkur tilbreyting
í lesmálið og farið að nota let-
urbreytingar og ,,ramma“. Síð-
an koma myndir í auglýsingar,
en ætíð voru það útlendar
myndir, sem erlend fyrirtæki
sendu umboðsmönnum sínum,
og voru þær eðlilega harla oft
mjög óíslenzkar. Það er ekki
fyrr en á allra síðustu áratug-
um að landsmenn sjálfir eru
farnir að draga upp myndir í
auglýsingar sínar. Það er þó
áberandi, að auglýsingar í
blöðum hér, og þó einkum
tímaritum, eru alloft mjög lé-
legar og ósmekklegar. Þær
skemma mjög útlit blaðanna
og tímaritanna og mun þetta
stafa bæði af hugsunarleysi
auglýsendanna og getuleysi
prentsmiðjanna, sem oft á tíð-
um hugsa eingöngu um að
hrúga auglýsingunum ein-
hvern veginn upp, án tillits til
þess hvernig þær líta út, og
er þetta meinlegt bæði fyrir
auglýsendur og ritin, sem aug-
lýst er í. íslenzkir auglýsend-
ur ættu að vanda betur það
sem þeir láta frá sér og gera
meiri kröfur en gert er til frá-
gangs þeirra. Það er einnig
mjög algengt að auglýsingar
séu skakkt prentaðar, og er
það stundum að kenna ógreini-
legum handritum, en oft er á-
stæðan líka sú, að vinnubrögð-
in í prentsmiðjum eru svo
hroðvirknisleg að allur próf-
arkalestur fer út um þúfur.
Blómaöld auglýsinga hefst
þegar prentlistin var fundin
upp, en hún er eins og kunn-
ugt er frá Þýzkalandi komin
og hófst um 1400. Prentaða
málið gerði það miklu auðr
veldara, en áður hafði verið,
að koma tilkynningum til al-
mennings og nú hófu menn
að auglýsa í þeim skilningi,
sem almennast er nú lagður í
það orð, þ. e. menn hófu að
birta tilkynningar í blöðum
um vörur sem væru á boðstól-
um.
Það var þó svo að langur
tími leið frá því prentlistin var
fundin og þar til menn tóku
að auglýsa með tilstyrk henn-
ar. Prenttæki voru lengi ófull-
komin, en þegar handhæg-
ari margföldunaraðferðir voru
fundnar óx þýðing hennar á
margvíslega vegu. Fyrstu blöðr
in fluttu engar auglýsingar.
Elzta auglýsing, sem menn
hafa fundið í blöðum, er frá
árinu 1591. Sú auglýsing var
í þýzku fréttablaði og er í
FV 2 1974
67