Morgunblaðið - 07.04.2001, Qupperneq 14

FRÉTTIR
14 LAUGARDAGUR 7. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HJÁLPARSTARF kirkjunnar og
Þróunarsamvinnustofnunar Íslands
hafa skrifað undir samstarfssamn-
ing um vatnsöflun og fræðslu henni
tengdri í Tete-héraði í Mósambík.
Samningurinn er til þriggja ára og
hljóðar upp á tæpa tuttugu og eina
milljón íslenskra króna. Kostnaður
skiptist jafnt á milli stofnana og
verður greiddur í áföngum fram til
ársins 2003.
Sighvatur Björgvinsson, fram-
kvæmdastjóri ÞSSÍ, sagði samning-
inn vera lið í ákvörðun íslenskra
stjórnvalda um að miðla hluta fram-
laga sinna til þróunaraðstoðar með
samvinnu ÞSSÍ við frjáls félagasam-
tök um tiltekin og afmörkuð verk-
efni. Slík samvinna þekktist vel í ná-
grannalöndum Íslands og hefði gefið
góða raun.
Vatnsöflunarverkefni skila fjöl-
þættum árangri því auk þess að
skila hreinu vatni sem forðar fólki
frá fjölda smitsjúkdóma og losar
konur undan vinnuálagi við að sækja
vatn langar leiðir, efla verkefnin
frumkvæði fólksins og virkja það til
ábyrgðar á framförum í eigin þágu.
Þorpsbúar eignast hlutdeild í verk-
efninu og öðlast færni sem nýtist til
annarra framfara. Verkefnið felst í
því að þorpsbúar grafa brunna og
fullbúa þá til að útvega hreint vatn.
Brunnarnir eru handgrafnir og
þorpsbúar leggja fram alla vinnu við
þá en vinnan miðast við handverk-
færi og grunntækni. Um hvern
brunn eru þorpsbúar fengnir til að
skipa nefnd sem tekur þátt í öllum
stigum undirbúnings, framkvæmdar
og eftirfylgni. Þorpið eignast brunn-
inn og er ábyrgt fyrir því að stofna
og eiga sjóð til að kaupa varahluti.
Nefndarmenn eru svo búnir undir
að miðla þekkingu sinni til þorpsbúa
og þannig stuðla að því að brunn-
urinn sé notaður rétt og vel gengið
um hann.
Jónas Þórisson, framkvæmda-
stjóri Hjálparstarfs kirkjunnar,
sagði þörf fyrir þróunaraðstoð og
uppbyggingu í Mósambík vera gríð-
armikla. Eftir átta ára starf þar
væri árangur orðinn sýnilegur og
breyting á högum fólks til hins
betra. „Þróunar- og hjálparstarf
þarf að hugsa til langs tíma því ár-
angurinn skilar sér ekki á einni
nóttu. Með tilkomu þessa samnings
getum við notið góðs af reynslu
hvert annars og skapað hag-
kvæmni í umgjörð starfsins,“
sagði Jónas.
Einar Karl Haraldsson, stjórn-
arformaður HK, lagði ríka áherslu
á að verkefnið miðaði að áfram-
haldandi samvinnu Íslendinga við
stjórnvöld og íbúa á hverjum stað
þar sem samvinnan væri lær-
dómsferill sem stuðlaði að sjálfs-
virðingu og metnaði íbúanna.
Unnið að fjölda
verkefna í Mósambík
Hjálparstarf kirkjunnar hóf
þróunarstarf með Lútherska
heimssambandinu í Mósambík ár-
ið 1993 með styrk frá ÞSSÍ og
eiga stofnanirnar því sameiginleg-
an þátt í því starfi sem þar hefur
verið unnið síðan. Vatnsöflun hef-
ur verið viðamesta verkefnið en
jarðræktarnámskeið, námskeið
um hreinlæti og smithættu,
félagsstarf fyrir unglinga, skóla-
starf og jafnréttisnámskeið fyrir
konur hafa einnig verið studd.
Þróunarsamvinnustofnun hóf
störf í Mósambík árið 1995 og
vinnur í samstarfi við þarlend
stjórnvöld að mörgum verkefnum.
Í samstarfi við Rauða kross Ís-
lands og Rauða kross Mósambík
er unnið að byggingu heilsugæslu-
stöðvar í Hindane-héraði sem
mun þjóna 120 þúsund íbúum hér-
aðsins. Þá starfar íslenskur sér-
fræðingur við ráðgjafastörf í jafn-
réttis- og kvennamálaráðuneyti
Mósambík. Rannsóknarstofa í
matvæla- og örverufræðum er
starfrækt á vegum stofnunarinnar
og bygging tveggja annarra er
framundan.
