Morgunblaðið - 09.02.2001, Qupperneq 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Heildarlaun félagsmanna í Verzlun-
armannafélagi Reykjavíkur (VR)
hækkuðu um tæpt 21% á 19 mánaða
tímabili, frá febrúar árið 1999 til
september á seinasta ári, eða úr 183
þúsund kr. í 221 þúsund kr. á mán-
uði. Þetta kemur fram í niðurstöð-
um launakönnunar sem Félagsvís-
indastofnun Háskóla Íslands vann
fyrir VR á launum félagsmanna í
september sl. Áður hafði Félagsvís-
indastofnun gert slíka könnun í
febrúar 1999.
Á þessu tímabili hafa dagvinnu-
laun VR-félaga hækkað hlutfallslega
svipað og heildarlaunin eða um rúm
19%, og farið úr 161 þús. kr. á mán-
uði í 192 þús. kr. Samkvæmt upplýs-
ingum Hagstofu Íslands hækkaði
launavísitalan á þessu tímabili um
9%.
Að mati forsvarsmanna VR má
telja ljóst að stór hluti VR-félaga
hefur notið meira launaskriðs en al-
mennt hefur gerst á vinnumarkaði
en að hluta til megi einnig rekja um-
framhækkun launa félagsmanna í
VR til fjölgunar meðal stjórnenda
og sérfræðinga á vinnumarkaðinum
og betri svörunar hjá þessum hópi í
síðari könnun Félagsvísindastofnun-
ar. Magnús L. Sveinsson, formaður
VR, sagðist í gær vera ánægður
með að félagsmenn VR hefðu notið
launaskriðs á þessu tímabili og benti
sérstaklega á að könnunin leiddi í
ljós að hinir lægst launuðu hefðu
hækkað heldur meira en sem nemur
meðallaunahækkun heildarinnar eða
um 22–23%. Ljóst væri að vinnu-
staðasamningar hefðu skilað ár-
angri fyrir lægstu hópana. Fram
kemur að hækkun lægstu launa hef-
ur haldið í við hina almennu
launaþróun í landinu og gott betur.
Vinnutími styttist úr 45
í 44 vinnustundir á viku
Niðurstöður launakönnunarinnar
voru kynntar á fréttamannafundi í
gær. Félagið skýrði einnig frá
helstu niðurstöðum könnunarinnar í
sérblaði sem fylgdi Morgunblaðinu
til lesenda þess á höfuðborgarsvæð-
inu í gær. Er þetta fyrsta launa-
könnunin sem félagið lætur gera frá
því að nýtt markaðslaunakerfi tók
gildi fyrir félagsmenn VR sam-
kvæmt síðustu kjarasamningum.
Í ljós kom í könnuninni að vinnu-
tími félagsmanna VR hefur styst um
eina klukkustund að jafnaði á viku á
milli kannana, eða úr 45 klst. í 44
klst. Vinnutíminn hefur þó styst
mismikið eftir því hverjir eiga í hlut
og í sumum tilvikum hefur hann
lengst. Hjá stjórnendum og sér-
fræðingum og sérhæfðu starfsfólki
og tæknum styttist vinnuvikan um
tvær klst. að jafnaði á viku. Nánari
greining á niðurstöðum könnunar-
innar leiðir hins vegar í ljós að
vinnuvikan lengdist meðal hluta
félagsmanna, mest hjá afgreiðslu-
fólki á kassa og í almennum sölu-
störfum eða um þrjár klst.
Gunnar Páll Pálsson, forstöðu-
maður fjármála- og hagdeildar VR,
bendir á að það hafi fyrst og fremst
verið yngsta starfsfólkið sem bætti
við sig vinnu á tímabilinu en vinnu-
vikan hafi styst hjá öðrum hópum.
Gunnar Páll segir einnig að nið-
urstöður um almennar launahækk-
anir og styttri vinnutíma almennt
hjá félagsmönnum VR bendi til þess
að framleiðni vinnuaflsins hafi verið
að aukast á seinasta ári.
Magnús L. Sveinsson sagði að
samanburður á launum félagsmanna
í VR sem fram koma í könnuninni
við launataxta félagsins, sem eru á
bilinu 83–133 þús. kr., sýni nauðsyn
þess að koma á markaðslaunakerfi,
en aðeins um 5% félagsmanna í VR
taka eingöngu laun skv. launataxta.
26% munur á heildarlaunum
karla og kvenna
Könnunin leiðir í ljós að kynbund-
inn launamunur hefur ekki minnkað
á því tímabili sem liðið er frá könn-
uninni sem gerð var 1999. Skv. nið-
urstöðum könnunarinnar nú fá karl-
