Frjáls verslun - 01.10.1974, Blaðsíða 27

Grcinar og wiétöl
Einföldun tekjujöfnunar
— eftir dr. Guðmund IVIagnússon, prófessor
Hér á landi sem annars staðr
ar hafa skattkerfi og trygg-
ingarkerfi þróast hvort í sínu
lagi. Með fjölgun bótategunda
og þar með fjölda bótaþega
verður æ meira áberandi, að
menn eru hvort tveggja í senn
skattgreiðendur og móttakend-
ur (ýmissa) bóta. Síðan eru
mismunandi bætur oft inn-
byrðis háðar, og oftast eru
þær skattskyldar. Jafnframt
er almennt viðurkennt, að
þjóðfélagið „eigi“ að hlaupa
undi’- bagga með hverjum ein-
staklingi að vissu marki, hver
svo sem ástæðan kann að vera
fyrir því, að hann getur ekki
aflað sér sjálfur viðurværis.
Þess vegna er eðlilegt, að því
skuli hafa verið hreyft í mörg-
um löndum, hvort ekki mætti
slá saman tryggingarkerfi og
skattkerfi. Ummæli í þessa
átt er m. a. að finna í stefnu-
yfirlýsingu núverandi ríkis-
lífeyristrygginga og bótaþega
árið 1970-1972. Hafa ber í
huga, að ekki er um alveg
tæmandi upptalningu að ræða
og fjöldi bótaþega er ekki
hrein tala í þeim skilningi, að
sami maður nýtur stundum
fleiri en einnar tegundar bóta.
(Lífeyrisþegi getur verið með
barn á framfæri, sami aðdli
getur hlotið makabætur, ör-
orkulífeyri, mæðralaun, fæðr
ingarstyrk og fjölskyldubæt-
ur).
Þær tegundir bóta, sem
nefndar eru í töflunni námu
árið 1972 3,1 milljarði. Sama
ár nam innheimtur tekju-
skattur einstaklinga 2,794
milljörðum króna. Fjöldi bóta-
þega var rúmlega 64 þúsund
árið 1972. Ef gert er ráð fyrir
greiðslum hvern mánuð verða
greiðslurnar hátt í 800 þús. á
ári, en sé reiknað með greiðsl-
um annan hvern mánuð að
meðaltali verða greiðslurnar
hátt í 400 þús. á ári. Jafn-
framt verða viðkomandi að
skila skattframtölum og telja
fram þessar bætur. Víða úti á
landi taka menn við bótum
um leið og þeir greiða skatt-
inn. Þó er ekki heimild til að
„skuldajafna". Sækja þarf um
bæturnar sérstaklega í hverju
tilviki og stundum að meta,
hve miklar bæturnar eigi að
vera, þ. e. hve mikill öryrki
er viðkomandi? Er þetta allt
saman ekki alltof flókið, dýrt
og viðamikið? Hefur löggjaf-
inn yfirsýn yfir hvað hver fær
í reynd eða greiðir, þegar allt
kemur til alls?
UNDANÞÁGUR frá
TEKJUSKATTI.
í þessu sambandi verður
einnig að hafa í huga, að lög-
stjornar. Er þetta nefnt ýms- um nöfnum, „neikvæður tekju- skattur", „afsláttarskattkerfi“, 1. TAFLA. Bætur (Ekki lífeyristrygginga 1970-‘72 tæmandi upptalning)
eða „sameinað tekjujöfnunar- Bótaþegar 1970 Bótaþegar 1971 1972
kerfi“. Ef til vill mætti kalla Fjöldi millj. kr. Fjöldi millj. kr. Millj. kr.
þetta „viðurkenningarskatt“. 1. Ellilífeyrir 14.488 790 14.935 1.045 1.511
sbr. það sem hér fer á eftir. 2. Örorkulífeyrir 3.659 212 3.805 284 406
Athugun á slíkri kerfisbreyt- 3. Örorkustyrkur 1.553 40 1.742 60 86
ingu hefur náð einna lengst í 4. Makabætur 96 2 95 3 4
Bretlandi, en ríkisstjórn 5. Barnalífeyrir 1,272 52 1.390 77 156
Heaths gaf út „græna bók“ 6. Mæðralaun 3.891 56 4.262 75 98
um málið 1971. Að réttu lagi 7. Fæðingastyrkur 3.987 47 4.038 55 76
má segja, að hugmyndin hafi 8. Ekkjubætur og 36 1.280 58 95
þegar verið tekin upp hér á lífeyrir 1.152
landi að nokkru leyti með skattkerfisbreytingunni á sl. vori, en þar eru lögleiddir svo- 9. Fjölskyldubætur 31.980 377 32.835 560 669
Samtals 1.-9. (62.078)1 1612 (64.382)1 2.217 3.101
koma til endurgreiðslu eftir
tilteknum reglum, ef þeir nýt-
ast ekki til frádráttar á skatti.
Aths. t) Þar eru að sjálfsögðu stundum sömu bótaþegar, sem
fá mismunandi greiðslur, t. d. fæðingastyrk og
FJÁRHÆÐIR OG
GREIÐSLUFJÖLDI.
í 1. töflu er að finna bætur
fjölskyldubætur, þannig að samtalan sýnir ekki hrein-
an fjölda bótaþega.
Heimild: Reikningar Tryggingastofnunar ríkisins.
FV 10 1974
27