Frjáls verslun - 01.06.1975, Page 66

Samlíðarmaéur
Gísli V. Einarsson, formaður Verzlunarráðs Islands:
Verðum að forðast miðstýrt
einokunarmarkaðskerfi -
Það hefur komið málefnum landbúnaðarins
oð sjávarútvegsins í alvarlegt óefni
FV.: — Sumir ræðumenn á
nýafstöðn'u Viðskiptaþingi rifj-
uðu upp, að áð’ur hefðu verið
haldnar ráðstefnur og fundir
um hagsmunamál verzlunarinn-
ar og gerðar þar ályktanir, sem
því miður hefðu haft lítið að
segja. Er ástæða til að ætla., að
þessu verði öðru vísi farið um
niðurstöður Viðskiptaþingsins?
Gísli: — Einn fundur markar
ekki afgerandi spor í hagsmuna-
málum nokkurrar stéttar og á
það einnig við um Viðskipta-
þing, en ætlunin er, að í kjöl-
far þess fylgi nokkuð víðtæk
kynningarstarfsemi á þeim mál-
um, sem þar voru rædd og
þeim niðurstöðum, sem þar var
komizt að. í þessum skilningi
er Viðskiptaþingi þess vegna
ekki lokið. Við getum því ekki,
fyrr en eftir ár, dæmt um,
hvort árangur þess er sá, sem
vænzt hefur verið.
FV.: — Að hve iniklu leyti
getur Viðskiptaþing orðið ráð-
andi afl 'um stefnumótun verzl-
unarsamtakanna og samkoma
sem veitt yrði viðmóta athygli
og þinghaldi bændastéttarinnar
eða útvegsmanna t. d?
Gísli: — Hvort Viðskiptaþing
verður stefnumótandi á sama
hátt og þing bænda og útvegs-
manna fer eftir tvennu: í fyrsta
lagi, þátttöku aðila viðskipta-
lífsins í þinghaldinu og í öðru
lagi fer það eftir því, hvert
stefnt verður í efnahagsmál-
um og sérstaklega viðskipta-
málum hér á landi á næstu
árum. Mikilvægi og áhrif
þinghalds bændastéttar og út-
vegsmanna mótast að mestu
leyti af því, hvað þessir at-
vinnuvegir eru orðnir miðstýrð-
ir og fjarlægir frjálsu mark-
aðskerfi. Hjá þessum atvinnu-
vegum hefur ákvarðanavaldið
dregizt saman og margar mikil-
vægustu og örlagaríkustu á-
kvarðanir eru nú teknar af rík-
isvaldinu eða opinberum aðil-
um, sem eru stöðugt að beita
valdi sínu og hlutast til um
rekstur þessara atvinnugreina.
Af því leiðir, að stéttirnar
hljóta að byggja upp þinghald
sem kemur inn í þetta miö’-
stýrða kerfi á sama hátt, til
þess að stéttirnar sjálfar geti
tekið sameiginlegar ákvarðanir
í helztu hagsmunamálum sín-
um. Verði horfið frá frjálsu
markaðskerfi í verzlunarmál-
um og í stað þess komi ákvarð-
anir miðstjórnarvalds þá hlýtur
það að leiða til þess að kaup-
sýslustéttin myndar mótvægi
sem gerir henni kleift að taka
einnig sameiginlegar ákvarðan-
ir og þá ekki sízt í verðlagsmál-
um. Hér er um mjög alvarlegt
mál að ræða, sem er, hvort
kaupsýslustéttin eigi að taka
upp einokunarstefnu sem rekin
yrði af einum miðstjórnaraðila
um allt land eða hvort viðhalda
eigi viðskiptafrelsi. Það er því
engin tilviljun að fyrsta við-
fangsefni Viðskiptaþings er hið
frjálsa markaðskerfi. Með þvi
vill þingið leggja áherzlu á, að
það er ekki verzlunin sem bein-
ir þróuninni inn á þá braut aði
varpa hinu frjálsa markaðskerfi
fyrir róða og taka upp mið-
stýrt markaðskerfi. Verði þró-
unin sú, þá bera opinber stjórn-
völd alla ábyrgð; verzlunin
mun í þeim leik aðeins fylgja
eftir, nauðug eða viljug. Ég
veit ekki hvort stjórnvöld sjá í
hvert óefni þau hafa komið
málefnum landbúnaðar og sjáv-
arútvegs með því að þrýsta
miðstýrðu markaðskerfi upp á
þessa atvinnuvegi. Þá verða af-
leiðmgarnar margfalt afdrifa-
ríkari og erfiðleikarnir óviðráð-
anlegir fyrir stjórnvöld.
FV.: — Finnst bér fjölmiðlar
hafa gert þinginu skil, eins og
efni stóðu til?
Gísli: — Ég held, þegar á allt
er litið, að ekki sé hægt að segja
annað en að fjölmiðlarnir hafi
gert þinginu sæmilega góð skil.
Þingið var ekki haldið í neinum
æsifréttastíl og þess vegna ekki
við því að búast að með það
væri farið sem slikt, en öll dag-
blöðin, útvarpið og sjónvarpið
greindu frá því oftar en einu
sinni og ég geri ekki ráð fyrir
að því sé lokið hjá þessum aðil-
um.
FV.: — Hvernig myndir þú
66
FV 6 19715