Frjáls verslun - 01.09.1976, Blaðsíða 24

Greinar og viitBI
Háskólinn
-eftir dr. Guðmund lliagnússon, prófessor
Málefni háskólans ber ósjaldan á góma. Tilviljun virðist þó oft ráða því hvað athygli vekur.
Almenn umræða um hann hlýtur að bera vott um að miklar kröfur séu gerðar til hans og starfa
við kennslu, rannsóknir, stjórnsýslu eða nám. Að bví leyti ætti stofnuninni sem slíkri að
vera athyglin kærkomin. Því er þó ekki að ncita að margvíslegs mis&kilnings gætir í al-
mennri umræðu um málefni skólans. Mun ég leitast við að gcra grein fyrir þróiun undanfarinna ára,
nokkrum málum sem eru í deiglunni í háskólanum og bæta við nokkrum hugleiðingum á stangli.
Þau viðhorf sem hér birtast eru að sjálfsögðu mín eigin en ekki endilega samnefnari stofnunar-
innar, enda er háskólinn myndaður af einstaklingum, alveg eins og þjóðfélagið, bar sem tjáninga-
frelsi ríkir og valddreifing er sennilega meiri en í nokkurri annarri opinberri stofnun.
fslendingar eru eina þjóðin í
Norðurálfu sem man til upp-
hafs síns. Það má einnig rekja
skólagöngu þeirra af talsverðri
nákvæmni. Fyrri tíma menn
sóttu nám til virðulegra
menntasetra á meginlandinu en
um langan aldur var Kaup-
mannahöfn miðstöð þeirra er
utan héldu. En flestir lærðu af
eigin rammleik fyrir utan þá er
sóttu nám til Odda, Haukadals,
biskupssetra og presta. Reyndar
má rekja nám óslitið til Skál-
holtsskóla og í Skólabæinn svo-
nefnda sem síðar varð Lærði
skólinn í Reykjavík.
Það fer því vel á því að
Skólabærinn skuli nú vera í
eigu háskólans, en honum
hlotnaðist bærinn að gjöf fyrir
fáeinum árum.
Bæði húsin eru skráð við
Suðurgötu. Skólagangan er
sögulega samfelld.
# lltþensla mennta-
kerfisins
Öllum er Ijóst að mennta-
kerfið hefur þanist gífurlega út
á undanfömum áratugum.
Kemur þar margt til. A'llflest-
um — ef ekki öllum — hefur
verið gert fjárhagslega kleift
að stunda nám, tækniþjóðfé-
lagið krefst nýrra tegunda
starfskrafta og þekkingarleit
eykst. Fjölgun nemenda og
námsgreina svo og efling rann-
sókna krefst fleiri kennara, nýs
húsakosts, aukins fjármagns,
vísindalegra vinnubragða.
Þetta hlýtur að koma við
pyngju almennings annaðhvort
óbeint með aukinni skatt-
heimtu eða beint í skólagjöld-
um og fyrirgerðu kaupi við að
stunda ekki frekar aðra vinnu
en nám.
Útþenslan hlýtur þá jafn-
framt að skilja spor eftir sig á
vinnumarkaðnum, einkum á
meðan stigbreytingin á sér
stað. Vinnuveitendur missa af
mannskap, sem fer i nám eða
störf í menntakerfinu. Allur al-
mesmingur vill fá eitthvað fyr-
ir Skattinn sinn. Forsvarsmenn
atvin-nuveganna vilja fá fólk
með hagnýta menntun. Há-
skólanemar eru á þeim aldri,
sem er að byrja að fá kosninga-
rétt og vill láta skoðanir sinar
umbúðalaust í ljós þótt ekki sé
nema til að andæfast gegn
pabba og mömmu. Og um kaup
og kjör fræðaranna hafa flestir
talsverðar meiningar, ekki síð-
ur aðrir en þeir sjálfir.
Af öllu þessu má vera Ijóst
að við mörg vandamál er við
að glíma í skólakerfinu og að
því er háskólann varðar er vit-
að að nemendum mun þar
fjölga áfram á næstu árum, þar
sem fjölmargir árgangar munu
vaxa úr grasi, en eftir það gæti
orðið allstöðugt aðstreymi að
skólanum um skeið.
# Efling háskólans
Byggingar háskólans voru
lengi vel fjármagnaðar af
happdrættisfé eingöngu. Var
reyndar talið á sínum tíma að
„gamla húsið“ — eða aðalbygg-
ingin — mundi endast í hundr-
að ár. Mér er tjáð að ekki hafi
heldur verið gert ráð fyrir að
konur stunduðu þar nám að
ráði.
Leingi vel voru allar bygg-
ingar hás'kólans fjármagnaðar
með happdrættisfé. Síðan 1971
hefur háskólinn einnig fengið
fé á fjárlögum til framkvæmda.
Nær allt rekstrarfé háskólans
kemur úr ríkissjóði. Á yfir-
standandi ári er reiknað með
nær 55 millj. kr. á fjárlögum í
framkvæmdafé úr ríkissjóði, en
framlag Happdrættis Háskóla
fslands er áætlað um 190 millj.
kr. Auk þess hefur Árnastofn-
unarhluti Árnagarðs verið
byggður af ríkisfé en á
24
FV 9 1976