Morgunblaðið - 21.03.2001, Qupperneq 42

UMRÆÐAN
42 MIÐVIKUDAGUR 21. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Innköllun hlutabréfa
í Síldarvinnslunni hf.
vegna rafrænnar skráningar.
Mánudaginn 26. mars 2001 verða öll hlutabréf í Síldarvinnslunni hf.
skráð rafrænt hjá Verðbréfaskráningu Íslands hf. Þann dag verða
viðskipti með hlutabréf félagsins stöðvuð á Verðbréfaþingi Íslands.
Hlutabréfin hafa verið innkölluð með birtingu auglýsingar í Lögbirt-
ingablaðinu í samræmi við lög um rafræna eignarskráningu verð-
bréfa. Athygli hluthafa er vakin á, að hin áþreifanlegu hlutabréf
félagsins verða ógild sjálfkrafa og því er ekki þörf á að skila þeim til
félagsins.
Hlutafjáreign hluthafa mun þó ekki breytast þar sem eignarhlutur
allra hluthafa verður skráður hjá Verðbréfaskráningu Íslands hf. Til
að fá aðgang að rafrænt skráðum hlutabréfum hjá Verðbréfaskrán-
ingu, þurfa hluthafar að eiga VS-reikning, sem stofnaður er af
bönkum, sparisjóðum eða verðbréfafyrirtækum eða svonefndum
reiknistofnunum. Á VS-reikningi er m.a. haldið utan um hlutabréfa-
eign viðkomandi eiganda og í gegnum þá fara arðgreiðslur beint
inn á bankareikning eiganda.
Þeir sem eiga takmörkuð réttindi í hlutabréfum í Síldarvinnslunni
hf., svo sem veðréttindi, skulu koma rétti sínum á framfæri við sinn
viðskiptabanka, sparisjóð eða verðbréfafyrirtæki sem gert hefur
aðildarsamning við Verðbréfaskráningu Íslands hf.
Hluthöfum er bent á að koma að athugasemdum, ef þeir telja að
eignarhald þeirra sé ekki réttilega skráð, við hlutaskrá Síldarvinnsl-
unnar hf., Hafnarbraut 6, 740 Neskaupstað, eða í síma 470 7000.
Stjórn Síldarvinnslunnar hf.
NÚ LIGGUR fyrir
Alþingi Íslendinga
frumvarp til laga, þar
sem lögð er til fækkun
á réttindamönnum til
skip- og vélstjórnar.
Hér er frumvarp, sem
getur ekki annað en
fækkað starfsmögu-
leikum lærðra skip-
stjórnarmanna.
Maður spyr sjálfan
sig: „Hvaðan kemur
slík hugmynd?“
Það skyldi þó aldrei
vera að LÍÚ eigi þar
hlut að máli? Ástæðan
er líklega sú að erfitt
er að fá lærða skip-
stjórnarmenn og vélstjóra til starfa.
Því hafa umsóknir um undanþágur
fyrir ólærða menn aukist á síðustu
árum.
Þetta hefur talsverðan aukakostn-
að í för með sér, auk alls konar fyr-
irhafnar, þar sem útgerðarmenn
verða að auglýsa í fjölmiðlum lausa
stöðu í hvert sinn og undanþága er
fengin í von um að réttindamaður
fáist.
Það hversu erfitt er að fá rétt-
indamenn, má rekja til þess, að end-
urnýjun á þeim er lítil. Ungir menn
sækjast ekki eftir því að fara í Sjó-
mannaskólann.
Stjórn fiskveiða er ein aðalorsökin
að svo er. Unga menn dreymir um,
að verða skipstjórar og eignast sinn
eigin bát og geta sótt sjóinn án mik-
illa afskipta stjórnvalda.
En stjórnvöld hafa gert slíka
drauma að engu með frjálsu fram-
sali á kvóta, sem hefur leitt til þess
að kvótinn hefur komist á fáar hend-
ur, auk þess sem kaupverð á kvóta
erorðið svo himinhátt að enginn
venjulegur einstaklingur á von um
að geta rekið skip þegar slíkar upp-
hæðir þarf til að geta nálgast veið-
heimildir.
Það liggur ljóst fyrir að skuldir
sjávarútvegsfélaganna, sem eru á
hlutafélagsmarkaðanum, hafa aukist
gífurlega sem má rekja til þess að
þau hafa lagt mikið fjármagn til
kvótakaupa.
Forráðamenn þeirra
félaga telja, að til þess
að auka afkomunaverði
að leggja fram meira
og meira fjármagn til
kvótakaupa og auka
þannig veiðimöguleika
skipa þeirra.
