Morgunblaðið - 25.02.2001, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÞÁTTTAKENDUR í rann-sókninni voru átta, sexkonur og tveir karlmenn,sem höfðu búið á tveimur
hjúkrunarheimilum allt frá sex mán-
uðum til sjö ára þegar rannsóknin
var gerð.
„Ástæðan fyrir því að þau bjuggu
á hjúkrunarheimilunum var að þau
voru farin að heilsu og gátu ekki
lengur búið ein en þau voru öll mjög
hress andlega,“ sagði Ingibjörg.
„Rauði þráðurinn í gegnum öll mín
samtöl við þetta fólk var hvað þeim
fannst mikilvægt að búa á einbýli en
ekki í fjölbýli með öðrum eins og
sumir verða að sætta sig við. Þau
sem bjuggu á einbýli voru búin að
skapa sér sitt eigið heimili með per-
sónulegum munum, sem þau höfðu
tekið með sér, en það fannst þeim
mjög mikilvægt.“
Ingibjörg sagði að annar mikil-
vægur þáttur að mati viðmælenda
hennar væri að halda góðu sam-
bandi við fjölskylduna og tók hún
sem dæmi einn viðmælendanna sem
væri ógiftur og barnlaus en þrátt
fyrir það héldi hann góðu sambandi
við sína fjölskyldu sem væri honum
mjög mikilsvert. „Góð samskipti við
fjölskylduna eru þessu fólki hald-
reipi við nýjar aðstæður,“ sagði hún.
„Það þarf því að bjóða fjölskylduna
velkomna á hjúkrunarheimilið því
oft er það svo að hún veit ekki hvers
er krafist af henni eða hvernig hún á
að haga sér við þessar nýju aðstæð-
ur.“
Að vera sjálfráða
Það tekur alltaf nokkra mánuði að
aðlagast aðstæðum og umhverfi eft-
ir að komið er inn á hjúkrunarheim-
ili. „Það kom fram hjá þátttakend-
um að það var þeim mikilvægt að
halda stöðu sinni sem einstaklingar
og að starfsfólkið virti þá sem slíka,“
sagði Ingibjörg. „Einhver nefndi að
hann væri svo hræddur um að
hverfa í fjöldann á heimilunum en á
hverri deild geta búið um 30–40
manns. Þakklátust voru þau fyrir
það ef starfsfólk lagði sig fram um
að hagræða sínu starfi að þeirra
óskum og þörfum.“
Rannsóknin sýnir að samskipti
heimilisfólks og starfsmanna eru
mjög góð. „Þó ekki þannig að þau
séu hnökralaus en í heildina eru þau
ljómandi góð,“ sagði Ingibjörg.
„Líklega er það vegna þess að heim-
ilisfólkið hefur mikinn skilning á
stöðu starfsfólksins. Þetta gamla
fólk talaði um hvað starfið væri erf-
itt, vaktavinna alla daga allt árið um
kring og á hátíðisdögum þegar fólk
vildi helst vera heima með sínum
nánustu. Það setti sig í spor starfs-
fólksins og samskiptin virtust vera
mjög ánægjuleg en án þess að vera
fullkomin. Einhver sagði að starfs-
maður hefði verið hranalegur en þá
sagði gamla konan sem í hlut átt, ...
„ja, hún er bara þreytt í dag.“ ... Það
er því ákveðinn skilningur þarna á
milli um að fólk sé ekki fullkomið.“
Mikið áfall
Um 70% íbúa á hjúkrunarheim-
ilum eru minnisskertir og sagði
Ingibjörg að sú staðreynd reyndist
andlega heilbrigðum mikið áfall
þegar þeir flyttu inn. „Þarna eru
þau komin í nýtt umhverfi og sjá þá
fyrir sér fullt af veiku fólki, sem ekki
er hægt að spjalla við,“ sagði hún.
„Sumir hafa búið á hjúkrunarheim-
ilum í mörg ár og segjast ekki
þekkja neinn. Þau vilja helst vera
ein og í friði inni á sínu herbergi. Því
eins og einn sagði, „Það er ekki
gaman að sitja og horfa á fólk sem
ekki getur hjálpað sér sjálft.“ Her-
bergið verður þeim griðastaður þar
sem þau geta sinnt sínum áhuga-
málum í friði. Vera má að sú áhersla
sem lögð er á að stefna fólki saman í
setustofunni sé því ekki rétt. Við
megum ekki gleyma því að fólk er
með mismunandi áhugamál og að
því ógleymdu að þarna eru oft þrjár
kynslóðir samankomnar á aldrinum
70 til 100 ára en meðalaldurinn á
hjúkrunarheimilum er 83 ár.“
Að hafa eitthvað við að vera
Og Ingibjörg heldur áfram og
segir að margir hafi kviðið því áður
en að þeir fluttu inn á hjúkrunar-
heimilið að þeir myndu lenda á her-
bergi með ókunnugum og hefðu þá
ekki næði. „Ég get nefnt þér dæmi
um þátttakanda, sem hafði ítrekað
dottið heima hjá sér og legið ósjálf-
bjarga í tólf tíma á gólfinu en vildi
frekar deyja heima en að lenda á
herbergi með öðrum,“ sagði hún.
„Það eru svo miklu fleiri ókostir
við að vera á fjölbýli heldur en kost-
ir. Rauði þráðurinn er að halda
mannlegri reisn. Það hafa allir þörf
fyrir að halda sinni reisn þó þeir séu
gamlir og lasburða. Hluti af því er
að búa í eigin herbergi og að halda
áfram tengslum við fjölskyldu sína.
