Frjáls verslun - 01.10.1974, Blaðsíða 21

blokka áriS 1967 og þegar
Kanadastjórn hóf aðgerðir með
fjárhagslegum stuðningi við
framleiðendur, sem miðuðu að
því, að þeir gætu fremur
geymt sínar blokkir en selja
þær undir 24 centa verði hvert
pund. Síðan hefur þetta sam-
starf eingöngu verið af hálfu
opinberra aðila, og farið fram
á þann hátt, að embættismenn
frá þessum löndum hafa mætt
á íundum a. m. k. tvisvar á
ári til að bera saman bækur
sínar um ástand og horfur.
Þótt hvert land um sig leggi
til upplýsingar um sina fram-
leiðslu og birgðir ásamt áætl-
unum fram í tímann, þá hefur
aðalstarfið í þessum efnum
hvílt á 'herðum Kanadamanna,
og hafa þeir lagt mikið af
mörkum að því er varðar tölu-
legar upplýsingar um banda-
ríska markaðinn. í sambandi
við síðasta fund embættis-
manna, sem haldinn var í
Kaupmannahöfn í byrjun októ-
ber, þá hittust fulltrúar út-
flytjenda, að undanskildum
Kanadamönnum, og var þar á-
kveðið, að þeir skyldu hittast í
byrjun næsta árs, og þá helzt
Kanadamenn einnig, til að
ræða sölu- og markaðshorfur
í Bandaríkjunum og Evrópu.
Þessi fundur er algerlega óháð-
ur því samstarfi, sem verið
hefur milli hinna opinberu
fulltrúa og breytir í engu um
þau samráð.
Markaðástandið í Bandaríkj-
unum hefur að sjálfsögðu ekki
síður áhrif fyrir Norðmenn og
Kanadamenn en okkur og
þessi áhrif má nokkuð marka
af því, að Kanadamenn hafa
nú gripið til tilsvarandi ráð-
stafana og árið 1968 og Norðr
menn hafa nú í sumar gert
hliðstæðar ráðstafanir fyrir
frystihúsin í Noregi. Ekkert
slíkt hefur enn verið gert hér
af hálfu stjórnvalda.
F.V.: — Það virðist miklum
erfiðleikum bundið fyrir aðila
í freðfiskframleiðslu að hefja
sjálfstæða sölu á afurðum sín-
um úr landi. Er S.H. sam-
keppni af því tagi mikill þyrn-
ir í augum og hverjar eru á-
stæður?
Eyjólfur: — Það fer ekki á
milli mála, að S.H. er andvígt
því að fleiri en tveir aðilar
hafi út/lutningsleyfi á frystum
fiski. Á hinn bóginn tel ég að
það sé æskilegt frá samkeppn-
issjónarmiði, að útflytjendur
séu tveir og þá tiltölulega jafn-
sterkir aðilar eins og S.H. og
Sjávarafurðadeild S.Í.S. eru,
því þótt hlutur S.H. í frystum
vörum sé miklu stærri, þá hef-
ur Sjávarafurðadeild S.Í.S.
með höndum sölu á ýmsum
öðrum sjávarafurðum, en S.H.
einskorðar sig við frystar af-
urðir.
Eins og kunnugt er, þá flytj-
um við út margs konar sjávar-
afurðir og má segja, að hér
finnist öll stig útflutningsfyrir-
komulags, þ. e. allt frá því að
vera einungis einn útflytjandi
og allt að því að útflutn-
ingur sé frjáls, en þó háður
útflutningsleyfum fyrir hverri
sölu.
Ekki er óeðlilegt, að sölufyr-
irkomulag geti verið mismun-
andi eftir vörutegundum og
markaðsaðstæðum. Hvað
frysta fiskinn varðar, þá höf-
um við ekki efni á að dreifa
kröftunum um of, því ef um
raunverulega markaðsstarfsemi
á að vera að ræða á einhverj-
um markaði, þ. e. sölu á eigin
vörumerki með þeim sölu-
kostnaði, sem því fylgir m. a.
