Morgunblaðið - 22.05.2001, Síða 31

MENNTUN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. MAÍ 2001 31
UNDANÞÁGA hefur feng-ist frá reglunni um að ís-lenskir Fulbright-styrk-þegar þurfi að snúa heim
eftir nám sitt í Bandaríkjunum og
dvelja þar í 2 ár.
Reglan um að styrkþegar verði að
halda heim eftir nám var sett á sín-
um tíma til að tryggja að menntunin
nýttist í heimalöndum þeirra. Ekki
er lengur hægt að færa rök fyrir því
að þessi regla sé í þágu íslenskra
námsmanna eða þjóðarinnar.
Fulbright er menntastofnun Ís-
lands og Bandaríkjanna, en framlög
héðan hafa aukist verulega á und-
anförnum árum. Næsta haust fara
15 Fulbright-styrkþegar til náms í
Bandaríkjunum og þar af 5 sem
njóta styrkja frá Íslenskri erfða-
greiningu (1), Íslandsbanka-FBA
(1) og Minningarsjóði Pálma Jóns-
sonar (3). Hver styrkur nemur 12
þúsund dollurum. Sjö bandarískir
nemendur koma hingað í haust.
Sumarið 2002 kemur auk þess nem-
endi til að stunda rannsóknir við
Rannsóknarsetrið í Vestmannaeyj-
um.
Fulbright starfar eftir samningi
milli ríkisstjórna Íslands og Banda-
ríkjanna, sem fyrst var gerður árið
1957. Stofnunin er kennd við öld-
ungardeildarþingmanninn J. Will-
iam Fulbright, sem árið 1946 lagði
grunninn að þeirri löggjöf, sem
samstarfið byggist á.
Ekki aðeins viðurkenning
heldur veglegur styrkur
Undanþágan frá 2 ára reglunni
kemur í kjölfar mikilla breytinga
sem urðu hjá Fulbright árið 2000.
En þá var ákveðið að veita færri og
stærri styrki og gera starfið mark-
vissara. Áður var viðurkenningin,
sem fólst í því að fá styrk, mest
virði.
Það eru ekki aðeins námsmenn
sem fá styrki hjá Fulbright. Fimm
bandarískir fræðimenn fengu styrk
á þessu háskólaári til að stunda
rannsóknir í eina önn á Íslandi. Þrír
aðrir fengu svo ferðastyrki til að
halda fyrirlestra hér eða námskeið.
Einnig fengu tveir íslenskir fræði-
menn styrk til fræðistarfa í Banda-
ríkjunum, og bætist sá þriðji við í
janúar 2002. Stofnunin styrkir líka
framhaldsskólakennar o.fl. (sjá
www.fulbright.is) Fulbright-stofn-
unin er einnig með prófamiðstöð.
Stöðupróf, sem bandarískir háskól-
ar nota til að meta umsækjendur,
eru tekin þar, en þau eru TOEFL,
GED, GRE og GMAT, auk
USMLE-prófanna fyrir lækna.
Framkvæmdastjóraskipti
Stella Hálfdánardóttir lætur nú
af störfum sem framkvæmdastjóri
Fulbright-stofnunarinnar, en hún
hefur gegnt starfinu í fjögur ár.
Lára Jónsdóttir hefur verið ráðin í
hennar stað.
„Þetta er krefjandi og gefandi
starf,“ segir Stella, „en ég ætla núna
í mastersnám í enskum bókmennt-
um, og læt því af störfum að eigin
ósk.“ Hún hefur einnig starfað sem
námsráðgjafi hjá Fulbright.
Hún segir að starf Fulbright-
stofnunarinnar á Íslandi hafi eflst
mikið á undanförnum árum og að
núna séu framlög landanna, sem
standi að henni, í jafnvægi.
Fulbright-stofnanir eru í 51 landi
í heiminum og felast í menntaskipt-
um við Bandaríkin. Stella segir að í
kringum Fulbright hafi myndast
akademía sem gjöfult sé fyrir Ís-
lendinga að taka þátt í.