Á vegum ÞSSÍ er einnig unnið
að fleiri verkefnum, s.s. að skóla-
samstarfi, heilsugæslumálum,
æskulýðsstarfi o.s.frv. Stofnunin
mun verja 125 milljónum króna til
þessara verkefna í Mósambík á
árinu.
Samstarfssamningur kirkjunnar og Þróunarsamvinnustofnunar Íslands
Rúmar 20 milljónir til
vatnsöflunar í Mósambík
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Jónas Þórisson, Sighvatur Björgvinsson og Einar Karl Haraldsson töldu samvinnu við íbúa þróunaraðstoð-
arsvæða vænlegasta til árangurs. Samvinnan sé lærdómsferill í sjálfu sér.
ÉG fékk tvö högg, fyrst sló hann
með vinstri hendi, síðan með þeirri
hægri,“ segir tæplega fertugur karl-
maður sem varð fyrir líkamsárás í
miðbæ Reykjavíkur fyrir skömmu.
Seinna höggið var mun þyngra og
varð til þess að maðurinn missti
meðvitund og féll á gangstéttina.
Þegar hann kom aftur til meðvit-
undar voru tveir lögreglumenn að
leiða hann inn á slysadeildina í Foss-
vogi.
Við seinna höggið brotnuðu gler-
augu hans og eitt brotanna stakkst í
auga hans. Um tíma var talið að sjón
hans myndi skerðast en hann telur
sjálfur að hún muni jafna sig að
mestu.
Maðurinn hefur ör í kringum
vinstra augað og glerbrotið er enn í
auganu á honum. Sauma þurfti þrjú
spor í augabrún og eitt í vör. Vegna
meiðsla var maðurinn frá vinnu í
eina viku.
Árásarmaðurinn stökk
út úr bílnum
Um kl. 2 aðfaranótt laugardagsins
3. mars sl. var maðurinn á göngu á
Laugavegi, á heimleið eftir árshátíð.
Í viðtali við Morgunblaðið lýsir hann
atburðum svo: Til móts við Kjörgarð,
þar sem nú er m.a. verslun Bónuss,
snarhemlaði bifreið. Maður í hvítum
stuttermabol og gallabuxum stökk
út og réðst að pari af asískum upp-
runa. Hann telur manninn hafa verið
um 25 ára gamlan. Honum sýndist
þrír karlmenn á svipuðum aldri vera
með honum í bílnum. Maðurinn segir
að tilburðir árásarmannsins hafi ver-
ið þannig að hann hafi verið vanur
átökum. Asíska parið hörfaði undan
en maðurinn sló nokkrum sinnum til
þeirra.
„Mér verður svo brugðið við þetta
að ég kalla: „Láttu þau vera!“ Svo
horfi ég aðeins á hann og labba af
stað.“ Árásarmaðurinn hafi þá
hlaupið að honum, ýtt við honum og
slegið hann fyrst með vinstri hendi í
andlitið. Seinna höggið hafi komið
beint á gleraugu hans sem brotnuðu
og glerbrot stakkst í auga hans.
Hnn segist hafa staðið í smá
stund, riðað til falls en svo fallið til
jarðar og misst meðvitund. Talsvert
af blóði hafi lekið úr andliti hans.
Maðurinn óskar eftir því að þeir
sem urðu vitni að árásinni, eða hafi
einhverjar upplýsingar um hana,
hafi samband við lögreglu.
Maður sem varð fyrir
líkamsárás í miðbænum
auglýsir eftir vitnum
Glerbrot
stakkst
í auga
MEÐ gildistöku Schengen-sam-
starfsins hér á landi 25. mars síð-
astliðinn var eftirlit með flugfar-
þegum ekki aðeins aukið heldur
einnig með þeim farþegum og
áhöfnum skipa sem koma til lands-
ins og fara yfir ytri landamæri
Schengen-svæðisins. Öll skip sem
koma erlendis frá, hvort sem þau
koma frá aðildarlöndum Schengen
eða utan þess, þurfa að tilkynna
komu sína til Landhelgisgæslunnar
minnst 12 tímum áður en þau
koma inn í íslenska landhelgi og
tilkynna um leið áætlaða brottför.
Staðfestingu á brottför úr höfn
skal tilkynna Gæslunni a.m.k. 6
tímum fyrir brottför. Þetta á ekki
við um íslensk fiskiskip, sem
hvorki hafa haft viðkomu í erlendri
höfn né lagst að skipi á hafi úti, og
farþegaferjur og skemmtiferðaskip
með síðasta viðkomustað innan
Schengen-svæðisins eða ef næsti
viðkomustaður þess er ríki sem
tekur þátt í Schengen-samstarfinu.