í auglýsingum, að ekki sé talað
um þá miklu fjárfestingu, sem
nauðsynleg er í sambandi við
verksmiðjurekstur, þá hafa
ekki aðrir en samtök margra
framleiðenda bolmagn til
slíkra framkvæmda. Sem
dæmi má nefna, að fjárfesting
S.H. í verksmiðjunni í Banda-
ríkjunum er um 800 milljónir.
í Vestur-Evrópulöndunum
má telja þá aðila á fingrum
annarrar handa, sem skipta
nokkru máli í hverju landi
fyrir sig, sem kaupendur að
okkar framleiðslu. Framboð
margra aðila til þessara fáu
kaupenda væri aðeins til að
færa þeim vopn í hendur í
samningum um verð, enda
hefur það marg sýnt sig, að
kaupendur fá oft alranga og
allt of háar hugmyndir um
það magn, sem raunverulega
er í framboðd.
Með þeim samtökum, sem
við höfum í frystum fiski,
sparast mikið fé í sölustarf-
semi og má t. d. nefna að
sölukostnaður S.H. er aðeins
1% af útflutningsverðmæti og
er þó haldið uppi miklu eftir-
liti með framleiðslunni og
jafnframt samræmingu í gæð-
um vörunnar, sem að sjálf-
sögðu er mjög mikilvægt og
raunar skilyrði fyrir allri
markaðsstarfsemi. Þetta geta
einstakir aðilar ekki gert
með sama hætti, og raunar eru
til dæmi um, að slíkt hefur
mjög háð sölu ákveðinna vöru-
tegunda.
Með þessu fyrirkomulagi er
ennfremur miklu auðveldara
að skipuleggja ýmis konar ó-
hjákvæmilega þjónustu við
framleiðendur. Nægir þar til
að nefna margháttaða tækni-
lega, sameiginlega aðstoð og
þá mikilvægu og nauðsynlegu
þjónustu, sem felst í útvegun
og birgðahaldi hinna fjöl-
breyttu umbúða, er þarf til
framleiðslunnar.
Enn má nefna, að með þessu
fyrirkomulagi skapazt eðlileg-
ur sameiginlegur samningsað-
ili um hráefnisverð og annað
það, sem viðkemur hagsmuna-
vettvangi, bæði gagnvart fisk-
seljendum og stjórnvöldum,
sbr. Verðlagsráð sjávarútvegs-
ins og Verðjöfnunarsjóður.
Ekki er óeðlilegt, þótt
skiptar skoðanir séu í þess-
um efnum, en til fróðleiks má
nefna, að Kanadamenn og Ný-
Sjálendingar, sem komiði hafa
og kynint sér þessi mál, öfunda
okkur af því skipulagi, sem
hér er í frystum fiski. Þá má
nefna að Norðmenn hafa und-
anfarið búið við svipað fyrir-
komulag og við, þ. e. í aðal-
atriðum tveir útflytjendur, en
nú standa þar yfir miklar
deilur um þetta, og eru há-
værar raddir um, sérstaklega
meðal útgerðar- og sjómanna,
þ. e. Raafisklaget, að einungis
verði einn útflýtjandi á fryst-
um vörum.
Það er með þetta eins og
fleira, að eitt vill rekast á
annars horn, því að á sama
tíma og jafnvel sömu menn
telja til bóta að auka sam-
keppni í útflutningi á frystum
vörum, þá er jafnframt
hneykslazt á, að S.H. og Sjáv-
arafurðadeild S.Í.S. skuli ekki
hafa sameiginlega einokunar-
sölu á tilteknum mörkuðum.
F.V.: — Með hverjum hætti
er fyrirtækið Coldwater i
Bandaríkjunum hyggt upp og
hvernig er starfsemi bess hátt-
að?
Eyjólfur: — Coldwater Sea-
food Corporation er hlutafélag,
sem starfar samkvæmt banda-
rískum lögum. Allt hlutafé fé-
lagsins er eign S.H. Stjórnar-
menn eru 10, en einn af þeim
er lögfræðingur félagsins,
FV 10 1974
21