Frjáls verslun - 01.06.1977, Qupperneq 17

Margir eru uggandi um að lagning leiðslunnar hafi hinar verstu
afleiðingar fyrir fjölskrúðugt dýralíf í Alaska.
Olíulindasvaeðið er álitleg
tekjulind fyrir Alaska-ríki, sem
innheimtir skatta og leyfisgjöld
af olíufyrirtækjunum. Gert er
ráð fyrir að leiðslan verði í
notkun í að minnsta kosti ald-
arfjórðung. Árið 1985 verða
tekjur Alaska-ríkis af henni um
I milljarður á ári.
II ÁRA SAGA
Saga olíuleiðslunnar hófst
1968, þegar olía fannst í fjalla-
hryggnum í norðanverðu
Alaska. Jarðfræðingar telja, að
á svæðinu séu að minnsta kosti
9,6 milljarðar tunna af olíu og
26 trilljón rúmfet af jarðgasi.
Vinnsla olíunnar af þessu
svæði og lagning leiðslunnar
hefur hvoi’t tveggja útheimt
mikla peninga og hugkvæmni
af hendi olíufélaganna. Tals-
menn þeirra segja, að lagning
olíuleiðslunnar sé mesta mann-
virki, sem sagan getur um að
einkaframtakið hafi byggt til
þessa og mesta verk, sem unnið
hefur verið síðan Panama-
skurðurinn var gerður.
ERFIÐ SKILYRÐI
Óvíða í heiminum eru ytri
skilyrði jafn fjandsamleg mönn-
um og tækni eins og í hlíðum
North Slope-fjallanna nyrzt í
Alaska, sem liggja 430 kíló-
metra fyrir norðan heimskauts-
baug. Svo langt sem augað
eygir breiðir freðmýrin úr sér,
flöt, nakin og frosin niður á
600 metra dýpi. Hitinn kemst
þarna upp í 30 stig á einstaka
sumardögum en er að staðaldri
30 stig undir frostmarki á löng-
um dimmum vetrum. Síðan
1968 hafa verið boraðir meir
en 110 brunnar á þessum kald-
ranalegu slóðum. En brunnar
án flutningaleiðslu eru lítils
virði. Olían verður á sínum
stað í jörðu þar til möguleikar
opnast til að flytja hana milli
staða. Lagning leiðslunnar tafð-
ist til ársins 1974 vegna alls
kyns landakröfu eskimóa í
Alaska og málaferla, sem um-
hverfisverndarmenn hófu.
„Þessar tafir hafa orðið til
góðs“, segir einn af leiðtogum
umhverfisverndarmanna í
FV 6 1977
Alaska. „Leiðslan er miklu ör-
uggari nú en áður og er ekki
vanþörf á, því að óvíða er um-
hverfið jafn viðkvæmt fyrir
röskun og einmitt þama.“
Leiðslan frá Prudhoe-flóa til
Valdez er 40 tommu víð og ligg-
ur yfir þrjá meiriháttar fjall-
garða og 20 ár. Hún fer þvert
yfir griðlönd hreindýra, elgs,
bjarndýra og ótaldra fugla-
tegunda.
„Við gerðum okkur ekki al-
mennilega grein fyrir út í hvað
var ráðizt", segir Peter DeMay,
byggingarstjóri hjá Alyeska
Pipeline Service Company, en
það er félagsskapur átta olíu-
félaga, sem myndaður var til
að sjá um framkvæmdir við
olíuleiðsluna.
Vegna hættu á jarðskjálftum
er svo búið um samskeyti á
leiðslunni á þremur stöðum, að
hún getur lyfzt um 6 metra og
færzt 6 metra til hliðar án þess
að rofna.
GALLAR Á LOGSUÐUVINNU
Það var ekki hægt að grafa
niður nema um helming allrar
leiðslunnar. Hinn helmingurinn
er ofanjarðar á háum undir-
stöðum til þess að 30 stiga heit
olían, sem rennur um leiðsluna,
þíði ekki jarðveginn í kring og
valdi þar með röskun á um-
hverfi sínu.
Til viðbótar margvíslegum
vandamálum, sem leiddi af
kuldanum hafði skortur á vara-
hlutum áhrif á verkið, bilanir
á tækjum og óvönduð vinnu-
Höfnin í Valdez þar sem olían
fer um borð í skip.
brögð. Fyrir ári komu í ljós
gallar á logsuðu á 4000 stöðum
á leiðslunni og það kostaði milli
30 og 40 milljónir dollara að
gera nauðsynlegar lagfæringar.
Verkfræðingar hjá Alyeska
segja, að leiðslan sé hin sterk-
asta og öruggasta, sem nokkurn
tíma hafi verið smíðuð. Áhuga-
menn um umhverfisvernd eru
aftur á móti ekki jafn sann-
færðir. „Hvernig geta menn
treyst svo á tækni, sem engin
reynsla er fen-gin af ennþá?“
spyrja þeir. „Leiðslan hefur
sigið fram úr árbökkum og af
undirstöðum þó tóm sé. Þetta
er á algjöru tilraunastigi.“
Ein af nefndum öldunga-
deildar Bandaríkjaþings, sem
um málið hefur fjallað, bendir
á, að leiðslan sé algjörlega ó-
varin fyrir skemmdarverkum
og árásum hryðjuverkamanna.
17