Frjáls verslun - 01.02.2000, Blaðsíða 17

HLUTflBREFflMflRKflÐURlNN
Á
11 sv
BtLiCi
hugi almennings á hlutabréfaviðskiptum er orðinn
[ svo mikill að líkja má við gullæði. Það er ekki bara
að margir ætli að verða ríkir á mettíma heldur er
svo komið að á mannamótum eru gengi hlutabréfa, fyr-
irtæki og stjórnendur fyrirtækja helsta umræðuefnið.
Sumir hafa lýst þessu gullæði, þessari vakningu, á þá
leið að hlutabréfaviðskipti séu orðin nýjasti lottóleikur
landsmanna. Það þarf enginn að undrast þennan stór-
aukna áhuga á hlutabréfum: A aðeins nokkrum árum
hefur hlutabréfamarkaðurinn ekki aðeins gert marga ís-
lendinga ríka heldur forríka! Sömleiðis hefur hækkun
úrvalsvisitölunnar síðustu sex mánuði verið ævintýraleg
og tendrað áhuga margra. Gullæðið, hinn byltingar-
kenndi áhugi á hlutabréfaviðskiptum almennings, er hér
sett fram með jákvæðum formerkjum. Fólk horíir til
framtíðarinnar og vill láta peningana vinna fyrir sig til eft-
irlaunaáranna. En það eru nokkur víti að varast þegar
gengið er um hinar gylltu dyr á hlutabréfamarkaðnum; hluta-
bréf eru áhættufjárfesting og þau eru langtímatjárfesting. Þau
eru fjárfesting sem útheimtír þolinmæði. Yarast skyldi að gera
sér of háar hugmyndir um margfaldan hagnað á mettíma. Það
er hins vegar góður bónus ef það gerist. Reynslan erlendis frá
sýnir að þeir sem hella sér út í svonefnd dagviðskiptí með hluta-
bréf, hreina spákaupmennsku, eru misjaihlega heppnir og lang-
flestir þeirra eru sagðir tapa á viðskiptunum þegar upp er stað-
ið vegna herkostnaðar af röngum ijárfestingum og þeirrar
þóknunar sem fylgir tíðum viðskiptum á degi hverjum.
Fréttir um skyndígróða Það eru fyrst og fremst fréttír um snar-
hækkandi gengi hlutabréfa og skyndigróða sem kitla fólk og ýta
undir gullæðið. Hvers vegna ekki að taka þátt í leiknum þegar
sumir breytast úr milljónamæringum í milljarðamæringa á
skömmum tíma? En þess má geta að minna fer jafnan fyrir um-
ræðu um þá sem eru að tapa. Nýjasta dæmið um skyndigróða
hlutabréfaeigenda, sem almenningur hnaut um, var hækkun
bréfa í Össuri í síðustu viku, 7. mars sl, þegar bréfin hækkuðu
á einum degi um 33% í kjölfar þess að tílkynnt var um kaup Öss-
urar á bandaríska stoðtækjafyrirtækinu Flex-Foot Inc. á um 5,3
milljarða. Frábær Ijárfestíng hjá Össuri og sýnir mikinn sóknar-
hug hjá þessu þekkingarfyrirtæki. Auðvitað snart það líka fólk
þegar gengi bréfa í deCode genetícs Inc., móðurfélagi íslenskr-
ar erfðagreiningar, færðist úr 20 dollurum í 53 dollara bréfið á
nokkrum vikum. Eða þegar Orcan S A keypti hlut í Fjárfesting-
arbanka atvinnulífsins sl. haust fyrir rúma 5 milljarða á genginu
2,80 en að nokkrum mánuðum liðnum var það komið upp í 4,60,
og örskömmu síðar yfir 5,0 þannig að reiknaður hagnaður af
kaupunum var þar með kominn í nær fjóra milljarða. Gengi
bréfa í FBA er núna um 4,40 en þess má geta að bankinn greiddi
yfir 1,2 milljarða í arðgreiðslur á síðasta aðalfundi og því kemur
það vart á óvart að gengið skyldi hafa lækkað í kjölfarið.
Taki menn eftirþví að á rámlega tveggja ára tímabili.frá vori ‘97 til liausts '99
stóð úrvalsvísitalan í stað og lœkkaði raunar innan þessa tímabils. Þetta sýnir
best að hlutabréferu langtímafjárfesting.
30 milljónir Við 65 ára aldurinn Bjarni Ármannsson, forstjóri
FBA sagði í fréttum nýlega að hann spáði því að innan fimm ára
myndu um 3 þúsund íjölskyldur á Islandi eiga yfir 60 milljónir í
hlutabréfum og öðrum eignum. Sumum kann að þykja þetta
sláandi. Engu að síður endurspegla þessi orð Bjarna hinn nýja
hugsunarhátt sem tengist sparnaði og hlutabréfaviðskiptum.
Hann er sá að fólk er í ríkara mæli farið að gera framtíðaráætl-
anir, eins og hvenær það ætli á eftirlaun, og stilla upp dæmum
um hversu mikla hlutabréfaeign það ætli að eiga þegar það fer
á eftirlaunaaldurinn, td. 10 milljónir, 20 milljónir, 30 milljónir
króna eða þaðan af meira. Sigurður B. Stefánsson, hagfræðing-
ur og framkvæmdastjóri VIB, stillti nýlega upp dæmi í Morgun-
blaðinu af tveimur fimmtugum mönnum sem báðir ætluðu sér
að hætta að vinna 65 ára og ráðgerðu að eiga ákveðna upphæð
við þann aldur. Báðir byrjuðu með 5 milljónir og lögðu 25 þús-
und fyrir á mánuði í fimmtán ár - og báðir ætluðu að geta haft
150 þúsund krónur á mánuði af sparnaði sínum í eftirlaun. Ann-
Gullœði hefurgripið um sig og margirstefna að
pví að verða rikir á mettíma. A mannamótum er
svo komið að gengi hlutabréfa, fyrirtæki og
stjórnendur jyrirtækja eru helsta umrœðuefnið.
/
Astæðan ersú að hlutabréfamarkaðurinn hefur
ekki aðeins gert marga rika á undanfórnum
árum heldur forrika.
Eftir Jón G. Hauksson Myndin Geir Olafsson
17