Morgunblaðið - 18.03.2001, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 18. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
GALVESTON er á sandrifi um
klukkustundar akstur sunnan við
Houston, Texas. Þar eru strendur,
höfn og skemmtilegur miðbær. Yfir
hundrað ára gömul hús hafa verið
gerð upp, gasljós lýsa upp göturnar
og hægt er að fara í ferð með hest-
vagni. Sögustofnun Galveston bjarg-
aði gamla bænum frá glötun á átt-
unda áratugnum og nú flykkist fólk
að til að njóta umhverfisins, kíkja í
búðir og fá sér í svanginn.
Galveston var ríkasta borgin í
Texas í lok 19. aldar. Hún var í
harðri samkeppni við New Orleans
og Houston um bómullarútflutning
en allt benti til að hún yrði mikilvæg-
asta hafnarborgin við Mexíkóflóa
innan fárra ára. Aðalgatan í bænum,
Strand, var kölluð „Wall Street suð-
vestursins“ og New York Herald
líkti Galveston við New York. Fleiri
milljónamæringar voru sagðir búa í
Gelveston á ferkílómetra en í New-
port, Rhode Island. Og þá var mikið
sagt. Newport var þéttsetin millj-
ónamæringum.
Ríkisbubbarnir í Galveston
byggðu sér tíguleg einbýlishús við
Broadway, breiðgötu sem liggur eft-
ir sandrifinu þar sem það var hæst,
8,7 fet eða 2,6 metrar yfir sjávarmáli.
Meðalhæð eyjunnar var um 1,3
metrar á þessum árum. Hún var svo
lág að sagt er að hún hafi farið á kaf
og bátur siglt þvert yfir hana í flóði
árið 1841.
Nokkur gömlu húsanna við
Broadway standa enn. Ashton Villa
var fyrsta sannkallaða villan á eyj-
unni. James M. Brown lét reisa hana
árið 1859. Ekkert var til sparað. Hún
var byggð í ítölskum stíl á þremur
hæðum með kjallara og búin vel
völdum húsgögnum. Brown átti
byggingavöruverslun en græddi
einnig á járnbrautarrekstri og versl-
un með bómull í þrælastríðinu.
Dekurdrós með bein í nefinu
Hann átti fimm börn. Elsti son-
urinn fór að lokum með allt á haus-
inn en Bettie Brown, eldri dóttirin,
var stólpakvenmaður. Hún réð ríkj-
um í Ashton Villa og frásögn leið-
sögumanns um húsið fyllir það lífi
með sögu hennar. Bettie hafði áhuga
á málaralist og var send í nám til
Austurríkis. Ekki er vitað hjá hverj-
um hún lærði en hún málaði myndir í
klassískum stíl. Myndirnar prýddu
Ashton Villa. Ein af englabörnum
þótti heldur frökk. En frekar en að
neita Bettie um að hengja myndina
upp var tjöldum komið fyrir við hana
svo að það var hægt að draga fyrir
nektarmyndina þegar viðkvæmar
sálir komu í heimsókn.
Bettie ferðaðist mikið og keypti
allt sem hugurinn girntist. Hún
sendi munina jafnóðum heim í stað
þess að draslast með þá með sér um
Evrópu og Norður-Afríku. Að lokum
varð að innrétta sérstakt herbergi í
Ashton Villa fyrir minjagripi Bettie.
Munirnir komu sér vel þegar fjöl-
skyldan komst í fjárhagskröggur, en
þá voru þeir flestir seldir.
Bettie giftist aldrei. Hún átti
marga aðdáendur en talið er að hún
hafi kosið að vera einhleyp til að geta
notið lífsins eins og hún sjálf kaus.
Hún var þekkt og vel liðin á helstu
viðkomustöðum bandarískra auð-
manna. Matilda, yngri systir hennar,
giftist svokölluðum góðborgara í
Galveston. Hann var ekki betri en
svo en að hann drakk eins og svamp-
ur og barði hana eins og harðfisk.
Þegar Bettie komst að þessu náði
hún í systur sína, marða og bláa, og
skipaði henni að fara á milli húsa og
segja fólki hvernig eiginmaðurinn
fór með hana. Matilda fór fram á
skilnað og fékk að halda börnunum
og eignunum af því að nágrannarnir
gátu borið vitni um að maðurinn
hefði misþyrmt henni.
