Morgunblaðið - 01.03.2001, Qupperneq 20

NEYTENDUR
20 FIMMTUDAGUR 1. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
LANDSLIÐ klúbbs mat-
reiðslumeistara og Breiðablik
ehf. hófu nýlega samstarf sem
hefur það að markmiði að kynna
íslenskum neytendum franska
matargerð. Af því tilefni var
boðið til hádegisverðar í sendi-
herrabústað franska sendiráðs-
ins og á myndinni eru fulltrúar
samstarfsaðila.
BÓNUS
Gildir til 7. mars nú kr. áður kr. mælie.
Óðals svínabógur 359 659 359 kg
Óðals svínakótilettur 659 899 659 kg
Óðals svínagúllas 799 959 799 kg
Óðals svínalundir 1.199 1.599 1.199 kg
Óðals svínahnakkasneiðar m/beini 499 759 499 kg
Óðals svínasnitsel 799 959 799 kg
Óðals bayonneskinka 759 999 759 kg
FJARÐARKAUP
Gildir til 3. mars nú kr. áður kr. mælie.
Kindabjúgu 398 525 398 kg
Búðingstvenna 399 498 399 kg
Fyrirtaks lasagne, 750 g 379 468 505 kg
Oetker pitsur, 450 g 338 398 751 kg
Farm Frits franskar kartöflur 179 248 179 kg
Maxwell house kaffi, 500 g 298 339 596 kg
Freia mjólkursúkkulaði, 100 g 89 119 890 kg
Vatnsmelónur 129 169 129 kg
HAGKAUP
Gildir til 14. mars nú kr. áður kr. mælie.
Svínarúllupylsa 698 1.298 698 kg
Svínahryggur m/puru 899 1.145 899 kg
Svína rifjasteik 289 498 289 kg
Rauðar pylsur að hætti Dana 588 769 588 kg
Jakobs pítur, 400 g, hveiti/grahams 99 126 247 kg
Danskur brjóstsykur, 100 g 85 nýtt 850 kg
BKI kaffi, 250 g, moc./costar./ant. 199 299 796 kg
Rynkiby safi 2 ltr, 2 bragðteg. 199 269 99 ltr
HRAÐBÚÐIR Essó
Gildir til 31. mars nú kr. áður kr. mælie.
1944 kjötbollur í sósu, 450 g 259 299 580 kg
Sóma samlokur 189 215 1.460 kg
Trópí, ½ ltr 89 110 178 ltr
Sharps, blár og svartur, 34 g 35 45 1.030 kg
Nóa Pipp, piparmyntusúkkulaði 55 70 1.308 kg
Kit Kat, 4 fingra 49 70 980 kg
Remi, 125 g 119 140 960 kg
KÁ verslanir
Gildir á meðan birgðir endast nú kr. áður kr. mælie.
Ungnautahakk 399 999 399 kg
Ungnautagúllas 959 1.598 959 kg
Ungnautasnitsel 959 1.598 959 kg
Ungnautalundir 2.398 2.998 2.398 kg
Ungnautafille með fitu 1.838 2.298 1.838 kg
Ungnautainnralæri 1.598 1.998 1.598 kg
Ungnautaframhryggs fille 1.518 1.898 1.518 kg
NÝKAUP
Gildir til 4. mars nú kr. áður kr.
Holda kalkúnabringur úrb m/skinni 1.534 1.917 1.534 kg
Holda kalkúnasteikur 1.607 2.009 1.607 kg
Holda kalkúnastrimlar og snitsel 862 1.077 862 kg
Hollt og gott salat, 3 teg., 250 g 259 339 1.036 kg
Emmess skafís, 6 bragðt. 225 449 225 ltr
Emmess skafís van./súkkul., 2 ltr 300 599 150 ltr
SAMKAUP
Gildir til 4. mars nú kr. áður kr. mælie.
Svínahryggur 699 980 699 kg
Svínalæri 398 640 398 kg
Goða krakkabollur 719 899 719 kg
Goða vínarpylsur 598 748 598 kg
Svínabógur 379 733 379 kg
Freschetta ostapitsa, 355 g 299 440 842 kg
Svínahnakki m/beini 498 733 498 kg
Goða bayonneskinka 958 1198 958 kg
SELECT-verslanir
Gildir til 28. mars nú kr. áður kr. mælie.
