Morgunblaðið - 22.04.2001, Qupperneq 6

ERLENT
6 SUNNUDAGUR 22. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
RÆNIÐ flugvél í Afganistan og
fljúgið henni til London. Farið um
borð í ryðgaðan dall í Tyrklandi og
verðið skipreika á strönd Ítalíu eða
látið berast á land í Frakklandi. Látið
fyrir berast í gámi í nokkrar vikur
þangað til skipið er affermt í Kanada.
Hangið í hjólabúnaði breiðþotu og
vonið að þið frjósið ekki í hel eða kafn-
ið. Buslið yfir Rio Grande-fljót. Látið
gúmmíslöngu bera ykkur til Flórída.
Gangið yfir Sahara og siglið til Spán-
ar. Ef þið búið þar sem eymdin ríkir
gerið þá hvað sem er til að komast til
vænlegri staða.
Örvænting af þessu tagi er að
verða fastur liður, á hverju ári flykkj-
ast hundruð þúsunda manna sem ótt-
ast um líf sitt eða vilja betra líf til
öruggari og auðugri landa. Talan ým-
ist hækkar eða lækkar en í stórum
dráttum er þróunin upp á við í takt við
mannfjölgunina og að ferðalög og öll
samskipti verða ódýrari. Erfitt er að
nefna nákvæmar tölur en talið er að
milljón manns eða enn fleiri komi til
Bandaríkjanna árlega, sumir með
löglegum hætti, aðrir ólöglegum. Þar
sem miklar hömlur eru á löglegum
innflutningi fólks, eins og reyndin er
víða í ríkjum Evrópusambandsins,
reyna innflytjendur að fara í kringum
lagabókstafinn með því að sækja í
staðinn um hæli sem pólitískir flótta-
menn. Um 450.000 manns báðu í
fyrra um hæli í samanlagt 25 Evr-
ópulöndum. Mun fleiri sleppa inn án
þess að vera skráðir. Og fleiri munu
knýja á dyrnar.
En jafnframt því sem tölurnar
hækka aukast efasemdirnar í löndum
hinna ríku. Eitt af ráðunum sem
menn grípa til er að þrengja aðgang-
inn og þvinga innflytjendur til enn
verri örþrifaráða. Hærri girðingar og
hert eftirlit á landamærum Banda-
ríkjanna að Mexíkó hafa valdið því að
innflytjendur þurfa að notast við
hættulegri eyðimerkurstíga. Sá eini
sem komst af á skipi sem sigldi frá
Dóminíska lýðveldinu til Bandaríkj-
anna en náði ekki landi sagði frá því í
liðinni viku að fólkið hefði undir lokin
étið mannakjöt til að reyna að lifa af.
Öflugra landamæraeftirlit í Evrópu-
löndunum hefur einnig ýtt undir að
glæpaflokkar smygli fólki og troði því
í ryðguð skip, loftþétta vöruflutninga-
bíla og jafnvel á milli hjólanna á
Eurostar-lestinni sem fer milli Par-
ísar og London.
Þetta ófremdarástand á sinn þátt í
að andúð á raunverulegum hælisleit-
endum eykst, litlum hópi fólks sem
þarf á vernd að halda vegna pólitískra
ofsókna. Samtímis hafa innflytjenda-
mál orðið að málefni sem gæti skipt
miklu í stjórnmálabaráttunni. Of-
stopafullir stjórnmálamenn í Ástral-
íu, Austurríki og víðar hafa hagnast á
áhyggjum meðal almennings sem ótt-
ast að útlendingar auki glæpatíðni,
atvinnuleysi og svindl í velferðar-
kerfinu. Tiltölulega hófsamir leiðtog-
ar í Þýskalandi segja að greiða ætti
mæðrum fyrir að eignast börn svo að
innflytjendur verði ekki fleiri en
„sannir“ Þjóðverjar. Japanar leyfa nú
aðeins nikkeijin, útlendingum af jap-
önskum ættum, að koma til landsins
til að vinna störf ófaglærðra verka-
manna. Stjórnarandstaða íhalds-
manna í Bretlandi hefur sagt að út-
lendingar sem komi óboðnir til
landsins eigi að fara í fangelsi.
Brýn rök
Betra væri ef brugðist yrði við með
því að viðurkenna að fyrir því eru
brýn siðferðisleg og efnahagsleg rök
að fleira fólk frá fátækum löndum eigi
að fá að fara til ríkra landa. Ríki
heims hafa aukið frelsi í flutningum á
vörum, peningum og hugmyndum en,
svo furðulegt sem það er, ekki í flutn-
ingum fólks. Hvorttveggja er rétt, að
veita örvæntingarfullu fólki hæli og
fagna nýjum borgurum. Sagan hefur
sýnt að innflytjendur eru með í far-
teski sínu hugmyndir, orku og metn-
að en eru ekki einvörðungu vinnuafl.