Það var mannmargt í Ashton Villa
árið 1900. Bettie bjó þar, móðir
hennar og amma, Matilda og börnin
hennar þrjú auk fimm manna fjöl-
skyldu Charles, yngsta bróðurins.
Þjónustufólk sá um þægindi fjöl-
skyldunnar. Hún tók það líklega ró-
lega föstudaginn 7. september. Þá
var fallegt veður en mjög hlýtt. Sjór-
inn var úfinn og ekki óhætt að leika
sér í honum.
Hvirfilbylur
bannorð
Isaac Monroe Cline, veðurfræð-
ingur, bjó um tíu mínútna gang í átt
að Mexíkóflóa frá Ashton Villa.
Hann var órólegur þennan dag. Það
var mikið brim og aðflóð þrátt fyir
sterkan norðanvind. Það var óvenju-
legt. Veðurstofan í Washington DC,
sem var yfir öllum veðurstofum
Bandaríkjanna, hafði sent nokkur
skeyti í vikunni um ofsaveður á leið
vestur yfir Atlantshaf. Spáð var að
það myndi færast í norður áður en
það kæmi að landi. Isaac fékk skeyti
á föstudagsmorgun þar sem átt veð-
ursins var breytt í norðvestur en
ekki varað við neinum ósköpum.
Hann hengdi út varúðarfána um
ofsaveður fyrir skip sem stefndu út á
flóann. Það mátti búast við miklu
roki og rigningu í Galveston á laug-
ardag.
Veðurstofa Bandaríkjanna var
enn ung að árum og viðkvæm fyrir
almenningsálitinu. Veðurspámönn-
um hafði oft orðið illa á í messunni.
Stofnunin naut ekki mikillar virðing-
ar. Willis Moore, yfirmaður hennar,
vildi auka álit hennar og var mjög í
mun að forðast mistök. Hann bann-
aði til dæmis allt tal um hvirfilbylji.
Veðurstofan í Washington var eina
stofan sem mátti senda út spá um
slíkt óveður. Það átti ekki að hræða
fólk að óþörfu.
Starfsmenn bandarísku veðurstof-
unnar voru illa að sér um hvirfilbylji.
Kúbumenn voru hins vegar naskir á
þá. Faðir Benito Vines, yfirmaður
Belen-veðurathugunarstöðvarinnar
í Havana, hafði helgað líf sitt rann-
sóknum á hvirfilbyljum. Hann fylgd-
ist náið með veðurbreytingum og
sjógangi í sambandi við þá og gat
orðið séð hvirfilbylji fyrir. Eftirmað-
ur hans fylgdi í fótspor hans.
Bandaríkjamenn réðu enn ríkjum
á Kúbu síðan í stríðinu milli Spánar
og Bandaríkjanna 1898. Þeir voru
með veðurathugunarstöð í Havana.
Starfsmenn hennar kunnu illa að
meta samkeppni frá Belen-stöðinni.
Þeir höfðu enga trú á kunnáttu
manna þar. Þeim þóttu Kúbumenn
fara óvarlega með orðið hvirfilbylur
og settu bann á veðurskeyti frá Bel-
en. Kúbumenn spáðu fyrir um hvirf-
Saknaðarljóð Jimmys Webbs til 21 árs stúlku og sjávarins í Galveston hefur helst haldið nafni bæjarins á lofti á
undanförnum árum. En Galveston á sér merka sögu. Mannskæðustu náttúruhamfarirnar í sögu Bandaríkjanna
áttu sér þar stað þegar bærinn var í hópi ríkustu borga þjóðarinnar. Anna Bjarnadóttir heimsótti Galveston.
Galveston
Vinsæll ferðamannabær var áður ríkasta borgin í Texas 16 km langur flóðgarður var reistur eftir fellibylinn.
Morgunblaðið/Anna Bjarnadóttir
Sögustofnun Galveston bjargaði bænum frá glötun á 8. áratugnum.
Það var breitt yfir listaverk Bettie Brown af berum englabörnum þegar
viðkvæmar sálir komu í heimsókn í Ashton Villa.