Camembert-ostur, 150 g 279 312 1.860 kg
Floridana appesínu-/eplasafi, ¼ ltr 59 70 236 ltr
Vínarpylsa, franskar og 0,4 ltr gos 290 359
Always Ultra dömubindi 289 355
Mónu krembrauð 59 80
Crack a nut hnetur, 125 g 68 109 540 kg
SPARVERSLUN.is
Gildir til 6. mars nú kr. áður kr. mælie.
Nautagúllas 849 1.225 849 kg
Nautasnitsel 898 1.389 898 kg
Nautahakk 659 877 659 kg
Toro mexíkóskur pottréttur, 193 g 137 161 709 kg
Toro ítalskur pottréttur, 168 g 139 164 827 kg
Toro bolognese pottréttur, 173 g 166 195 959 kg
Toro stroganoff pottréttur, 99 g 179 212 1.808 kg
Daloon vorrúllur með nautah., 900 g 399 442 443 kg
UPPGRIP-verslanir OLÍS
Mars tilboð nú kr áður kr. mælie.
Seven-Up 0,5 ltr/ diet 7-Up 0,5 ltr 95 125 250 ltr
Fílakaramellur 8 12
Prins Póló, 100 g 150 nýtt 1.500 kg
ÞÍN VERSLUN
Gildir til 7. mars nú kr. áður kr. mælie.
Búrfells nautahakk 660 777 660 kg
Ísfugls ferskir kjúklingar 459 867 459 kg
Nan hvítlauksbrauð 199 249 278 kg
Filippo Berio ólífuolía, ½ ltr 259 319 518 ltr
Tilda basm. hrísgrjón í suðup., 500 g 169 198 338 kg
Homeblest, 200 g 119 138 595 kg
Alabama salat 198 247 990 kg
Hel
garTILBOÐIN
Úr hverju er lesitín
og gelatín unnið?
Efnin lesitín og gelatín er oft að
finna í innihaldslýsingu á umbúðum
matvæla en úr hverju eru þau unn-
in?
„Lesitín er fituefni, nánar tiltekið
fosfólípíð, og finnst víða í náttúrunni
í dýrum og plöntum. Mest af efninu
er að finna í eggjarauðu, lifur og
sojabaunum,“ segir Svava Liv Edg-
arsdóttir, matvælafræðingur hjá
Hollustuvernd ríkisins. „Lesitín sem
notað er í matvælaiðnaði er unnið úr
sojabaunum. Það getur því innihald-
ið sojaprótein og hugsanlega vakið
upp ofnæmi hjá fólki sem hefur of-
næmi fyrir sojabaunum,“ segir
Svava Liv og bætir við að lesitín sem
unnið er á þennan hátt sé aukefni og
hafi E-númerið 322 en aukefni fá E-
númer þegar þau eru viðurkennd af
yfirvöldum í Evrópusambandinu.
„Aukefni eru notuð við framleiðslu
matvæla til að lengja geymsluþol og
viðhalda bragðgæðum og útliti. Á
umbúðum matvæla sem innihalda
aukefni er skylt að geta þeirra í inni-
haldslýsingu. Taka skal fram flokks-
heiti aukefnisins ásamt númeri þess
eða viðurkenndu heiti aukefnisins,
sbr. ýruefni (E 322) eða ýruefni (les-
itín).“
Að sögn Svövu Liv er lesitín ýmist
notað sem þráavarnarefni þ.e. til að
draga úr hættu á að fita og olíur
þráni fyrir áhrif súrefnis eða sem
bindiefni (eða ýruefni). „Lesitín er
oftast notað sem ýruefni í matvæl-
um, þ.e. í þeim tilgangi að binda sam-
an fitu- og vatnsfasa og gera þannig
lausnina stöðuga. Fyrir fólk sem
ekki hefur ofnæmi fyrir soja-
próteinum er lesitín talið skaðlaust.
