Morgunblaðið - 25.02.2001, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
KRABBAMEINSFÉLAG Íslands
efnir til landssöfnunar laugardaginn
3. mars nk. Söfnunin er tvíþætt, ann-
ars vegar verður leitað til einstak-
linga, gengið í hús í samvinnu við
Kiwanis og Lions, safnað á útvarps-
stöðvum og í sjónvarpsþætti og hins
vegar verður leitað sérstaklega til
fyrirtækjanna í landinu.
Guðrún Agnarsdóttir læknir er
forstjóri Krabbameinsfélags Íslands.
„Það eru fimmtíu ár síðan fram-
sýnir hugsjónamenn, sem flestir voru
úr heilbrigðisstétt, hvöttu til stofnun-
ar þessa félags. Margt af þessu fólki
hafði menntast erlendis og vissi um
mörg úrræði sem ekki voru kunn hér
á landi þá varðandi forvarnir og
krabbameinsmeðferð. Menn höfðu
líka á þeim tíma mikla trú á rann-
sóknum í þessum efnum, og það hef-
ur heldur betur ræst,“ sagði Guðrún
Agnarsdóttir um tilurð og stofnun
þessa félags sem hefur verið lands-
mönnum svo dýrmætt að þrisvar
hafa þeir gefið miklar gjafir í lands-
söfnunum eins og þeirri sem nú
stendur fyrir dyrum. Fyrir al-
mannafé var meðal annars reist hið
glæsilega hús í Skógarhlíð 8, þar sem
viðtal þetta fer fram og félagið hefur
sína aðalstarfsemi. Þar vinna að stað-
aldri um 80 manns, en allt að 60
manns um allt land koma að starfinu
að auki þegar allt er talið.
Ennþá áhugamannafélag
„Krabbameinsfélagið er ennþá
áhugamannafélag með hugsjóna-
fólki, eins og það var þegar hinir fyrr-
nefndu hugsjónamenn stofnuðu til
borgarafundar hér í bæ fyrir 50 árum
og hvöttu almenning til að leggja
málinu lið. Framámenn í samfélagi
þess tíma og almenningur stofnuðu
þetta félag, sem samanstendur af 24
svæðisfélögum og 6 stuðningshópum
sjúklinga sem starfa sem sjálfboða-
liðar.
Hér í þessu húsi fer fram marg-
breytilegt starf, jafnframt því sem
það er miðstöð félaganna úti á landi
og ein af mikilvægum heilbrigðis-
stöðvum þjóðarinnar.
Hvergi veit ég til þess að öll kven-
þjóðin í einu landi eigi kost á því að
koma í leghálsskoðun og brjóstaskoð-
un á einum og sama stað. Á hinum
Norðurlöndunum, og þó ekki öllum,
geta konur farið í leghálskrabba-
meinsleit og brjóstakrabbameinsleit,
en ekki endilega á einum og sama
stað.“
„Sú skipulega leit sem hér hefur
farið fram hefur skilað miklum ár-
angri, einkum hvað varðar legháls-
krabbameinsleitina, sem er 35 ára
gömul. Það er enginn vafi á að þar
hefur dregið mjög úr tíðni sjúkdóms-
ins og má ætla að lífi 150 kvenna hafi
verið borgið með henni. Tíðni
brjóstakrabbameins hefur hins vegar
rokið upp á Vesturlöndum almennt.
Menn vita ekki hvers vegna þetta
hefur gerst né heldur hvað veldur
brjóstakrabbameini. Rannsóknirnar
leiða okkur að vísu nær og nær en
gera málið jafnframt flóknara og
flóknara áður en við komumst að
lausninni. Það hlýtur að vera eitthvað
í gerð okkar og eitthvað í umhverfinu
sem spilar þarna saman. Lægri tíðni
er í Japan á brjóstakrabbameini og
telja menn að mataræði geti átt þar
hlut að máli, flytji japanskar konur
aftur á móti til Bandaríkjanna og búi
þar í nokkurn tíma þá fer brjósta-
krabbamein meðal þeirra að nálgast
þá tíðni sem þar í landi tíðkast.
Að einhverju leyti á arfgengi hlut
að máli hvað varðar brjóstakrabba-
mein, en það er í hverfandi litlum
mæli eða innan við 10% af öllu
brjóstakrabbameini.“
Reynt að skilja
boðskiptaferli frumna
„Menn eru í rannsóknum sínum
komnir langt inn í frumuna og í æ rík-
ari mæli farnir að skoða þau boð-
skiptaferli sem þar ríkja. Þau eru
margvísleg og ótrúlega flókin en eigi
að síður gilda á þeim vettvangi mjög
stífar „umgengnisreglur“. Frumur
skipta sér og við það brenglast sumar
þeirra eins og gerist í öllu fram-
leiðsluferli. Brengluðum frumum er
stýrt af þar til gerðum vörðum yfir í
sjálfsmorðsferli. Hver og ein fruma
kann að fremja sjálfsmorð, hún er þá
ræst í það ferli og eyðir sér.
Rannsóknir beinast í ríkum mæli
að því að reyna að skilja þessi boð-
skiptaferli, það stjórnunarferli sem
varðveitir heilbrigði frumnanna og
