Morgunblaðið - 01.03.2001, Page 38

38 FIMMTUDAGUR 1. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
GOTT hljóð var í mönnumá Bolungarvík í gær þarsem loðnubræðsla errekin allan sólarhring-
inn um þessar mundir. Guðjón
Magnússon verksmiðjustjóri segir
að komin séu 11.500 tonn af loðnu
á land í Bolungarvík og von var á
bát í gærkvöldi með 1.000 tonn.
Loðnan er öll brædd þar sem eng-
inn er í frystingu á loðnu eða
hrognum á svæðinu. Þrettán
manns vinna í Loðnubræðslunni
Gná í Bolungarvík á vöktum og
auk þess hafa nokkrir fengið
vinnu við uppskipun.
Guðjón segir að það sé himna-
sending að fá loðnuna núna enda
er rækjuverksmiðjan stopp. „Við
reynum að halda fullum dampi
meðan veiðar standa yfir og nóg
framboð er. Það er rífandi veiði
hjá þeim,“ segir Guðjón.
Bræðslan getur tekið við 700-
750 tonnum á sólarhring. Guðjón
segir að menn tali um að það sé
ekki nema ein vika í hrygningu og
eftir það drepst mest af loðnunni.
Sjómannaverkfall kemur til fram-
kvæmda 15. mars semjist ekki áð-
ur. Guðjón segir ljóst að þessi
ganga verði búin að hrygna þá en
spurningin sé hvort von sé á öðr-
um göngum.
Sigurður Hafberg, vinnur í
Loðnuverksmiðjunni Gná. „Þetta
er eins og það á að vera. Blúss-
andi loðna og svo er verið að
skipa út mjöli. Svo er von á skipi í
kvöld,“ segir Sigurður. Í fyrra var
tekið á móti um 17 þúsund tonn-
um af loðnuen ekki er hægt að spá
fyrir hver endanleg tala v
þessari vertíð. „Nú er bar
vona að það komi austang
nógu sunnarlega þannig a
Loðnan er ljós
í atvinnulífinu
á Bolungarvík
Egill Benediktsson og Sigurður Hafberg voru við vinnu í loðnubræðslunni. D
LÍFLEGT var og mikil að-sókn að bás sex íslenskrafyrirtækja sem kynntuvöru sína á matvælasýn-
ingunni Tema sem nú stendur yfir í
Bella Center í Kaupmannahöfn.
Fyrirtækin sýndu saman í bás
Úflutningsráðs, undir samheitinu
Sælkeraeyjan, en þátttakan í sýn-
ingunni er tilraun til að kynna ís-
lensk matvæli á þennan hátt, að
sögn Vilhjálms Jens Árnasonar, yf-
irmanns sýningarsviðs Útflutnings-
ráðs. Enn er of snemmt að segja til
um árangurinn af þessari markaðs-
kynningu en Hólmgeir Karlsson,
yfirmaður Nýsköpunar- og mark-
aðssviðs Norðurmjólkur, sagði
markaðssetningu á skyri í Dan-
mörku farna að skila sér og byggist
hann fastlega við því að það myndi
festast í sessi á danska markaðnum.
Þá hefur íslenskt lambakjöt unnið
sér vaxandi sess í dönskum versl-
unum.
Sýningin í Bella Center er eink-
um fyrir norrænan markað, veit-
ingahús, mötuneyti og verslanir, og
taldi Útflutningsráð því rétt að ein-
beita sér að þeim markaði til að
byrja með, hann væri nærri og
verðlag oftar sambærilegt. Flest
fyrirtækjanna sem sýna í Bella
Center hafa nú þegar einhverja
samninga við erlend fyrirtæki og er
litið á sýninguna sem kjörið tæki-
færi til að kynna vöruna og fá við-
brögð neytenda, sem aftur myndu
leita til innflytjenda. Svo er vonast
til þess að frekari samningar muni
fylgja í kjölfarið. Mikil aðsókn var
að sýningunni fyrstu tvo dagana,
um 26.000 manns, en henni lauk í
gær, miðvikudag.
Kostnaður við að sýna í Bella
Center nemur allt að hálfri annarri
milljón ísl. kr., að sögn Vilhjálms,
og greiðir Útflutningsráð fyrir að-
stöðuna á móti fyrirtækjunum. All-
an annan sýningarkostnað, svo sem
laun, hráefni og ferðir, greiða fyr-
irtækin sjálf. Fyrirtækin sem sýna
á Tema eru: Sláturfélag Suðurlands
með marinerað lambakjöt, Norður-
mjólk sem kynnti skyr, Rúllur sem
kynnir fylltar fiskirúllur, Íslenskt-
franskt eldhús sem kynnti fiski-
paté, Norðurbragð með fiskikraft
og Zanus Rex með íslenskt vatn.