„Ég tek við góðu búi af Stellu,“
segir Lára Jónsdóttir, „þetta er
margþætt og skemmtilegt starf. Ég
var sjálf í námi í Bandaríkjunum og
veit að héðan er veittur ómetanleg-
ur stuðningur og aðstoð.“ Lára var
áður unglingaráðgjafi hjá Rauða
krossinum og hefur starfað sem
kennari. Hún er með masterpróf í
ráðgjöf frá háskólanum í Kaliforníu.
Þjónustumiðstöð fyrir
námsmenn
Lára segir Fulbright vera þjón-
ustumiðstöð við námsmenn, sem
ætli til Bandaríkjanna, og að í stofn-
unni sé að finna allar upplýsingar
um skóla og nám í Bandaríkjunum.
„Það eru sífellt fleiri námsmenn
sem vilja fara til Bandaríkjanna,“
segir Lára, „og því er mikilvægt að
Fulbright/ Á morgun fá 15 íslenskir námsmenn Fulbright-styrk til að hefja nám í Banda-
ríkjunum. Þeir fá allir undanþágu frá reglunni um að þurfa að koma heim í tvö ár eftir nám
sitt. Gunnar Hersveinn spurði Láru Jónsdóttur framkvæmdastjóra um breytta tíma.
Akademískt
samband
milli þjóða
 Fimm Fulbright-styrkir frá
atvinnulífinu verða veittir á morgun
 Jafnræði milli framlags Íslands og
Bandaríkjanna til námsmanna
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
Íslenskir námsmenn þurfa ekki
lengur að hlíta skilyrðum Fulbright
um heimkomu. Stella og Lára.
starfrækja stofnun eins og Fulbright
til mótvægis við stofnanir sem sinna
menntastefnu Evrópusambandsins.“
Hún nefnir einnig hversu gjöful
tengsl geti skapast milli mennt-
astofnana á Íslandi og í Bandaríkj-
unum eftir háskólakennaraskipti
sem Fulbright-styrki. Stundum
verða til ný námskeið, og stundum
eru gerðir samningar milli háskóla
um samstarf o.s.frv.
„Fulbright nýtur mestrar virðing-
ar styrkjastofnana í Bandaríkjun-
um,“ segir Lára, en á morgun kl. 17 í
Iðnó, verður 15 nýjum íslenskum
Fulbright-námsmönnum veittur
styrkur til að stunda nám í Banda-
ríkjunum háskólaárið 2001–2002.
LANDS- og þjónustuskrifstofur fyr-
ir flestar áætlanir Evrópusam-
bandsins sem Íslendingar eiga að-
gang að, halda námskeið fyrir
atvinnuráðgjafa á landsbyggðinni
miðvikudaginn 23. maí nk. í Hinu
húsinu.
Kynntar verða helstu áætlanir
sem Íslendingar eiga aðgang að og
möguleikar evrópsks samstarfs.
Í framhaldi af námskeiðinu er fyr-
irhugað að fara í öflugt kynn-
ingarátak á landsbyggðinni í haust í
samvinnu við Byggðastofnun.
Frekari upplýsingar eru veittar á
Landsskrifstofu Leonardó í síma
525-4920 eða netfanginu thor-
dise@hi.is.
Námsheimsóknir
MENNT-samstarfs-
vettvangur atvinnulífs og
skóla minnir á að um-
sóknarfrestur til að
sækja um þátttöku í
námsheimsóknum CEDEFOP síð-
ari hluta árs 2001 er 25. maí.
Um er að ræða fjóra styrki í
þemabundar ferðir sem standa í 3–4
daga. Ferðirnar eru skipulagðar af
CEDEFOP og eru
ætlaðar stefnumót-
andi einstaklingum
í starfsmenntun, t.d. kennurum, leið-
beinendum, starfsmannastjórum,
fræðslustjórum og stjórnendum, og
er markmið þeirra að efla sameig-
inlega þekkingu á starfsmenntun í
Evrópu, stuðla að skoðanaskiptum
og efla samvinnu.