forðar þeim frá því að sleppa undan
aganum og geta farið að lifa sjálf-
stæðu lífi á kostnað allra hinna
frumnanna og lífverunnar sjálfrar.“
Krabbamein ekki lengur sá
dauðadómur sem það var
„Margt hefur áunnist frá því t.d. ég
var að læra læknisfræði á síðari hluta
20. aldar. Sem dæmi má nefna að
hvítblæði í börnum var þá nánast
dauðadómur og mjög átakanlegt, nú
læknast nánast flest börn sem fá
hvítblæði. Þarna hefur orðið gjör-
breyting. Í mörgum tilvikum gildir
hið sama – krabbamein er ekki leng-
ur sá dauðadómur sem það áður var í
eyrum manna, þótt enn sé þetta
hættulegur sjúkdómur. Það hafa orð-
ið stórstígar framfarir í meðferð og
greiningu. Það læknast sannarlega
mun fleiri en áður, eða um helmingur.
En margt hefur líka breyst á ann-
an veg. Þegar ég var að læra lækn-
isfræði var viðtekin kenning að konur
fengju ekki lungnakrabbamein, kon-
ur höfðu ekki reykt. Á því hefur orðið
mikil breyting, nú er lungnakrabba-
mein það krabbamein sem konur
deyja helst úr.“
„Segja má að barátta Krabba-
meinsfélagsins núna, m.a. hvað varð-
ar hina fyrirhugðu söfnun, beinist
fyrst og fremst að því að efla stuðn-
ing við krabbameinssjúklinga, hann
er ekki nægilega mikill og góður þótt
margt sé vel gert hér í þeim efnum.
Meðferð og greining á krabbameini
er hér ólíkt betri en jafnvel á hinum
Norðurlöndunum. Ef grunur leikur á
krabbameini er fólk yfirleitt búið að
fá sjúkdómsgreiningu innan tíu daga
undir venjulegum kringumstæðum
og jafnvel komið í meðferð. En t.d. í
Danmörku og Noregi getur þetta
ferli tekið mánuði og fólk þarf að bíða
að greiningu lokinni í marga mánuði
eftir meðferð. Þarna stöndum við því
vel. Hins vegar er ekki nægilega gott
ástand hvað varðar andlegan og lík-
amlegan stuðning við krabbameins-
sjúklinga, svo að þeir séu betur í
stakk búnir að njóta þess bata sem
þeir eiga vonandi í vændum og þeirra
lífsgæða sem það leiðir af sér. Þetta
ferli viljum við mjög gjarnan efla og
það er eitt af markmiðum okkar í
hinni fyrirhuguðu landssöfnun.“
Mikilvægt að viðhalda því
starfi sem þegar er unnið
„Þá teljum við mikilvægt að við-
halda því starfi sem við höfum verið
að sinna hér og efla það. Ég er þá
m.a. að tala um krabbameinsskrána
sem við höfum haldið utan um hér
síðan á fimmta áratugnum og er ein
af þeim bestu í heimi. Þessi skrá er
geysilega verðmætt og öflugt rann-
sóknartæki til þess að reyna að skilja
eðli krabbameins í samfélaginu –
hvað sé á seyði og hvort tíðnin sé að
breytast. Magakrabbamein hefur t.d.
hrapað niður hvað tíðni snertir, trú-
lega með breyttum fæðuvenjum,
hreinlæti og heilbrigði.
Tóbaksvarnir hafa verið eitt mik-
ilvægasta verkefni Krabbameins-
félagsins og er þar við ramman reip
að draga – tóbaksframleiðendur
heimsins reyna með öllum ráðum að
véla til sín nýja „reykjendur“. Í for-
vörnum er mikið starf unnið og þarf
enn að vinna út um allt land meðal
unga fólksins því fyrst og fremst þarf
að koma í veg fyrir að fólk byrji að
reykja.
Þá má nefna rannsóknirnar sem
við rekum hér. Þær hafa getið sér
mjög gott orð á alþjóðavettvangi,
einkum rannsóknir á brjóstakrabba-
meini, þar sem mikilvægur skerfur
hefur verið lagður til þekkingar. Svo
er raunar á öðrum sviðum líka.
Við höfum kappkostað að leita
stöðugt nýrra leiða í krabbameinsleit
og halda vöku okkar í þeim efnum.
Árangur og skipulag krabbameins-
leitar okkar í leghálsi og brjóstum ís-
lenskra kvenna hefur vakið mikla at-
hygli erlendis og er raunar höfð að
Krabbameinsfélag Íslands ætlar í fjórða sinn
að leita til landsmanna með söfnun til
stuðnings skjólstæðingum sínum. Í samtali
við Guðrúnu Guðlaugsdóttur segir Guðrún
Agnarsdóttir, læknir og forstjóri Krabba-
meinsfélagsins, frá markmiðum landssöfn-
unarinnar og greinir frá ýmsu er snertir
starf félagsins nú um stundir.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Guðrún Agnarsdóttir og Ragnar Davíðsson á
rannsóknarstofu Krabbameinsfélagsins í
Skógarhlíð.