Tvö tonn af skyri
á tveimur dögum
Mjólkursamlag KEA og Mjólk-
ursamlagið á Húsavík sem nú hafa
sameinast undir heitinu Norður-
mjólk hafa unnið að því sl. 2–3 ár að
markaðssetja skyr og hafa gert
samninga við verslanakeðjuna
Dansk supermarked, sem á og rek-
ur Netto, Føtex og Bilka mark-
aðina. Að sögn Hólmgeir
sonar seldust tvö tonn af s
á tveimur dögum í Ne
nokkrum mánuðum og er h
góður um að verslanakeð
varanlegan samning um
skyri.
Ástæðuna segir hann þ
að forráðamenn keðjunnar
treysti framleiðandanum,
séu hrifnir af skyrinu, og
vilji fjölga framleiðendum
vöru í verslunum sínum
samruna tveggja stórra
búa, Arla og MD. „Skyri
undir því nafni og það vir
hafa komið að sök. Það he
ar komið okkur á óvart hv
Danir virðast þekkja skyr
alli tíð,“ segir Hólmgeir.
Auk skyrsins hyggst
mjólk einnig reyna að mark
Smjörva í Danmörku en H
segir enn of snemmt að seg
hvernig það gangi.
Verksmiðja opnuð á J
Sláturfélag Suðurlands h
lambakjöt í danskar vers
nokkurra ára skeið en h
fara út í að fullvinna vörun
smiðju sem opnuð verður á
í næsta mánuði. Þar verða
aðar þrjár tegundir lamba
hafa tekist samningar vi
Áhugi á bás sex íslenskra matvælafyrirtækj
Tilraun til að kynn
íslensk matvæli
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
TJÁNINGARFRELSI OG RÉTTHUGSUN
VERNDUM VAKTARAHÚSIÐ
LAUNAMUNUR HJÁ
AKUREYRARBÆ
Akureyrarbær var fyrr í vikunnidæmdur í Héraðsdómi Norður-lands eystra til að greiða Ingi-
björgu Eyfells, sem áður gegndi
stjórnunarstöðu hjá bæjarfélaginu,
bætur vegna launamisréttis. Um er að
ræða aðra konuna, sem vinnur mál
gegn bænum vegna kynbundins
launamunar bæði fyrir kærunefnd
jafnréttismála og fyrir dómstólum.
Áður hafði Ragnhildur Vigfúsdóttir,
sem var jafnréttis- og fræðslufulltrúi
bæjarins, unnið mál gegn bænum á
grundvelli jafnréttislaga. Þá hefur
Valgerður Bjarnadóttir, forveri Ragn-
hildar í starfi, gert kröfu á bæjaryf-
irvöld vegna launamismununar.
Þessi mál eru vandræðaleg fyrir
bæjaryfirvöld á Akureyri, ekki sízt í
ljósi þess að bæði núverandi og fyrr-
verandi meirihluti í bæjarstjórn hafa
lagt áherzlu á jafnréttismál og bærinn
hefur lengi haft jafnréttisfulltrúa,
sem hefur sinnt skipulögðu jafnrétt-
isstarfi. Bæjaryfirvöld verða þó ekki
sökuð um aðgerðaleysi í málinu. Fyrir
tæpum þremur árum voru kunngerðar
niðurstöður könnunar sem Félagsvís-
indastofnun Háskólans vann fyrir Ak-
ureyrarbæ og sýndi fram á talsverðan
kynbundinn launamun meðal starfs-
manna bæjarins. Í framhaldi af því
var settur á stofn starfshópur, sem
skilaði síðastliðið haust tillögum, sem
ætlað er að jafna launamuninn á með-
al bæjarstarfsmanna, jafnt í stjórn-
unarstöðum sem öðrum störfum. Það
er síðan undir bæjaryfirvöldum komið
hvort þeim tekst að hrinda þessum til-
lögum í framkvæmd með sannfærandi
hætti.
Þær konur, sem sótt hafa rétt sinn
gegn Akureyrarbæ á grundvelli jafn-
réttislaga, hafa að ýmsu leyti unnið
brautryðjendastarf. Þeim hefur tekizt
að sýna fram á að með fulltingi dóms-
kerfisins er hægt að leiðrétta kyn-
bundinn launamun, a.m.k. þar sem um
störf í þágu opinberra aðila er að
ræða. Þetta ætti að verða öðrum sveit-
arfélögum og opinberum aðilum yfir-
leitt tilefni til að skoða laun starfs-
manna sinna og gera ráðstafanir til að
útrýma hinum kynbundna launamun
að fyrra bragði til að komast hjá álits-
hnekki og óþægindum af því tagi, sem
Akureyrarbær hefur óneitanlega orð-
ið fyrir vegna þessa málarekstrar.
