Frjáls verslun - 01.08.1978, Blaðsíða 46

hér þá sérstööu samkvæmt skilgreiningu að
þeir yrðu ávaxtaðir í erlendri mynt. Þar sem
hinar leiðirnar tvær eru einungis leiðir til aö
draga saman fé, vaknar strax sú spurning
hvers vegna aðeins er hugað að einkareikn-
ingum í erlendum gjaldeyri, það mætti allt
eins vel draga saman fé af almennum einka-
reikningum í íslenskum gjaldeyri og ákveða
síðan að ávaxta þannig samandreginn sjóð í
erlendri mynt. Hvaðan á að fá erlendan
gjaldeyri til slíks? Ekki veit ég það, en ef það
er hægt þegar sjóðurinn hefur verið dreginn
saman meö beitingu bindiskyldunnar þá er
það líka hægt fyrir hvaða aðra íslenska sjóði
sem er).
Meginspurningar í sambandi vió þetta eru í
raun tvær:
1) Er hægt aö afla gjaldeyris til að ávaxta
erlendis?
2) Hvernig á að ávaxta slíka gjaldeyrissjóði
ef þeir fengjust?
Hvorugri þessari spurningu er svarað í
skýrslunni þótt svörin séu bæði augljós og
megi reyndar lesa þau úr upplýsingum sem í
skýrslunni felast. Að þessu verður vikið síðar
en fyrst fjallað aðeins um bindiskylduna al-
mennt en um hana er eini kaflinn í skýrslunni
sem er opinskátt fræðilegur og þar stendur
ekki steinn yfir steini.
Ef bindiskylda er q, 0 <Cq <"1 þá gildir
M, - M0 =1+(1-q) + (l-q)2+ . . .
= _J________a-L
1-(1-q) d
Hér er 1 peningaeining sem kemur inn í
þjóðarbúið utanfrá, M0er peningamagn áður
en einingin kom inn í þjóðarbúið en M, pen-
ingamagnið eftir aö einingin kemur inn og
hefur hringsólað í peningakerfinu „til eilífð-
ar“. Þessi jafna sýnir aukningu á peninga-
magni í umferð í þjóðarbúinu öllu og marg-
faldarinn J sýnir hvernig hækkun eða lækk-
un bindiskyldunnar veldur lækkun eða
hækkun á peningamagni í umferð. Allt þetta
er rétt með farið í skýrslunni enda er þetta
skólabókadæmi í einföldustu hagfræðibók-
um. En þetta hefur ekki neitt með bindi-
skyldusjóðinn og hugsanlega ávöxtun hans í
erlendri mynt að gera.
Bindiskyldusjóðurinn — það fé sem safn-
ast á Seðlabankann vegna bindiskyldunnar
— sést alls ekki á þessari kennslubókarfor-
múlu en er þó auðreiknanlegur:
í fyrsta sinn sem peningaeiningin er lögð á
banka fara 1 * q í Seðlabanka 1. (1-q) í lengri
umferð.
í annaö skipti fara 1 q(1 -q) í Seðlabanka, en
1 (1 -q) (1 -q) í lengri umferð.
í n-ta skiptifara 1 q(1-q)"-1 íSeðlabankaen
1(1-q)n í lengri umferð.
Það sem a6 lokum verður bundið í Seðla-
bankanum er því
q+q(1-q) + q(1-q)2+. . . + q(1-q)n + . . .
= q(1 +(1-q) + (1-q)2+. . .+(1-q)n + . . .)
= q 1 — qd_=1
i-(i-q) q
Þ.e. það er nákvæmlega sama hver bindi-
skyldan er, upphæðin sem safnast í sjóði
Seðlabankans er ævinlega hin sama nefni-
lega jöfn þeirri peningaupphæð sem kom inn
í þjóðarbúið utan frá. Ákvörðun á hæö bindi-
skyldunnar hefur því ekkert með hugsanlega
sjóösöfnun Seðlabankans að gera og þaðan
af síður með ávöxtun þess sjóðs eins og áður
var nefnt.
Vandamálin tvö
Snúum okkur aftur að vandamálunum
tveimur er lúta að raunverulegri ávöxtun ís-
lenskra fjármuna í erlendum gjaldeyri:
1) Það er greinilegt að myndun sjóða í er-
lendum gjaldeyri hlýtur á meðan á sjóðs-
mynduninni stendur, að auka eftirspurn eftir
gjaldeyri og það verulega ef sjóðirnir eiga að
vera svo stórir að þeir geti síðar gegnt því
hlutverki aö jafna sveiflur í gjaldeyriseftir-
spurn og framboði. Hugsanlegt er að láta
eftirspurn sjóðanna hafa forgang yfir eftir-
spurn frá öðrum geirum og s"kammta þannig
gjaldeyri að heildareftirspurnin aukist ekki. Ef
unnt væri að framkvæma slíka skömmtun
vaknar strax sú spurning hvort sjóðirnir eru
ekki í rauninni óþarfir þar sem skömmtunar-
kerfið sem myndun þeirra byggist á gæti eitt
sér jafnað sveiflur í gjaldeyriseftirspurn og
framboði.
Ef slíkum skömmtunaraðferðum er ekki
beitt en eftirspurn sjóðanna látin bætast ofan
á eftirspurn frá öðrum geirum, veröur af því
eftirspurnaraukning sem við jafnvægisað-
stöðu gefur tilefni til gengisfellingar. Gengis-
fellingin svaraði til þess fjármagns sem í
sjóðina kæmi og það fjármagn gæti því, þegar
46