 







 

 


  


 




 
 

 


  







!
"



#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#







!
"


$ $
%& $

''
()*
 
 

 
 

 







 


 


  


 




 
 


 


  







!
"



#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#







!
"


$ $
%& $

''
()*






Landssöfnun til stuðnings krabbameinssjúkum 3. mars nk.
Í þágu
almennings
 Ár hvert mæta 30.000 kon-
ur í leit að krabbameini í leg-
hálsi og 15.000 konur í leit
að krabbameini í brjóstum.
Árangur leitarstarfsins er
með því besta sem þekkist í
heiminum.
 Áætlað hefur verið að um
150 fleiri konur hefðu dáið
af völdum leghálskrabba-
meins ef leitarinnar hefði
ekki notið við.
 Rannsóknastofa í sam-
einda- og frumulíffræði fæst
við grunnrannsóknir, einkum
á brjóstakrabbameini, og
hafa niðurstöðurnar vakið
heimsathygli.
 Krabbameinsskráin er
grundvöllur íslenskra far-
aldsfræðirannsókna á
krabbameinum og er talin
ein af þeim bestu sem til
eru.
 Öflug fræðsla um skaðsemi
tóbaks í grunnskólum frá
1975. Verulega dró úr reyk-
ingum nemenda. Reykingar
fullorðinna minnkuðu einnig
(úr 40% 1985 í 25% 2000).
 Félagið hefur gefið út tugi
fræðslurita, sem dreift er
ókeypis til almennings.
Fræðsla um holla lífshætti
hefur verið vaxandi þáttur.
 Vefsíðan krabb.is flytur mik-
inn fróðleik um krabbamein
og daglega nýjar fréttir.
 Heimahlynning Krabba-
meinsfélagsins er sérhæfð
hjúkrunar- og læknisþjón-
usta sem gerir sjúklingum
með ólæknandi sjúkdóm
mögulegt að dveljast heima
eins lengi og þeir óska og
aðstæður leyfa.
 Krabbameinsráðgjöfin er
símaþjónusta þar sem hjúkr-
unarfræðingar og sálfræð-
ingur veita almenningi upp-
lýsingar og stuðning.
 Stuðningshópar krabba-
meinssjúklinga og aðstand-
enda hafa starfað í náinni
samvinnu við Krabbameins-
félagið.
 Krabbameinsfélögin hafa
verið með starfsmenn á Ak-
ureyri, Austurlandi, Suður-
landi og Suðurnesjum.
Áformað er að opna skrif-
stofur víðar.
 Krabbameinsfélagið og
Rauði krossinn eiga fimm
íbúðir þar sem krabbameins-
sjúklingar af landsbyggðinni
geta dvalið með fjölskyldu
sinni meðan á meðferð
stendur.
Hvað hefur
Krabba-
meinsfélag-
ið gert?