Nánari upplýsingar um skipulag
og efni ferðanna má nálgast hjá
MENNT í síma 511 2660 eða net-
fanginu alla@mennt.is.
Sjá einnig www.training-
village.gr/etv/studyvisits og
www.mennt.is
Upplýsingaskrifstofur
um Evrópumál
NÁMSEFNI í mál- og hreyfiþjálfun fyrir1.–7. bekk hefur verið þróað í Sandvíkur-skóla á Selfossi, og gefið út af Guðrúnu
Sigríði Þórarinsdóttur og Kristínu Björk Jóhanns-
dóttur. Þær verða með kynningu á þessu efni í
Breiðagerðisskóla í Reykjavík í dag kl. 15:30 fyrir
Fræðslumiðstöð, og er hún opin öllum kennurum
og þroskaþjálfum. Námsefnið var upphaflega fyrir
börn með ýmiss konar náms- eða félagslega erf-
iðleika, en þróaðist í að verða einnig hluti af fyr-
irbyggjandi starfi í yngri bekkjum.
Börn sem eiga við námserfiðleika að stríða þurfa
auk sérkennslu í lestri, ritun og öðrum bóklegum
greinum, að fá fjölbreytta þjálfun og stuðning á
ýmsum öðrum þroskasviðum. Mörg börn þurfa
þennan stuðning aðeins í byrjun skólagöngu en
önnur þurfa markviss vinnubrögð og sérhæfða
þjálfun alla skólagönguna svo að þau geti staðist
þær kröfur sem skólinn og samfélagið gera til
þeirra.
Börn sem greinast með misþroskaeinkenni eiga
ýmislegt sameiginlegt þótt ytri einkenni vanda
þeirra birtist á mismunandi hátt. Flest eiga þau það
sameiginlegt að athyglisbrestur veldur erfiðleikum
í úthaldi og einbeitingu og þeim gengur illa að
skipuleggja allt sitt atferli, hvort sem það er tal,
stjórnun hreyfingar, mannleg samskipti, skóla-
vinna eða annað sem þau þurfa að takast á við.
Oft ber við að byrjun skólagöngu sé þessum
börnum erfið vegna þess að í skólanum eru sam-
skiptareglur flóknari en þau hafa áður vanist og
áreiti eru mörg og virka truflandi. Þau eiga líka oft
erfitt með að fara eftir reglum vegna þess að þær
eru of flóknar eða fyrirmæli eru ekki gefin þannig
að misþroska barnið átti sig á að það eigi að taka
þau til sín.
Á undanförnum árum hafa orðið miklar breyt-
ingar á þeim kröfum sem gerðar eru til skólans, og
ekki síður þeim kröfum sem gerðar eru til nem-
enda. Það er því mikilvægt að fyrstu skólaárin séu
vel nýtt til að jafna, eins og hægt er, þann þroska-
mun sem eðlilegt er að sé á nemendum við upphaf
skólagöngu.
Þess vegna þarf að leggja áherslu á að finna strax
þá nemendur sem standa höllum fæti, að einhverju
leyti og vinna að því að efla þá og styrkja þannig að
þeir geti staðið jafnfætis heildinni. Þegar kennarar
hafa verið að skipuleggja nám þessara nemenda
hefur mörgum fundist vanta leiðbeiningar eða
námsefni sem nota mætti.
Fyrirbyggjandi starf í skólum
Í Sandvíkurskóla á Selfossi hefur á síðasta ald-
arfjórðungi náðst þverfaglegt samstarf milli ýmissa
starfsstétta um að bjóða nemendum skólans upp á
sem mesta þjónustu af þessu tagi í skólanum.
Þar hefur þróast námsefni sem miðar að því að
varpa heildarsýn á þroskaferil nemenda og vinna
útfrá henni. Hefur það nú verið gefið út í bók sem
ber heitið Mál- og hreyfiþjálfun fyrir 1.–7. bekk eft-
ir Guðrúnu S. Þórarinsdóttur sérkennara og Krist-
ínu Björk Jóhannsdóttur þroskaþjálfa og kennara.