ar að jafnaði 18% hærri laun en
konur í sömu eða samskonar störf-
um og er það sami munur og mæld-
ist í könnuninni 1999. Meðal fólks í
fullu starfi eru karlar að jafnaði með
26% hærri heildarlaun en konur en
meðalheildarlaun karla í fullu starfi
eru 255 þúsund kr. skv. könnuninni
en heildarlaun kvenna að meðaltali
203 þús. kr.
Þegar tekið hefur verið tillit til
starfsstéttar, vinnutíma, starfsald-
urs og lífaldurs minnkar kynbund-
inn launamunur meðal fólks í fullu
starfi í 18%. Þessi launamunur helst
óbreyttur þótt tekið sé tillit til
menntunar.
Þetta segja forsvarmenn VR dap-
urlega niðurstöðu sem sýni að herða
verði róðurinn í baráttunni gegn
launamun kynjanna og þurrka út
þennan blett á íslenskum launa-
markaði. Magnús L. Sveinsson segir
vinnuveitendur bera höfuðábyrgð á
því launabili sem er á milli
kynjanna.
Við greiningu á heildarlaunum
kom í ljós að launamunur kynjanna
hefur minnkað um þrjú prósentustig
á milli kannana. Að mati forsvars-
manna VR má rekja þessa þróun til
þess að konum í stjórnunarstöðum
fjölgaði verulega á tímabilinu eða
um 140% og heildarlaun þeirra
hækkuðu að jafnaði sem því nemur.
Á sama tíma fjölgaði körlum í
stjórnunarstöðum um 50%. Benda
forystumenn VR á að sú staðreynd
að kynbundinn launamunur stendur
í stað bendi til þess að konur dragi
þennan launamun með sér upp í
hærri stöður.
Þegar litið er á laun einstakra
starfsstétta innan VR kemur í ljós
að svonefndir hærri stjórnendur og
verk-, tölvunar- og kerfisfræðingar
eru með hæstu heildarlaun svar-
enda í könnuninni eða frá 323 þús.
kr. til 348 þús. kr. á mánuði. Af-
greiðslufólk á kassa var með lægstu
heildarlaunin, 136 þús. kr. á mánuði.
Þar af voru dagvinnulaun 101 þús.
að meðaltali.
Á hinn bóginn mælist meðal sölu-
og afgreiðslufólks mesta hlutfalls-
hækkun launa hjá afgreiðslufólki á
kassa og í matvöru, en þau hækkuðu
um 22–24% samanborið við 15% og
19% hjá þeim hópum sem voru með
hæstu launin. Sú starfsstétt sem
hækkaði hlutfallslega mest í dag-
vinnulaunum á umræddu 19 mánaða
tímabili er starfsfólk í umbrots- og
grafíkstörfum.
Samkvæmt niðurstöðum launa-
könnunarinnar á meðallaunum eftir
atvinnugreinum greiða fyrirtæki
sem sérhæfa sig í tölvuþjónustu og
fjarskiptum hæstu meðallaunin eða
270 þús. kr. í heildarlaunum talið. Á
hæla þeirra koma fyrirtæki með
tölvur og skrifstofubúnað í smásölu
með 268 þús. kr. í heildarlaun. Að
baki liggur þó heldur lengri vinnu-
tími í smásölunni eða 47 klst. á viku
að meðaltali, en vinnuvikan hjá
tölvu- og fjarskiptafyrirtækjum
liggur á bilinu 42 til 45 stundir.
Lægstu heildarlaunin eru greidd í
stórmörkuðum og matvöruverslun-
um eða 173 þús. kr. að meðaltali.
Félagsvísindastofnun gerði könn-
unina í október sl. með því að senda
VR-félögum spurningablað í pósti.
Þátttakendur voru allir félagsmenn
sem höfðu verið skráðir í VR í a.m.k.
þrjá mánuði og greiddu að lágmarki
400 kr. í félagsgjöld. Alls bárust
3.350 svör, sem er 29% svörun. Þeg-
ar búið var að taka út svarendur
sem voru í minna en 70% starfshlut-
falli og þá sem ekki gáfu fullnægj-
andi upplýsingar var hægt að greina
launatölur frá 2.619 VR-félögum eða
78% þeirra sem svöruðu í könnun-
inni.
Dagvinnulaun VR-félaga hækkuðu um 19% og vinnutími styttist samkvæmt nýrri launakönnun
21% hækk-
un heildar-
launa á 19
mánuðum
Heildarlaun félagsmanna í VR hækkuðu að
meðaltali um tæpt 21% frá febrúar 1999 til
september 2000 samkvæmt launakönnun
Félagsvísindastofnunar fyrir Verzlunar-
mannafélag Reykjavíkur.