Því ber að fagna að hafnar eru um-
ræður um þessi mál. Vicente Fox, for-
seti Mexíkó, hefur byrjað vel með því
að ræða hlutskipti útlendra verka-
manna í Bandaríkjunum við George
Bush. Forseti framkvæmdastjórnar
Evrópusambandsins, Romano Prodi,
benti fyrir skömmu á að Evrópa
þyrfti á erlendu vinnuafli að halda. Og
nokkrar þjóðir hafa tekið upp sveigj-
anlegri stefnu en áður, að vísu vegna
heldur afmarkaðs vanda: skorts á
fólki með ákveðna færni. Bretar hafa
tekið upp flýtiafgreiðslu á atvinnu-
leyfum í greinum þar sem skorturinn
er mestur. Frakkar hafa slakað á
reglum sem gerðu fyrirtækjum nær
ókleift að ráða útlendinga í vinnu. En
framfarirnar þurfa að ganga skjótar
fyrir sig. Í mörgum Evrópulöndum er
skortur á þjálfuðu starfsfólki í jafnt
handverks- sem þjónustugreinum og
hann versnar eftir því sem hagkerfin
stækka og meðalaldur íbúanna verð-
ur hærri.
Eykur umsvifin í hagkerfinu
Lönd eins og Ítalía og Írland, sem
áður leystu vanda vegna vaxandi
fólksfjölda með útflutningi, þurfa nú
mjög á innflytjendum að halda til að
sinna störfum í heimalandinu. Í
Frakklandi eru ekki nógu margir
hæfir starfsmenn til að halda við op-
inberum húsum eða sinna þjónustu á
veitingastöðum. Samtök vinnuveit-
enda í Þýskalandi segja að þeir þurfi
1,5 milljónir starfsmanna með sér-
þjálfun auk þeirra sem fyrir eru. Um
fjórðungur vinnuafls í Ástralíu er er-
lendur, í Sviss er hlutfallið um fimmt-
ungur og í Bandaríkjunum einn sjötti.
Hvers vegna ekki að láta innlenda
taka að sér meira af þessum störfum?
Atvinnuleysi er að vísu lítið í Banda-
ríkjunum en um 14 milljónir manna
eru án vinnu í Evrópusambandslönd-
unum. Þeir ættu að geta komið að
gagni. Veruleikinn er flóknari. Inn-
flutningur á fólki er ekki aðeins gagn-
legur þegar næg atvinna er til staðar
og það er rangt að ganga út frá því
sem vísu að vinnuaflsþörf sé föst
stærð og því einvörðungu þörf á út-
lendingum þegar offramboð er á
vinnu. Innflytjendur gegna störfum
og skapa líka störf; þeir auka heildar-
umsvifin í hagkerfinu.
Þetta er auðvitað enn sannara
þegar langtímasjónarmið eru höfð í
huga en skammtímasjónarmið; enn
meiri þörf er á innfluttu vinnuafli
þegar um er að ræða skort á fólki til
sérstakra starfa. Gvatemalamaður-
inn sem kyrkir kjúklinga á alifuglabúi
í Delaware er enn betra dæmi um
þetta en indverski tölvusérfræðing-
urinn sem starfar í Kísildal. Og í Evr-
ópu eru það ekki bara lág laun sem
koma í veg fyrir að heimamenn tíni
ávexti og grænmeti heldur lítið álit
sem samfélagið hefur á slíkum störf-
um.
Ýtir undir hagvöxt
Æ fleiri þjóðir eru að átta sig á því
hve innflytjendur hafa góð áhrif á
efnahag ríku landanna. Aragrúi inn-
flytjenda hefur flykkst til Bandaríkj-
anna síðustu tvo áratugi og þeir hafa
ýtt undir hagvöxt. Höfundar nýlegrar
skýrslu segja að þótt innflytjendur
geti valdið útgjöldum hjá einstökum
sambandsríkjum til skóla og annarra
velferðarmála megi gera ráð fyrir að
Bandaríkin í heild hagnist um sem
svarar 10 milljörðum dollara, 930
milljörðum króna, á ári, sem er ekki
neitt mjög mikil fjárhæð en ekki held-
ur neitt tap. Í opinberri skýrslu í
Bretlandi sem kom út í janúar segir
að innflytjendur séu ekki byrði á vel-
ferðarkerfinu heldur treysti þeir
efnahag þjóðarinnar í sessi og einnig
menningu hennar.
