Frjáls verslun - 01.08.1978, Blaðsíða 43

Litlu þjóðfélögin
Það má til sanns vegar færa að
aðstæðureru aðrar ílitlum, opnum
þjóðfélögum en stórum og sjálfum
sér nógum. í þeim litlu geta sveiflur
í útflutningi og innflutningi vöru og
fjármagns valdið miklum og
snöggum breytingum á peninga-
magni. Af þessu leiðir hins vegar
jafnframt að stjórn peningamála
verður jafnvel enn mikilvægari í
litlum löndum en stórum.
Enginn fastur punktur í tilverunni
Færa má mörg rök fyrir því að
einna mests árangurs sé að vænta
hér á landi í hagstjórn með mark-
vissri og einbeittari stefnu í
peningamálum en veriö hefur. (því
sambandi er efling verðjöfnunar-
sjóða nærtækust og raunvaxta-
stefna, en einnig verður að stilla
erlendar lántökur betur af við
svigrúm innanlands og sýna stað-
festu í því að fjármagna ekki verð-
bólguna úr hófi. Reyndar má
flokka efnahagsstefnu eftir því
hvaða fastur punktur er valinn í
tilveruna:
1. Gengið er fast, þ. e. gengiðer
látið fylgja t. d. Bandaríkja-
dollar eða vestur-þýsku marki
og efnahagsaðgerðir taka
mið af því. Þetta þýðir ekki
hvað síst að ekki er unnt að
fylgja sjálfstæðri peninga-
málastefnu og prenta seðla
aö vild.
2. Peningamagnsbreytingar eru
ákveðnar. Gengið yrði þá að
vera breytilegt. Annars vegar
yrði um gengisfellingar og
verðbólgu að ræða ef pen-
ingamagn ykist of mikið (eins
og víðast hvar). Hins vegar
verður gengishækkun og
verðhjöðnun ef samdráttur
verður í peningamagni (eins
og í Sviss).
3. Launabreytingar í krónutölu
eru fastákveðnar. Þetta út-
heimtir svo tilteknar aðgerðir í
peningamálum og á öðrum
sviðum.
Ekki þarf að skoða þessi þrjú
atriði lengi til að sannfærast um að
okkur vantar fastan pól í hæðina.
Oft er nú talað um að launasamn-
ingar stefni að tiltekinni þróun
raunlauna.
Eins og glöggt sést af saman-
burði milli þróunar hér og í Noregi
á undanförnum árum, getur afar-
mismunandi þróun kauptaxta og
verðlags þýtt sama kaupmátt.
Þetta má reyndar Ijóst vera af því
að kaupmáttur er kvóti milli
tveggja stærða, kauptaxta og
verðlags. Útkoman ræðst aö sjálf-
sögðu af ytri aðstæðum, eins og
aflabrögðum og verðlagi á erlend-
um mörkuðum, svo og efnahags-
stefnunni að öðru leyti, ekki síst í
peningamálum og ríkisfjármálum.
Að binda kaupmáttinn án tillits til
ytri aðstæðna og jöfnunarsjóða
þýðir auðvitað að enginn fastur
punktur er til staöar og þjóðar-
skútan veltist til og frá í ölduróti
verðbólgunnar.
Niðurstaðan af þessu er einföld.
Ef ekki er unnt að finna og koma
sér saman um fastan punkt í efna-
hagsstefnunni hlýtur árangurinn
að verða handahófskenndur. Það
er lítið gagn í fínum mælingatækj-
um, ef þau eru eingöngu notuö til
að elta uppi skip á röngum kóss.
Þá er betra að hafa einfaldan átta-
vita og halda nokkurn veginn réttri
stefnu- eða þá treysta á sjálfstýr-
ISLENZK HÖNNUN-ÍSLENZK GÆÐAFRAMLEIÐSLA
ÚTSÖLUSTAÐIR: SKEIFAN H.F. — DÚNA H.F. — J.L.-HÚSIÐ — HÚSGAGNAKJÖR S.F.
43