Frjáls verslun - 01.01.1985, Qupperneq 74

HAGRÓNIKA
Er samdráttarskeiðinu
að Ijúka á íslandi?
Undanfarin 3 ár hafa ein-
kennst af einhverjum mesta
efnahagslega samdrætti eftir-
stríösáranna, en þjóöarfram-
leiöslan hefur dregist saman um
73% á þessum árum. í þessu er
ógetiö að hagvöxtur var tiltölu-
lega mjög hægur á árunum fyrir
1982. Segja má, að mjög mikill
doöi hafi verið í efnahagslífinu
nú um 7 ára skeið, eöa allt frá
árinu 1978, enda hefur hagvöxt-
ur frá 1977 aðeins numiö rúm-
um 5% samanlagt, eða tæplega
0.8% á ári að meðaltali.
Nú mun samdráttarskreiðinu
vera að Ijúka, þar sem því er nú
spáð, aö þjóðarframleiðsla muni
aukast um 0.6% á þessu ári.
Langt er þó í frá, að líkur séu á
aö blómatímar séu að fara í
hönd. Sá hagvöxtur, sem á árun-
um áöur þótti næsta eðlilegur,
eða 4—6% á ári er fjarlægur
draumur. Svo virðist, sem sá
mikli uppgangur sem einkenndi
efnahagslíf allra þróaðra landa á
sjötta og sjöunda áratugnum,
muni nú ekki gera vart við sig í
bráð. Undantekningar eru þó til
samanber hagvöxturinn í Japan
og Bandaríkjunum nú undanfar-
in misseri.
Eins og áður segir, er því
spáð, aö þjóðarframieiðsla auk-
ist um 0.6% á þessu ári. Veru-
legrar óvissu gætir þó um marga
þætti, þar sem þær forsendur
um afla og fleira sem gengið er
út frá í þjóðhagsspánni eru
ótraustar og ef sama verður upp
á teningnum á þessu ári og á því
síðasta, mun aflinn reynast all-
miklu meiri en í fyrstu var haldið.
Eins gætir verulegrar óvissu um
viðskiptakjör, sérstaklega um
verð á sjávarafurðum.
Um gengisþróun erlendis og
um erlenda vexti er ekkert hægt
að segja, en báöir þessir þættir
skipta mjög verulegu máli í
þróun efnahagsmála hjá okkur
íslendingum.
Það má því segja að hagspár
fyrir árið 1985 séu byggðar á
óvenju ótraustum grunni.
Um horfurnar í verðlags- og
kauplagsmálum er það helst aö
segja, að talið er að verðbólgan
á þessu ári muni verða mjög
svipuö því, sem var á sl. ári eða
um 20% frá upphafi til loka
þessa árs. Jafnframt er gengið
út frá því, að verö erlendra gjald-
miðla hækki aö meðaltali um
5% yfir árið.
Kaupmáttur ráðstöfunartekna
mun verða svipaður, eða aðeins
meiri á þessu ári og var á árinu
1984.
Hallinn á viðskiptum við út-
lönd verður sem fyrr mjög mikill,
eða sem nemur um nær 6% af
þjóðarframleiöslu. Segir þar
mesti til hinar gífurlegu vaxta-
greiðslur af erlendum lánum,
sem við verðum að reiða af
hendi.
Fjármagnsskortur veröur mik-
ill enn sem fyrr, og kallar þaö á
miklar erlendar lántökur á þessu
ári. Aukning erlendra lána er tal-
in verða umtalsverð og skulda-
hlutfalliö þ.e. hlutfallið milli er-
lendra skulda og þjóðarfram-
leiðslu muni því hækka úr
63.4% 1984 í 65.3% á þessu
ári.
Greiðslubyrðin — þ.e. afborg-
anir og vextir af erlendum lánum
í hlutfalli af útflutningstekjum
ársins — breytist þó lítiö og
verður í um 24% af heildarút-
flutningi. Fer því fjórði hver
þorskur sem á land kemur til
greiðslu afborgana og vaxta af
erlendum lánum, sem tekin hafa
verið á seinustu árum. Er rétt að
staldra við og líta á töflu um
þróun skuldahlutfallsins og
greiðslubyrðarinnar nú á sein-
ustu árum.
TAFLA
Löng erlend lán.
Skuldabréfa- 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985
hlutfall Greiöslu- 33.8 34.6 34.4 36.6 47.8 60.6 63.4 65.3
byröi 13.1 12.8 14.1 16.4 21.2 20.6 24.6 24.0
74