Laugardaginn 17. febrúar birtisthér í Morgunblaðinu frétt þess
efnis að Clarence Thomas, dómari við
hæstarétt Bandaríkjanna, hefði í
ávarpi á fundi hinnar íhaldssömu Am-
erican Enterprise-stofnunar varað við
því að fólk léti stjórnast af pólitískri
rétthugsun. Benti Thomas á að þeir
sem segðu álit sitt á opinberum vett-
vangi og hefðu skoðanir sem væru í
andstöðu við ríkjandi rétthugsun
væru iðulega úthrópaðir sem illmenni,
kynþáttahatarar, karlrembur o.s.frv.
Orð Thomas vekja óneitanlega
spurningar er varða frelsi einstak-
lingsins til tjáningar. Ljóst er að í lýð-
ræðissamfélagi er tjáningarfrelsi
undirstöðuatriði, en þrátt fyrir það
hefur samfélagið tilhneigingu til að
kveða þær raddir í kútinn sem ekki
samrýmast þeirri pólitísku rétthugs-
un sem á upp á pallborðið hverju
sinni, hvort sem um er að ræða orð-
ræðu um stjórnarhætti, samfélags-
réttindi, minnihlutahópa eða annað.
Bandaríski málvísindamaðurinn og
hugmyndafræðingurinn Noam
Chomsky varði fyrir u.þ.b. tuttugu ár-
um rétt franska prófessorsins Faur-
issons til að tjá sig um helför gyðinga
í seinni heimsstyrjöldinni, en Faur-
isson hélt því m.a. fram að Þjóðverjar
hefðu ekki skipulagt útrýmingu gyð-
inga.
Chomsky útskýrði forsendur sínar
á þá leið að það væri grundvallaratriði
að tjáningarfrelsi væri ekki takmark-
að við þau viðhorf sem meirihluti sam-
félagsins er samþykkur og það væri
einmitt í þeim tilfellum þar sem slík
viðhorf eru nær samhljóða fyrirlitin
og fordæmd sem harðast þyrfti að
ganga fram í að verja slíkt frelsi. Vís-
aði hann meðal annars í orð sem rit-
höfundurinn Voltaire lét falla við líkar
kringumstæður og vert er að hafa í
huga í þessu sambandi: „Ég fyrirlít
það sem þú skrifar, en myndi láta líf
mitt til að gera þér mögulegt að halda
skrifunum áfram.“
Íslendingar hafa ekki fyrr en á síðustuárum tekið að gefa nægilegan gaum
þeim mikilvægu menningarverðmæt-
um, sem fólgin eru í gömlum húsum.
Dæmin eru alltof mörg um að bygging-
ar, sem gætu í dag veitt okkur dýrmæta
innsýn í sögu og lífshætti fyrri alda, hafi
verið rifnar eða eyðilagðar í hugsunar-
leysi. Á tímabili var mörgum húsum í
Reykjavík bjargað með því að flytja þau
á Árbæjarsafnið. Þar hefur verið byggt
upp myndarlegt og skemmtilegt safn en
það er ekki endilega eftirsóknarverð
lausn að halda lengi áfram á þeirri
braut vegna þess að húsin eru hrifin úr
sögulegu umhverfi sínu og eðlilegu
samhengi við aðra byggð.
Í Morgunblaðinu í gær er greint frá
því að eigendur Vaktarahússins svo-
kallaða við Garðastræti hafi sótt um
leyfi til að rífa það. Hér er um að ræða
eitt af elztu timburhúsum í Reykjavík
og það fyrsta sem reist var í Grjóta-
þorpi fyrir utan hús Innréttinganna í
Aðalstræti. Húsið er einnig sögulegt
fyrir þær sakir að þar fæddist Sigvaldi
Kaldalóns tónskáld.
Vaktarahúsið er í dag í niðurníðslu og
nýtt sem geymsla. Þannig háttaði hins
vegar áður til um ýmsar smáperlur mið-
borgarinnar, t.d. Götuhús við Vestur-
götu og Hákot við Garðastræti, sem
ungt fólk gerði upp af myndarskap og
dugnaði með stuðningi borgaryfirvalda
og húsverndarsjóða. Í dag dettur eng-
um í hug að tala um að rífa þau hús.
Borgaryfirvöld í Reykjavík eiga að
hlutast til um að Vaktarahúsið verði
varðveitt á sínum stað og fært í upp-
runalegt horf.