Morgunblaðið - 08.04.2001, Page 27

hliðin hefur valdið því að ekki varð
beint framhald á aðgerðunum.
Tækjabúnaður fyrir einn sjúkling
kostar á bilinu 800.000 kr. til eina
og hálfa milljón. Þegar rafhlöðurn-
ar eyðast þarf síðan að endurnýja
allan tækjabúnaðinn. Trygginga-
stofnun stóð straum af fyrstu
þremur aðgerðunum. Nú í vikunni
varð ljóst að heilbrigðisráðuneytið
og Tryggingastofnun myndu
tryggja að hægt yrði að halda að-
gerðunum áfram,“ segir Garðar og
vekur athygli á því að þrír sjúkling-
ar hafi farið í samsvarandi aðgerð á
hinum Norðurlöndunum og í Aust-
urríki. „Að senda sjúklinga út er
náttúrulega alltaf möguleiki. Hins
vegar er ljóst að þekkingin verður
að vera fyrir hendi hérna heima til
að þjónusta sjúklingana og hafa ber
í huga að hver aðgerð er um millj-
ón krónum dýrari úti en á Íslandi.“
Finnbogi var spurður að því hvað
hann héldi að aðgerðin gæti hjálpaðSjúklingurinn kominn upp á skurðarborðið. Sjúklingi rennt inn í sneiðmyndatæki fyrir aðgerð.
stórum hluta parkinsons-sjúklinga
á Íslandi. „Á Íslandi eru tæplega
400 parkinsons-sjúklingar og að-
gerð myndi væntanlega vera íhug-
uð hjá fjórðungnum einhvern tíma
á ævinni. Frekari greining myndi
síðan leiða í ljós hvort aðgerð væri
álitlegur kostur. Eftir aðgerðirnar
þrjár hafa um 10 manns til viðbótar
farið í gegnum greiningu á deild-
inni. Helmingurinn fer væntanlega
í aðgerð. Hlutfallið getur verið dá-
lítið rokkandi. Eins og áður hefur
komið fram er heldur ekki hægt að
tryggja að allir finni fyrir afgerandi
þverrandi einkennum,“ segir hann
og tekur fram að engin aldursmörk
séu á aðgerðinni hér á landi. „Víða
erlendis hefur verið miðað við að
framkvæma aðgerðina ekki á elsta
aldurshópnum, t.d. eldri en 70 ára.
Hér eru engin aldurstakmörk. Þó
myndum við kannski frekar íhuga
brennsluaðgerð fyrir þá allra
elstu.“
skautin séu örugglega á réttum
stað. Sjúklingurinn getur í þeim til-
vikum fundið fyrir smá dofa. Ann-
ars er hann vakandi og getur vel
verið með á nótunum fram að síð-
asta stigi aðgerðarinnar. Aðgerðin
tekur um tvo klukkutíma og und-
irbúningurinn um klukkutíma um
morguninn.“
70–80% árangur
Sjúklingurinn er svæfður á loka-
stigi aðgerðarinnar. „Sjúklingurinn
er sofandi á meðan gangráði í
tengslum við rafskautin er komið
fyrir í brjósti hans og gengið frá
sárinu. Hann er síðan útskrifaður á
2. til 3. degi. Engu að síður verður
hann að hafa hægt um sig á meðan
sárið er að gróa, þ.e. á bilinu 7 til
10 daga,“ segir Finnbogi og tekur
fram að næsta skrefið felist í því að
hleypa á straumi. „Ég byrja á mjög
lágum straumi. Smám saman er
straumurinn síðan hækkaður. Ann-
ars reyni ég að komast af með eins
lágan straum og hægt er til að
mynda ákjósanlegt jafnvægi á milli
viðunandi lífsgæða og aukaverkana.
Eftir að fundist hefur ásættanleg
niðurstaða er straumurinn ýmist
stilltur varanlega með tölvu eða
sjúklingnum fengin fjarstýring til
að stilla strauminn af sjálfur. Sjúk-
lingurinn getur því hæglega sparað
rafhlöðurnar með því að slökkva á
gangráðinum á nóttunni. Rafhlöð-
urnar endast að jafnaði í 3 til 5 ár.“
Finnbogi er spurður að því hve-
nær komi til greina að sjúkling-
urinn geti sjálfur haft áhrif á
strauminn með fjarstýringu. „Fyrst
og fremst er tekið mið af tvennu,
þ.e. svöruninni frá gangráðnum og
skilningi sjúklingsins. Ég get nefnt
að eftir að sjúklingar eru orðnir
fullorðnir minnka líkurnar á því að
fjarstýring þyki koma til greina.“
Garðar segir að Íslendingar séu
að tileinka sér tækni sem sé orðin
viðtekin á flestum háskólasjúkra-
húsum í nágrannalöndunum. „Eins
og ég sagði áðan var áður notuð
svokölluð brennsluaðferði til að
stemma stigu við ofvirkni kjarn-
anna í heilanum. Brennsluaðferðin
hefur ýmsa galla, t.d. er hættulegt
að brenna kjarna báðum megin í
heilanum. Aðgerðin er heldur ekki
afturkræf eins og hnitastungan. Sá
möguleiki er alltaf fyrir hendi að
fjarlægja rafskautin,“ segir hann
og Finnbogi bætir við að aðferðin
hafi gefið góða raun í nágranna-
löndunum síðustu 4 til 5 árin. „Ár-
angurinn hefur gefið til kynna að
70 til 80% sjúklinga finni fyrir
verulegum þverrandi einkennum
eftir aðgerðina, þ.e. minni skjálfta,
yfirhreyfingum og stífleika fyrir ut-
an bætta göngugetu. Um 10% sjúk-
linganna hafa fundið fyrir tíma-
bundnum aukaverkunum og er
óráð algengast. Almennir fylgikvill-
ar koma aðeins fram í um 1% til-
vika og er einkum um blæðingar í
tengslum við stunguna að ræða.“
Dýrara erlendis
Þrjátíu sjúklingar eru á biðlista
eftir að komast í aðgerð hér á
landi. Garðar segir að breskur sér-
fræðingur hafi ásamt þeim Finn-
boga framkvæmt þrjár aðgerðir
hér á landi í apríl í fyrra. Góður ár-
angur náðist með tveimur aðgerð-
anna. Aukaverkanir hamla því að
enn að hægt sé að segja hið sama
um þriðju aðgerðina. „Kostnaðar-
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8. APRÍL 2001 27