Skipin þurfa einnig að senda
Gæslunni lista yfir áhafnir og far-
þega og eru þeir listar sendir
áfram til SIRENE-skrifstofunnar
hjá embætti ríkislögreglustjóra,
sem er nokkurs konar lögreglu-
skrifstofa viðkomandi Schengen-
ríkis. Þar eru listarnir yfirfarnir og
bornir saman við upplýsingakerfi
Schengen, SIS. Komi eitthvað
fram við þá skoðun er viðkomandi
lögreglustjóraembætti látið vita
þar sem skipið leggst að. Ef ekkert
er athugavert við nöfn áhafnar eða
farþega þá er það í valdi sýslu-
manns hvort ástæða er til að fara
um borð í skipið til persónueftirlits
eða láta tollafgreiðsluna duga.
Skip sem fara yfir ytri landa-
mæri Schengen-svæðisins geta
ekki lagst að hvaða höfn sem er
heldur eru 25 hafnir skilgreindar
sem landamærastöðvar, líkt og
flugvellirnir í Keflavík og Reykja-
vík og á Akureyri, Egilsstöðum og
Höfn. Hafnirnar sem hér um ræðir
eru Reykjavík, Grundartangi,
Akranes, Grundarfjörður, Patreks-
fjörður, Bolungarvík, Ísafjörður,
Skagaströnd, Sauðárkrókur, Siglu-
fjörður, Akureyri, Húsavík, Rauf-
arhöfn, Þórshöfn, Vopnafjörður,
Seyðisfjörður, Fjarðabyggð, Fá-
skrúðsfjörður, Höfn, Vestmanna-
eyjar, Þorlákshöfn, Grindavík,
Sandgerði, Reykjanesbær og
Hafnarfjörður. Afgreiðslutími á
Keflavíkurflugvelli er allan sólar-
hringinn en á öðrum landamæra-
stöðvum fer sá tími eftir beiðni sjó-
farenda.
Samkvæmt reglugerð sem dóms-
málaráðherra gaf út fyrir gildis-
töku Schengen-samstarfsins er
heimilt að senda Landhelgisgæsl-
unni skrá yfir áhöfn og farþega
skips fyrir milligöngu skipafélags
eða miðlara en skipstjóri ber
ábyrgð á að skránni sé skilað. All-
ar breytingar á skipan áhafnar eða
farþega ber að tilkynna Gæslunni
án tafar. Einnig þarf að tilkynna
lögreglu um laumufarþega áður en
komið er til hafnar, ef vitað er um
slíkan farþega.
Samkvæmt upplýsingum frá
SIRENE-skrifstofunni hefur
sýslumönnum og lögreglustjórum
verið uppálagt að fylgjast sérstak-
lega með öllum skipum í sínum
höfnum, hvort sem það er frakt-
skip eða lítil skúta.
Landhelgisgæslan hefur orðið
vör við andvaraleysi hjá sjófarend-
um gagnvart þessu nýja fyrir-
komulagi eftir að Schengen-sam-
starfið tók gildi 25. mars. Sem
dæmi komu fraktskip til landsins í
síðustu viku sem Gæslan fékk ekk-
ert að vita um. Ef farið hefði verið
eftir settum reglum Schengen
hefðu skipin ekki hlotið heimild til
afgreiðslu en í ljós kom að viðkom-
andi skipstjórar vissu ekki um
breyttar reglur.
Hjá Samskip fengust þau svör
að reglugerðin hefði borist fyrir-
tækinu eftir helgi og nú væri búið
að koma skilaboðum um borð í öll
skip.
„Þetta fer rólega af stað og hefði
mátt kynna okkur þetta fyrr. Við
erum ekki í neinum farþegaflutn-
ingum og höfum áhafnarlista ætíð
reiðubúna þannig að þetta verður
ekkert mál að framfylgja reglun-
um. Menn þurfa bara smá aðlög-
un,“ sagði Kristján Ólafsson, for-
stöðumaður skiparekstrardeildar
Samskips.
Haukur Már Stefánsson hjá
skiparekstrardeild Eimskips sagði
breytinguna í sjálfu sér ekki mikla
eftir að Schengen tók gildi. Áður
hefðu farþega- og áhafnarlistar
alltaf verið sendir tollyfirvöldum
en nú færu þeir til Landhelgis-
gæslunnar og fyrr í tíma.
„Þetta er rétt að komast í gagnið
og ekki hægt að segja að fyrir-
komulagið hafi mótast enn þá. Við
munum koma þessu í fastar skorð-
ur á næstu vikum,“ sagði Haukur
Már.
Landamærastöðvar í
tuttugu og fimm höfnum
Schengen-samstarfið gerir auknar kröfur um tilkynningaskyldu sjófarenda og skipamiðlara