Fundur var haldinn í
Kaffivagninum þar
sem ræddar voru til-
lögur nefndar frá því í
haust um hvað ætti að
gera til að breyta fisk-
veiðistjórnunarkerfinu.
Þegar lagt var til að
hin svokallaða fyrning-
arleið yrði farin, upp-
lýsti framhvæmda-
stjóri LÍÚ að 80% af
fiskveiðiheimildunum hefðu skipt
um eigendur. Ekki kom í ljós hvað
hér væri um að ræða háa upphæð í
krónum talið, eða hvert sú upphæð
hefði farið.
Hlutaskiptakerfi
Útgerðarmenn hafa borið það á
borð fyrir almenning, að hluta-
skiptakerfi það, sem sjómenn fá
greidd sín laun eftir, sé úrelt og eng-
an veginn hægt að vinna eftir því.
Þeir segja að ekki sé hægt að
fækka mannskap umborð í veiði-
skipunum vegna þess, að hluta-
skiptakerfið sé þess valdandi að
skipshöfn beri þá meira úr býtum,
en þeirra hagur verði minni en ella.
Þetta þykir þeim súrt og benda
sérstaklega á það, að ef þeir breyta
skipum sínum og kosti miklu til að
tæknivæða þau, fari hagnaður af því
beint til sjómanna en ekki til þeirra.
Forystumenn sjómannafélaganna
hafa rætt um það, að þeir væru til-
búnir að koma á móts við útgerð-
armenn um þessu atriði.
Ég tel að hér verði að skoða hvert
einasta skip, og draga ályktanir af
því. Skipin eru svo mismunandi að
engin tvö eru eins vegna ýmissa að-
stæðna.
En einu má ekki gleyma, sem
virðist fara framhjá útvegsmönnum
sem og alþingismönnum, og það er
krafa EBE um hvíldartíma sjó-
manna. Þó að menn álíti að hér sé
ekki átt við fiskimenn, er ég sann-
færður um að svo verði um síðir. Þá
vaknar sú spurning hvort veiðar
verði stöðvaðar hluta dags, á meðan
áhöfnin hvílir sig. Eða vaktir verði
settar á allar gerðir veiðiskipa. Það
myndi kalla á talsvert fleiri menn í
áhöfn og þá ekki síst réttindamenn.
Skipsráð
Ef menn hafa hugsað sér að ræða
fækkun áhafnar, tel ég að mat á því
þurfi að ligga fyrir á hverju einasta
skipi og það mat þarf að vera í hönd-
um áhafnanna sjálfra. Það eru þeir,
sem vinna við þær aðstæður, sem
fyrir eru.
Það yrði að taka tillit til vinnuað-
stæðna, tækja og síðast en ekki síst
áhafnarinnar sjálfa.
Áhafnir eru misjafnar að getu.
T.d. getur ákveðið skip verið vel
mannað með 10 manna áhöfn á með-
an annað skip getur verið vanmann-
að með 12 manna áhöfn.
Það hefur borið við á síðustu ár-
um, að útgerðarmenn hafa tekið að
sér ráðningu áhafnar, sem venjulega
var í höndum skipstjóra. Þessi
breyting hefur orðið til þess að út-
gerðarmaður hefur frekað ráðið
menn til starfa vegna kunnnings-
skapar, en ekki eftir getu hvers og
eins.
Af þessum sökum tel ég það
óverjandi að útgerðarmaður hafi
nokkuð um það að segja hvað marg-
ir menn skuli vera á hverju skipi.
Þeir gætu sagt skipstjóra, ef þeir
sæju sér hag í því, að fara út á sjó
með svo og svo marga menn og þar
af leiðandi skipið vanmannað bæði
með tilliti til vinnu og öryggis.
Auk þess ber að geta að fram-
kvæmdastjórar einstakra fyrirtækja
hafa komið til starfa frá Háskóla
með lög-, viðskipta- og hagfræði-
menntun, en hafa aldrei komið út á
sjó. Þeir eru kannski kunnugir bók-
halds- og rekstrarliðum, en þeir tala
ekki sama tungumál og sjómenn
gera og þekkja ekkert til aðstæðna
eða vinnu þeirra.
Til þess að meta það hve marga
þarf í áhöfn hverju sinni, yrði að
setja skipsráð, sem yrði skipað t.d.
skipstjóra, stýrimanni, vélstjóra og
einum háseta. Þetta ráð þarf að taka
tillit til m.a. tæknivæðingar skips-
ins, stærðar veiðarfæris (lengdar
línu, fjölda netatrossa, stærðar nót-
ar, stærðar trolls o.s.frv.), lengdar
veiðiferðar og vinnsluaðferðar
aflans. Eða allra þeirra starfa sem
er krafist og með tilliti til hvíldar og
öryggis.