Hvað með gallana? Hætta er á því,
sérstaklega þegar stefnan í innflytj-
endamálum beinist að því að leggja
snörur fyrir fólk með mikilvæga
kunnáttu, að mesta hæfileikafólkið sé
lokkað til ríku landanna frá þeim fá-
tæku. En það er rangt að halda að
eingöngu innflytjendur sem lokið
hafa námi komi að gagni; margir af
innflytjendunum sem lögðu grund-
völlinn að velgengni Kísildals fengu
menntun sína í Bandaríkjunum. En
það er einnig hætta á að læknarnir og
kennararnir, sem með ærnum til-
kostnaði eru menntaðir í fátækum
ríkjum, flytjist til auðugra landa og
geri því erfiðara en ella að bæta
heilsugæslu og menntun í heimaland-
inu. Þetta veldur áhyggjum en athug-
um að strangari innflytjendalöggjöf
gerir vandann verri: maður sem hef-
ur komist yfir háa girðingu er enn
ólíklegri en ella til að snúa aftur þegar
hann er búinn að græða peninga eða
læra eitthvað nýtt. Hann óttast að þá
geti hann aldrei farið aftur yfir girð-
inguna. Aukið frelsi myndi fjölga
þeim sem fengju tímabundið dvalar-
leyfi og þannig myndi hæfileikafólk
vera meira á ferðinni milli landa. Og
fólk fjarri heimalandi sínu sendir pen-
inga heim til fjölskyldu og vina, alls er
um að ræða um 100 milljarða dollara
á ári sem er meira en öll peningaað-
stoðin við þróunarlöndin.
Enga flóðöldu
Ekki er hægt að aflétta hömlum á
innflutningi fólks fyrirvaralaust.
Jafnvel ríkar þjóðir myndu eiga erfitt
með að takast á við skyndilega flóð-
öldu af fólki. En þjóðirnar ættu að
taka upp rausnarlegri kvóta sem
dreifði fjöldanum á mörg ár. Þá yrði
komið í veg fyrir örtröð en þeir sem
vildu flytja myndu eygja von. Ríkis-
stjórnir geta líka ákveðið að haga
skipulagi í menntun og öðrum málum
þannig að aðlögun verði auðveldari.
En heildarmyndin er skýr: á sama
hátt og frjáls flutningur fjármagns,
vöru og hagnaðar kemur að gagni
fyrir efnahaginn er frjáls flutningur á
vinnuafli einnig hagstæður. Ríku
samfélögin ættu að hafa eigin hag-
sæld í huga og gera mun auðveldara
fyrir fólk að fá leyfi til að flytjast
þangað.
Millifyrirsagnir eru Morgunblaðs-
ins.
© The Economist Newspaper
Limited, London
Leiðarahöfundar The Economist vilja losa um hömlur á fólksflutningum milli landa
Reuters
Lögregla í Bretlandi tók þessa mynd af Ghúrka-hermönnum sem komu sér fyrir í gámi og líktu eftir aðstæðum í
máli bílstjóra sem tók þátt í að smygla 58 Kínverjum til landsins í fyrra. Kínverjarnir köfnuðu í gáminum.
Hleypið inn
snauðum
fjöldanum
Breska vikuritið The Economist birti 31.
mars eftirfarandi leiðara þar sem hvatt er
til þess að íbúum fátækra landa verði gert
auðveldara að flytjast til ríkra landa. Það
muni koma efnahag ríkra þjóða til góða.
POUL Nyrup Rasmussen, forsætis-
ráðherra Dana, hefur lagt fram laga-
frumvarp sem ætlað er að koma
skikk á greiðslur hins opinbera til
konungsfjölskyldunnar og binda á
þann hátt enda á umræðu um fjár-
mál drottningar og nánustu fjöl-
skyldumeðlima hennar. Er fullyrt í
danska blaðinu Politiken, sem hóf
þessa umræðu, að með þessu sé
einnig verið að festa í sessi forrétt-
indi sem flestar aðrar konungsfjöl-
skyldur hafi orðið að láta af hendi.
Þetta er í fyrsta sinn sem lögum
um fjármál Danadrottningar er
breytt frá því að hún tók við völdum
árið 1972. Þau standast ekki lengur
hvað varðar stuðning hins opinbera
til konungsfjölskyldunnar og er
lagabreytingunni ætlað að skýra
hvaða grundvallargreiðslur drottn-
ingin og fjölskylda hennar fái auk
þess sem endurskoða á upphæðina í
tvígang á ári.
Fullyrðir forsætisráðherra að
lagabreytingin muni ekki hafa auk-
inn kostnað í för með sér fyrir skatt-
greiðendur. Lögin hrófla hins vegar
ekki við atriðum á borð við það að
konungsfjölskyldan er undanþegin
skatti og virðisaukaskatti og ekki er
gerð nein tilraun til að greina á milli
einka- og opinbers fjárhags drottn-
ingar. Segir forsætisráðherrann það
í takt við þá stefnu stjórnarinnar að
skipta sér ekki af því hvernig kon-
ungsfjölskyldan verji fénu. „Það er
mál konungsfjölskyldunnar og við
hnýsumst ekki í það.“
Lagasetning til varnar
konungsfjölskyldunni
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.