Frjáls verslun - 01.02.2000, Page 38

Geir Hallgrímsson 1986 -1990.
Jóhannes Nordal 1961 -1993.
Tómas Árnason 1985 -1993.
Hannes Hafstein þurfti vel launaða stöðu og virðulega.
Steingrímur var alla tíð yfirlýstur andstæðingur Seðlabankans.
Síðasta ráðherraverk Sigurðar Eggerz var að skipa sjálfan sig bankastjóra.
þessum pólitísku hlutaskiptum í bankakerfinu. Sósíalistaflokk-
urinn, og síðar Alþýðubandalagið, „áttu“ aldrei nein viss banka-
stjóraembætti, en skipuðu sína menn þar í stöður ef þær losn-
uðu á meðan þeir voru við völd. Hinir flokkarnir máttu ganga
að því sem vísu, að þeir fengju sína menn í sínar stöður, hvort
sem þeir voru í stjórn eða stjórnarandstöðu, þegar þær losn-
uðu.
Langvinnar deílur um saðlabanka Upp úr fýrri heimsstyrjöld-
inni stóð Islandsbanki mjög höllum fæti og var sviptur rétti til
seðlaútgáfu 1921. Hófust nú langvinnar deilur um það hvernig
peningamálum þjóðarinnEir skyldi skipað. Um miðjan þriðja ára-
tuginn kom fram tillaga um stofnun Ríkisbanka er skyldi hafa
seðlaútgáfuna með höndum, en hlaut ekki fýlgi.
Árið 1928 var leyst úr þessum ágreiningi með þvi að skipta
Landsbankanum upp í þrjár deildir: seðlabanka, sparisjóðsdeild
og veðdeild, og heyrði seðlaútgáfurétturinn undir seðlabank-
ann. Þessi skipan hélst til 1957.
Samsteypustjórn Hermanns Jónassonar (Vinstri stjórnin)
skipti Landsbankanum upp í tvær deildir, Seðlabanka íslands
og Viðskiptabanka, og skyldi hvor um sig lúta sérstakri
stjórn. Seðlabankinn, eða aðrir bankar í
umboði hans, skyldi hafa með höndum kaup og sölu á erlend-
um gjaldeyri. Var Seðlabankanum jafnframt fært aukið vald í
gjaldeyrismálum og til að hafa áhrif á starfsemi banka og
sparisjóða. Jafnframt var honum heimilað, að höfðu samráði
við ríkisstjórn, að kveða á um vexti banka og sparisjóða.
Bankastjórar urðu tveir, Vilhjálmur Þór, aðalbankastjóri, og
Jón G. Maríasson, sem hafði framast innan bankans og
varð varla skipað í sérstakan pólitískan dilk. Þessi skipan
mála bar þó öll merki pólitískrar málamiðlunar og við upphaf
Viðreisnar þóttí rétt að aðskilja Seðlabankann algerlega frá
viðskiptabankanum, Landsbankanum, og stíga sporið tíl fulls
varðandi styrka stjórn peningamála. Var þeim Gylfa Þ. Gísla-
syni, Jóhannesi Nordal og Jónasi Haralz falið að semja frum-
varp um stofnun slíks banka.
Sjálfstæði Seðlabankans Frá upphafi umræðna um Seðla-
banka á þriðja áratugnum hafði verið tekist á um sjálfstæði slíkr-
ar stofnunar. Pólitískir ráðamenn vildu ógjarnan missa úr hönd-
um sér réttinn tíl lykilákvarðana, svo sem um upphæð vaxta og
gengi gjaldmiðilsins. Jafnframt áttu ráðamenn viðskiptabank-
anna erfitt með að hugsa sér afskipti utanaðkomandi