Frumvarp Alþingis
Að endingu þetta.
Alþingismenn, ég skora á ykkur
að láta ekki undan þrýstingi ákveð-
ins hóp manna, að samþykkja frum-
varp til laga um fækkun réttinda-
manna á skipum.
Slíkt hefur einungis í för með sér
aukna slysahættu.
Það yrði fáranlegt til afspurnar til
annarra landa, eftir að lögð hefur
verið fram skýrsla sem segir að
slysatíðni á íslenskum skipum sé
talsvert meiri en á skipum annarra
Norðurlanda.
Það er skylda ykkar að stuðla að
bættu öryggi sjófarenda, en ekki að
rýra það.
Mönnun
fiskiskipa
Ingvi Rúnar
Einarsson
Öryggismál
Það er skylda ykkar að
stuðla að bættu öryggi
sjófarenda, segir
Ingvi R. Einarsson, en
ekki að rýra það.
Höfundur er fyrrverandi skipstjóri
og stjórnarmaður FSK.
ÞAÐ er þörf á nýrri
stjórn í landinu.
Þreytumerkin á ríkis-
stjórn Sjálfstæðis-
flokksins eru auðsæ
og þörfin á félagsvæð-
ingu þjóðfélagsins er
orðin knýjandi. Þjóð-
félagsþróun hefur orð-
ið mjög á einn veg;
samþjöppun valds og
áhrifa á sama tíma og
einkavæðing og ein-
sleitni einkenna þró-
unina. Þá hefur póli-
tískt ástand í landinu
að undanförnu borið
einkenni þess að
stjórnskipanin er í tilvistarkreppu,
ekki síst framkvæmdavaldið.
Við höfum séð hvernig hags-
munakerfið hefur hert klærnar ut-
an um æ fleiri þætti þjóðlífsins,
samþjöppun í peninga- og banka-
kerfi, á sviði smásöluverslunar og
fjölmiðlunar vitna um þetta. Vel á
minnst, einsleitni íslenskra fjöl-
miðla er orðin þjóðfélagsvandamál.
Forræði þeirra virðist vera á sömu
hendi, um völdin heldur einn flokk-
ur. Það má kannski segja þeim til
hróss að þessir karlar hafa ekki
lengur fyrir því að dylja pólitíska
aðgangsfrekju sína einsog nýleg
skipan framkvæmdastjóra Sjálf-
stæðisflokksins í blaðstjórn DV
vitnar um.
Uppstokkun flokkakerfis
Þótt ég geti ekki að þessu sinni
fjölyrt hér um tilvistarkreppu
stjórnskipunarinnar, stjórnkerfis-
ins í landinu, þá vil ég nefna að
hluti af þeirri kreppu felst í stjórn-
málaflokkunum – þeim tækjum sem
ætluð hafa verið til að framkvæma
lýðræðið frá degi til dags. Vinstri-
menn skynjuðu sinn vitjunartíma
og hófu endurskipulagningu á sín-
um væng fyrir nokkrum árum. Með
sameiningu Alþýðuflokks, Alþýðu-
bandalags, Samtaka um kvenna-
lista og Þjóðvaka – með stofnun
Samfylkingarinnar, var stigið
fyrsta skrefið í nauðsynlegri upp-
stokkun flokkakerfisins.
Ef litið er til lengri tímabila, á
flokkakerfið, þá hefur það gerst að
vinstri vængur íslenskra stjórn-
mála hefur endurskipulagt sig með-
an situr við hið sama hægra megin,
þar sem stöðnunin bítur harðast nú
um stundir. Talsmenn Sjálfstæðis-
flokksins reyndu mjög á fyrstu ár-
um þessa kjörtímabils að daðra við
VG (Vinstrihreyfingin – grænt
framboð), en fátt bendir til þess að
þeir verði tilkippilegir við stjórn-
armyndun, það getur ekki verið
hlutverk VG að tryggja Sjálfstæð-
isflokknum áframhaldandi ofurvöld.
Því er ekki að neita að um hríð var
bil milli VG og Samfylkingar og
þetta daður Davíðs og félaga hafði
e.t.v. einhver pólitísk áhrif.