Að litið sé á hvern og einn, sem ein-
stakling og að fólk ráði sér sjálft að
því ógleymdu að hafa eitthvað við að
vera en það fannst þeim öllum vera
bráðnauðsynlegt. Enda kom í ljós að
allir þessir einstaklingar þó svo þeir
væru mjög farnir af heilsu og marg-
ir hefðu lítið þol þá voru þau öll búin
að finna sér eitthvað við að vera.
Sumir lögðu mikið upp úr því að
finna sér sjálfir eitthvað til dundurs
en það sem þeir tóku sér fyrir hend-
ur tengdist alltaf því sem hver og
einn hafði haft áhuga á fyrir fyrr á
ævinni. Áhugamál breytast ekki
með aldrinum. Það þyrfti því að
hjálpa fólki að finna nýjar leiðir til
þess að njóta fyrri áhugamála.“
Sagði hún að margir hlustuðu t.d.
á hljóðbækur. Ekki endilega vegna
þess að þeir væru blindir heldur
höfðu þeir ef til vill ekki þrek til að
lesa. Tveir ef ekki fleiri töluðu um að
það að hlusta á bækur eða tónlist
væri eitthvað sem hægt væri að
læra af alla ævi. „Þetta fólk var að
bæta við sig og þroskast áfram sem
einstaklingar og lifði áfram sínu lífi
þó svo það væri á nýjum vettvangi,“
sagði Ingibjörg. „Þannig að lífinu
líkur ekki þó svo maður fari inn á
hjúkrunarheimili. Fólk heldur
áfram að njóta lífsins.“
Ingibjörg sagði að miklu skipti að
fólk héldi líkamlegum styrk. „Við-
mælendur mínir voru farnir af
heilsu og voru með ýmsa sjúkdóma
en þau gerðu sér ekki mikla rellu út
af því heldur horfðu til þess sem þau
gátu gert og vildi viðhalda þeirri
getu með sjúkraþjálfun og endur-
hæfingu til að geta notið þess lífs
sem eftir var,“ sagði hún.
Sjónarhorn aldraðra
Ingibjörg sagði að með þessari
gæðabundnu rannsókn væri hún að
draga fram sjónarhorn aldraðra á
hjúkrunarheimilum um það sem
gæfi lífinu gildi og að slík rannsókn
hefði ekki verið gerð áður hér á
landi með þessum hætti.
Sagði hún að stefna heilbrigðis-
ráðuneytisins væri að fólk hefði kost
á einbýli á hjúkrunarheimilum eins
og ný lög um málefni aldraðra gerðu
ráð fyrir. „Þessi rannsókn styður
þessa stefnu og þrýstir á um að eldri
hjúkrunarheimilum verði gert kleift
að breyta húsnæðinu til að fjölga
einbýlum,“ sagði hún. „Ég mun í
framhaldi af þessari rannsókn
kynna niðurstöðurnar á hjúkrunar-
heimilunum og síðan verður tíminn
að leiða í ljós hvort hún hefur áhrif
eða ekki. Hún mun einnig leiðbeina
okkur sem erum að vinna við öldr-
unarmál og á hjúkrunarheimilum
um hvaða þætti við eigum að leggja
áherslu á og hver sé vilji aldraðra.
Við sem veitum þjónustuna erum
ekki alltaf dómbær á hvað þeir vilja
sem hana þiggja. Þar hjálpar svona
rannsókn.“
Morgunblaðið/Golli
Ingibjörg Hjaltadóttir, sviðsstjóri á Landakoti, fjallar um væntingar aldraðra, sem búa á hjúkrunarheimili.
Væntingar aldraðra á hjúkrunarheimilum
Mikilvægt
að búa
á einbýli
Hvernig aldraðir upplifa lífsgæði á
hjúkrunarheimilum og hvað skiptir þá
mestu máli er til umfjöllunar í masters-
ritgerð Ingibjargar Hjaltadóttur, sviðsstjóra
á Landakoti. Rannsókn Ingibjargar er
gæðabundin og byggist á viðtölum við aldr-
aða, sem dvelja á tveimur hjúkrunarheim-
ilum, og féllst hún á að segja Kristínu
Gunnarsdóttur frá helstu niðurstöðum.
Nánari upplýsingar hjá Helgu Magg
í símum 585 4113 og 585 4140 netfang helgamagg@uu.is
Úrvals bændaferð með Friðriki G. Friðrikssyni
LÚXUSFERÐ Á LÁGU VERÐI
Páskaferð á slóðir Rómverja, víkinga, skálda, sjómanna og
Bítlanna 14. - 22. apríl 2001. (Ath. Aðeins 3 virkir dagar!).
Flogið verður beint til Blackpool, sem er við Írlandshaf og ein mesta skemmti- og ferðamannamiðstöð
Englands. Blackpool og Liverpool, borg Bítlanna, verða skoðaðar. Heimsóknir Liverpoolbúa til
Blackpool eru í miklu uppáhaldi.
Ein mesta náttúruperla Englands, The Lake District, liggur skammt undan, en þangað sækja Bretar
mikið í fríum sínum. Þar verður gist í tvær nætur í Ambleside, og farið bæði í lestarferð og siglingu á
Windermerevatninu. Eftir að hafa skoðað Lake District er haldið til York eða Jórvíkur eins og víkingarn-
ir nefndu staðinn. Þar má sjá stórkostleg mannvirki frá dögum Rómverja og síðar víkinga. Út frá York
verða hafnar- og fiskimannabæirnir Hull og Grimsby heimsóttir, en til þess að komast þangað þarf að
fara yfir brú, sem til skamms tíma var lengsta hengibrú veraldar.
Innifalið í ferðinni er morgunverðarhlaðborð allan tímann, 5 kvöldverðir, flugvallarskattar, skoðunar-
ferðir og fararstjórn.
Verð á mann í tvíbýli kr 69.500 (aukagjald v. einbýlis kr 15.000)
Örfá sæti laus