Lesitínið er náttúrulega í eggja-
rauðu og er það efnið sem bindur
saman fitu- og vatnsfasa t.d. í majon-
esi.“
Að sögn Sesselju Maríu Sveins-
dóttur, matvælafræðings hjá Holl-
ustuvernd ríkisins, er gelatín litlaust
og bragðlaust hleypiefni. „Það er að-
allega unnið úr beinum og húð svína
og nautgripa með vatnsrofi á kolla-
geni. Gelatín inniheldur hátt magn af
auðmeltu próteini, eða 84 til 90%,
1–2% steinefni og 8–15% vatn. Á
innihaldslýsingu matvæla telst gel-
atín vera hráefni en ekki aukefni og
er ekki skylt að tiltaka hvort efnið sé
unnið úr svínum eða nautgripum.“
Sesselja María segir ennfremur að
notkunarmöguleikar gelatíns séu
mjög fjölbreyttir. Helstu eiginleikar
þess séu hleyping, bindigeta, ýru-
myndun, og þykkingar- og mótunar-
eiginleikar. „Gelatín er ýmist fram-
leitt sem duft eða matarlímsblöð sem
algengt er að nota á heimilum. Gelat-
ín er notað í ýmis matvæli eins og
sælgæti, kjötafurðir, fiskafurðir,
mjólkurafurðir, ís, ábætisrétti og
fleira. Þá er gelatín einnig notað í
lyfjaiðnaði og þá sem belgir utan um
lyf,“ segir Sesselja María.
Hvenær er best að umpotta?
Þegar sólin hækkar á lofti þurfa
plöntur meðal annars meiri vökvun
og næringu. Er þá ráð að fara að
huga að umpottun?
„Besti tíminn til að umpotta er um
þessar mundir, það er að segja þegar
sólin fer að hækka á lofti,“ segir
Oddný Guðmundsdóttir, garðyrkju-
fræðingur hjá Garðheimum. „Margir
hafa það fyrir venju að umpotta með
tveggja ára millibili en aðrir gera
það árlega. Ég ráðlegg fólki að um-
potta ekki oftar en það. Þeir sem eru
með mjög stórar plöntur skipta oft
einungis um efsta lagið en það getur
líka verið nóg.“
Aðspurð segir Oddný að á þessum
tíma sé nauðsynlegt að gefa plöntum
næringu. „Það fer síðan eftir því
hvernig næring er notuð hve oft á að
nota hana. Ég mæli með því að fólk
lesi leiðbeiningar vandlega. Hvað
varðar vökvun á þessum árstíma er
erfitt að segja til um hversu oft er
best að gera það, það fer allt eftir
plöntunni. Það gefur augaleið að um
leið og sólin fer að hækka á lofti
þurfa plönturnar meiri vökvun því
uppgufun verður meiri. Þá hefur
rakastig og hiti í hýbýlum fólks líka
áhrif. Ég ráðlegg fólki að stinga
fingrinum ofan í pottinn og finna það
þannig. Mikilvægt er að fylgjast vel
með og einnig að muna að leyfa þeim
plöntum að þorna inn á milli sem
þess þurfa. Það er í raun algengara
en hitt að fólk drepi plöntur með of-
vökvun.“
Oddný hvetur síðan fólk til að úða
plönturnar sínar en það sé ekki síður
mikilvægt en vökvun.
Hver getur stillt baðvog?
Er hægt að stilla tölvubaðvog?
Hvernig á að stilla venjulega bað-
vog?
„Tölvuvog er ekki hægt að stilla,“
segir Ottó Hreiðarsson, sölumaður
Húsasmiðjunnar. „Tölvuvogirnar
koma stilltar frá verksmiðjunum og
ef þær eru ekki rétt stilltar þá eru
þær bilaðar. Við höfum fengið nokk-
ur slík tilfelli til okkar og þá höfum
við haft það fyrir venju að skipta
þeim út fyrir nýja. Tölvubaðvogir
eiga ekki að breyta sér og því kemur
þetta í ljós fljótlega eftir að baðvogin
hefur verið keypt,“ segir Ottó.
Að sögn hans er yfirleitt auðvelt
að stilla venjulegar baðvogir. „Á bað-
vogunum er sérstök skífa, annað-
hvort á hlið eða undir, sem þarf að
snúa. Núllstilla þarf skífuna áður en
stigið er á hana og þá er hún rétt
stillt.“
Spurt og svarað um neytendamál
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ljósmynd/Jimbo
Kynning á franskri
matreiðslu