Námsefnið var, að þeirra sögn, í byrjun fyrst og
fremst sérkennsluefni fyrir börn með ýmiss konar
náms- eða félagslega erfiðleika t.d. dyslexíu, athygl-
isbrest, of- eða vanvirkni og félagslega einangrun. Í
tímans rás þróaðist það í að verða einnig hluti af fyr-
irbyggjandi starfi í yngri bekkjum.
Í bókinni fylgja öll skimunar- og matsgögn og ná-
kvæmar kennsluleiðbeiningar um þjálfun á grund-
velli þeirra. Sýnishorn af foreldrabæklingi sem
hvetur til samvinnu heimilis og skóla. Einnig er að
finna sögulegt yfirlit, hugmyndafræðilegan bak-
grunn og skilgreiningar á þeim færniþáttum sem
unnið er með.
Námsefnið skiptist þannig að annarsvegar er um
að ræða mál- og hreyfiþjálfun fyrir 1.–3. bekk og
hinsvegar lífsleikninámskeið fyrir 4.–7. bekk sem
ber heitið Tónið. Sú víða sýn sem er grunntónn
námsefnisins stuðlar að því að auka færni og leikni
nemenda á sem flestum sviðum og gera þá þannig
hæfari til að takast á við lífið og tilveruna.
Bókin kom út sumarið 2000 og er farið að nota
hana í nokkrum skólum víðsvegar um land. Sam-
starf höfundanna hófst árið 1995 og byrjaði þá eig-
inleg þróun námsefnisins eins og það er nú. Til
verksins fengust styrkir frá Vonarsjóði KÍ (1998),
frá Þróunarsjóði Árborgar (1999) og frá Minning-
arsjóði Sveins Más Gunnarssonar barnalæknis og
Foreldrafélagi misþroska barna (2001).
Hægt er að fá nánari upplýsingar og panta bók-
ina hjá höfundum s. 482 2120 og netfang krisjoh-
@ismennt.is
Tekið á námsörðugleikum
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
Guðrún sérkennari og Kristín Björk þroskaþjálfi hafa unn-
ið efni fyrir börn með námsörðugleika.
Skimun og kennsla
nemenda með náms-
örðugleika og at-
hyglisbrest hefur
verið þróuð í Sand-
víkurskóla á Selfossi
og bók gefin út um
efnið. Hún verður
kynnt í dag í Breiða-
gerðisskóla.
 STJÓRN Fulbright-stofnunar-
innar hefur ákveðið að eftirfarandi
íslenskir námsmenn hljóti styrk að
upphæð 12.000 dollara hver til að
hefja framhalsnám við bandaríska
háskóla skólaárið 2001–2002:
Árdís Elíasdóttir (eðlisfræði),
Björgvin Sigurðsson (réttarvís-
indi), Erna Magnúsdóttir (líf-
fræði), Halla Steinunn Stef-
ánsdóttir (fiðluleikur), Hulda
Þórisdóttir (vinnusálfræði), Inga
Dóra Sigfúsdóttir (félagsfræði),
Ingiríður Lúðvíksdóttir (lögfræði),
Kristrún Auður Viðarsdóttir
(MBA), Ólöf Gerður Sigfúsdóttir
(tónlistarmannfræði), Ólöf K. Sig-
urðardóttir (stjórnun listasafna),
Óskar Þór Axelsson (kvikmynda-
gerð), Viðar Lúðvíksson (lögfræði),
Þórólfur Jónsson (lögfræði), Örn
Arnarson (stjórnmálafræði).
Árdís Elíasdóttir hlýtur Ful-
bright-Íslensk erfðagreining styrk,
Björgvin Sigurðsson, Erna Magn-
úsdóttir og Hulda Þórisdóttir
hljóta Fulbright-Minningarsjóður
Pálma Jónssonar styrki og Krist-
rún Auður Viðarsdóttir hlýtur Ful-
bright-Íslandsbanki-FBA styrk.
Almennar upplýsingar um þessa
og aðra nýja Fulbright-styrki er að
finna á heimasíðu stofnunarinnar
www.fulbright.is.
Fulbright-
styrkþegar