    

 


 

  
 


  
 


 

 ! 

"

  
  

  
#   !! 

$




 
$
%

" 
&'
(

 
)'

*+ , 


%

-

$
.



$


"  
    


#  (



$
/




    

 
  0


 ,
/


&&( 

 
   
  
"  
 

 
 ,
! ! 

!" 

 




  /' ( $

% 

) $'

12
13
14
15
16
15
15

17
16
17
15
16
15
13
16
16
!
17
17
17

17
17
16
"
14
13
18
13
9:
12
13
#
11
13
14
!$

6:9
515
555
567
529
531
551
!$!
5:7
721
73:
783
762
783
576
786
5::
!##
737
746
736
!%
744
769
714
!"&
555
726
717
794
7:7
76:
753
!
763
753
714
!
"
612
549
592
591
656
581
515
!#
557
579
742
558
745
574
566
573
554
!&%
744
789
744
!"
783
797
746
!
592
555
726
785
763
739
735
!"$
793
731
724





     

 




 
  
  



!"

##
$
 & 
  

!
 
;
 


"
 

 &







   




&!

,


  <$   <$ KARLAR innan Verzlunarmanna-
félags Reykjavíkur sem eru 179
sentimetrar á hæð eða hærri eru
með hátt í 40 þúsund kr. hærri laun
að meðaltali á mánuði en karlar
sem eru 166 til 170 sentimetrar á
hæð.
Þetta kemur fram í niðurstöðum
launakönnunar Félagsvísindastofn-
unar fyrir VR en í könnuninni voru
auk hefðbundinna spurninga um
launakjör lagðar spurningar fyrir
þátttakendur um hæð þeirra, hára-
lit og hversu oft þeir brosa í
vinnunni, og niðurstöðurnar síðan
bornar saman við laun þeirra.
Í ljós kom að hávaxnir njóta að
jafnaði töluvert hærri launa en þeir
sem eru lægri í loftinu skv. svör-
unum, ljóshærðir eru yfirleitt með
lægri laun en dekkra hærðir og að
brosmildi skilar starfsmönnum
yfirleitt ekki hærri launum. Gunn-
ar Páll Pálsson, forstöðumaður
hagdeildar VR, sagði í gær að þó
að þetta væri frekar gert í gamni
en alvöru þá væri það engu að síð-
ur ljóst að laun virtust oft ráðast af
félagslegum þáttum og t.d. útlits-
einkennum án tillits til árangurs
starfsmanna í vinnunni.
Skv. könnuninni eru hávaxnar
konur einnig með töluvert hærri
laun en lágvaxnari konur. Þannig
eru konur sem eru 179 sentimetrar
eða hærri með 213 þús kr. heild-
arlaun að jafnaði á mánuði en kon-
ur sem eru 165 cm eða lægri eru
með 195 þús. kr.
Haft er eftir Friðrik H. Jónssyni,
forstöðumanni Félagsvísindstofn-
unar, í blaði sem VR hefur gefið út
um launakönnunina, að sú nið-
urstaða að hávaxnir njóti hærri
launa en aðrir sé ekki séríslensk
niðurstaða og erlendar kannanir
gefi svipað til kynna. Ein hugs-
anlegra skýringa gæti verið sú að
hæð nýtist fólki þegar það sest að
samningaborði og semur um sín
laun.
Skv. svörum þátttakenda við
þessum spurningum kemur á dag-
inn að rauðhærðar konur eru
launahæstar meðal kvenna eftir
háralit en dökkhærðir meðal karla.
Rauðhærðar konur eru með rúm
210 þús. kr. heildarlaun á mánuði
að meðaltali skv. könnuninni, skol-
hærðar 204 þús. kr., dökkhærðar
200 þús. kr. og ljóshærðar 199 þús.
kr. að meðaltali í mánaðarlaun.
Dökkhærðir karlar eru að jafnaði
með um 261 þús. kr. á mánuði,
næstir koma skolhærðir með 259
þús. kr., því næst rauðhærðir með
254 þús. og ljóshærðir karlar reka
lestina með 247 þús. kr. meðallaun
á mánuði.
Nokkur munur kemur einnig
fram á heildarlaunum fólks eftir
því hvort það segist brosa mikið
eða lítið í vinnunni. Meðal karla í
hópnum voru þeir sem sögðust
brosa sex sinnum eða sjaldnar með
töluvert hærri meðallaun en þeir
sem brosa oftar eða tæp 270 þús.
kr. á mánuði. Þeir sem sögðust
brosa tíu sinnum eða oftar í
vinnunni voru hins vegar með 255
þús. kr. meðallaun á mánuði. Kon-
um virðist hins vegar leyfast að
vera glaðlegri en körlum því meðal
svarenda voru konur sem sögðust
brosa 7–9 sinnum með hærri laun
(215 þús. kr.) en þær sem brosa oft-
ar (200 þús. kr.) eða sjaldnar (201
þús. kr.).
Hávaxið fólk með hærri
laun en lágvaxnara
 ! "#$ !
%&
%'

%

(
)
*
+
%+*,
$
%++-%., %.%-%.&, %.'/,
01
"