VG og Samfylking
eiga samleið
Sú staðreynd að stofnendur og
helstu forvígismenn Vinstrihreyf-
ingarinnar –græns framboðs klufu
sig út úr ferli, sameiningarferli á
vinstri væng íslenskra stjórnmála,
setti mark sitt á samskipti þessara
stjórnmálahreyfinga framan af
kjörtímabilinu. Það gætti tor-
tryggni á báða bóga. Nú bendir
hins vegar margt til að snertiflötum
fjölgi og að andrúmsloftið sé af-
slappaðra milli þeirra. Þeim tókst
að stilla saman strengi á vetrar-
þinginu og augljóst er að þessi
stjórnmálaöfl eiga ýmislegt sameig-
inlegt:
1. Sameiginlegar rætur.
2. Eru saman í stjórnarandstöðu.
3. Hafa áhuga á öðruvísi stjórn-
arháttum með félags-
legri áherslum en tíð-
kast hafa.
4. Vilja mynda val-
kost við núverandi rík-
isstjórn.
5. Mynda saman
meirihluta eða jafn-
stóra fylkingu ríkis-
stjórnarflokkunum
samkvæmt skoðana-
könnunum.
Þessu til viðbótar
vek ég sérstaklega at-
hygli á grundvallar-
breytingu sem orðið
hefur á allra síðustu
mánuðum. Allt kjör-
tímabilið, fram að síðustu áramót-
um, voru VG og Samfylking fjarri
því að ógna stöðu ríkisstjórnar-
flokkanna samkvæmt skoðanakönn-
unum, og þótt ekki sé ástæða til að
mikla niðurstöður slíkra kannana,
þá sýna hinar síðustu nýja tilhneig-
ingu meðal kjósenda. Þeir velja til
vinstri. Og jafnvel þótt sú sveifla
muni öðru hverju á næstunni slá til
baka, þá hafa janúarkannanir sýnt
okkur fram á möguleikann, vinstri-
stjórn er raunhæfur kostur.
Verkefni vinstristjórnar
Vinstrimenn vilja ekki fara í
stjórn bara til að stjórna. Þeir vilja
völd og áhrif til að breyta og bæta –
og skapa. Eftir hið langvinna
stjórnartímabil Sjálfstæðisflokks-
ins blasa verkefni vinstristjórnar
VG og Samfylkingar við. Hér nefni
ég aðeins tvo meginmálaflokka:
1. Bæta velferðarkerfi fólksins.
Treysta öryggisnetið, með því að
hafa að fyrirmynd það besta úr
reynsluheimi sósíaldemókratísku
velferðarþjóðfélaganna, Danmerk-
ur, Noregs og Svíþjóðar. Þar með
væri kerfislægri fátækt eldri borg-
ara og öryrkja útrýmt. Ný sókn í
menntamálum og heilbrigðismálum
með félagslegri og lýðræðislegri
áherslum.
2. Lýðræðisumbyltingu. Ég sé
fyrir mér að ný ríkisstjórn beiti sér
fyrir fyrstu skrefunum á mikilvægu
ferli til að leysa þá kreppu sem
stjórnskipanin er í. Í því felst t.d.
meiri aðskilnaður löggjafarvalds og
framkvæmdavalds, meira lýðræðis-
legt aðhald að dómskerfinu, að-
gerðir til að styrkja lýðræðislega
umræðu og raunverulega frjálsa
fjölmiðlun í landinu, strangara eft-
irlit með valdasamþjöppun og ein-
okunarmyndun í atvinnulífinu. Í
þessum málaflokki er svo margt
sem þarf að gera að það er í raun-
inni tilefni til annarrar greinar.
Mestu skiptir að vinstri menn í
Samfylkingu og VG reyni að stilla
saman strengina – og byrji að huga
að verkefnaskrá vinstristjórnarinn-
ar. Sú verkefnaskrá þarf að byggj-
ast á lífsviðhorfum vinstrimanna,
hugmyndafræði jafnaðarmanna.
Vinstristjórn
Samfylkingar
og VG
Óskar Guðmundsson
Höfundur er sjálfstætt starfandi
blaðamaður og rithöfundur í
Reykjavík.
Stjórnmál
Vinstrimenn vilja ekki
fara í stjórn bara til að
stjórna, segir Óskar
Guðmundsson. Þeir
vilja völd og áhrif til
að breyta og bæta –
og skapa.
Cranio-nám
Norðurland / Akureyri
28. 04 — 3. 05. 2001
Thomas Attlee, DO, MRO, RCST
College of Cranio—Sacral Therapy
Félag höfuðbeina og spjaldhryggsjafnara
www.simnet.is/cranio
422 7228, 699 8064, 897 7469