Morgunblaðið - 22.05.2001, Blaðsíða 1

114. TBL. 89. ÁRG. ÞRIÐJUDAGUR 22. MAÍ 2001 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 22. MAÍ 2001
NUNNA gengur hjá þar sem kard-
ínálarnir Crescenzo Sepe og Paolo
Bertoli ræða saman í Vatíkaninu.
Jóhannes Páll páfi annar bað í gær
kardínála rómversk-kaþólsku
kirkjunnar, sem eru saman komnir
á fundi í Vatíkaninu, að leggja til
skýra stefnu sem hjálpað geti kaþ-
ólsku kirkjunni að halda áfram al-
heimsverkefni sínu á þriðja árþús-
undinu. Eining kirkjunnar um
páfann, samskipti kirkjunnar við
fjölmiðla, afleiðingar hnattvæð-
ingar og trúboðsandi kirkjunnar
voru helstu umræðuefnin á lok-
uðum þriggja daga fundi 155 kard-
ínála er hófst í gær, að sögn tals-
manns Vatíkansins. Þetta er í sjötta
sinn sem páfi kallar saman slíkan
fund kardínála kirkjunnar síðan
hann var kjörinn árið 1978.
Reuters
Kardínálar
funda
Vatíkaninu. AFP.
PALESTÍNUMENN hvöttu í gær
til þess að kallaður yrði saman leið-
togafundur um málefni Mið-Austur-
landa og yrði um framhald svo-
nefndra Sharm el-Sheikh-viðræðna
að ræða. Yrðu þar, að sögn Ahmed
Rabbo, upplýsingamálaráðherra Pal-
estínumanna, ræddar leiðir til að
hrinda í framkvæmd friðarhugmynd-
um George Mitchells, fyrrverandi
öldungadeildarþingmanns og sátta-
semjara í deilunum á N-Írlandi.
Colin Powell, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, vill að tillögur
Mitchells verði grundvöllur friðarvið-
ræðna. Ætlar hann að beita sér fyrir
nýju frumkvæði til að binda enda á
átökin en um 550 manns, aðallega
Palestínumenn, hafa fallið síðan þau
hófust í september í fyrra. Powell
ræddi símleiðis við Sharon og Yasser
Arafat, leiðtoga Palestínustjórnar, í
gær, einnig Hubert Vedrine, utanrík-
isráðherra Frakklands.
Enn kom til átaka í gær, ísraelski
flugherinn gerði árásir á Gaza-svæð-
ið og skaut eldflaugum á skotmörk á
Vesturbakkanum eftir að miðaldra
Ísraeli missti auga í skotárás sem
gerð var á Gilo, eitt af nýjum hverf-
um Ísraela í Jerúsalem. Palestínu-
maður særðist hættulega í skotbar-
daga sem varð í Beitunia, nálægt
Ramallah á Vesturbakkanum.
Stjórn George W. Bush Banda-
ríkjaforseta hefur um hríð verið sök-
uð um aðgerðaleysi í deilum Ísraela
og Palestínumanna og arabaleiðtog-
ar hafa bent á að eingöngu Banda-
ríkjastjórn gæti fengið ríkisstjórn
harðlínumannsins Ariels Sharons í
Ísrael til að fallast á tilslakanir.
Powell leggur sem fyrr áherslu á að
ekki sé hægt að þvinga deiluaðila til
að semja um frið, en ljóst þykir samt
að breyting hafi orðið í stefnu Banda-
ríkjamanna, þeir ætli að láta meira til
sín taka.
Skýrsla nefndar Mitchells var
kynnt í heild sinni í gær en áður hafði
verið skýrt frá sumum tillögum
hennar. Mitchell sagði á blaða-
mannafundi að ástandið hefði versn-
að að undanförnu. „Og það mun
halda áfram að versna nema ríkis-
stjórn Ísraels og stjórn Palestínu
grípi þegar í stað og á markvissan
hátt til aðgerða, sem binda enda á of-
beldið, byggja aftur upp traust og
hefja á ný samningaviðvæður,“ sagði
hann.
Í nefndinni áttu m.a. sæti Javier
Solana, æðsti talsmaður Evrópusam-
bandsins í öryggis- og varnarmálum.
Arafat átti í gær fund með Solana í
Gaza-borg og sagði að honum lokn-
um, að Palestínumenn styddu hug-
myndir Mitchell-nefndarinnar og
vildu ræða þær á leiðtogafundi.
Shimon Peres, utanríkisráðherra
Ísraels, lýsti stuðningi við tillögurnar
og í The Jerusalem Post segir að
Ísraelsstjórn virðist hafa ákveðið að
fallast á meginatriði þeirra. Talsmað-
ur Sharons sagði hins vegar í gær, að
Palestínumenn yrðu að fara að til-
mælunum sem komu fram í skýrslu
Mitchells um að stöðva bæri tafar-
laust allar ofbeldisaðgerðir. Gaf hann
í skyn að um blekkingaleik væri að
ræða þegar þeir legðu til leiðtoga-
fund.
Arafat vill leiðtogafund
um tillögur Mitchells
Jerúsalem, Gazaborg. Reuters, AFP.

Orð Powells/25
ÞINGMENN og samkeppnisstofn-
unin í Danmörku hafa nú krafist
skýringa á meintu samráði olíufélag-
anna eftir að flest þeirra viður-
kenndu að hafa samið um verð á olíu
og bensíni. Það gerðist eftir að fyrr-
verandi starfsmaður Uno-X, sem nú
er Hydro Texaco, viðurkenndi í sjón-
varpsviðtali á sunnudagskvöld að
hafa átt þátt í að gera samkomulag
til að binda enda á verðstríð olíu-
félaganna árið 1995.
Að sögn mannsins tóku „nærri því
öll félögin“ þátt í samráði um verð. Í
kjölfar viðtalsins viðurkenndu m.a.
Q8 og Shell, að starfsmenn þeirra
hefðu fundað með öðrum olíufélög-
um og upplýst þau um fyrirhugaðar
verðbreytingar. Bæði félögin full-
yrða hins vegar að tekið hafi verið
fyrir þetta fyrir nokkrum árum. For-
stjóri Hydro Texaco þvertekur fyrir
samráð en segir engu að síður að úti-
lokað hafi verið að vita hvað einstak-
ir starfsmenn höfðust að.
Krefja ráðherra svara
Nú hafa formaður viðskiptanefnd-
ar danska þingsins, vinstrimaðurinn
Frank Aaen, og þingmaður Venstre,
Svend Erik Hovmand, krafið við-
skiptaráðherrann Ole Stavad um
svör við því hvaða aðgerða hann
hyggist grípa til. Gekk Aaen svo
langt að líkja verðsamráði olíufélag-
anna við skipulagða glæpastarfsemi
þar sem fé hefði verið haft af dönsk-
um neytendum.
Til marks um fákeppnina á dönsk-
um olíumarkaði er bent á að aðeins
um 2% þeirra sem kaupi mest af olíu
og bensíni skipti um olíufélag. Í
könnun Politiken kom í ljós að marg-
ir stórnotendur höfðu skipt við sama
olíufélagið í yfir tuttugu ár, án þess
að þeim hefði nokkurn tíma borist
hagstæðara tilboð frá öðrum félög-
um.
Danska samkeppnisstofnunin seg-
ir að ekki verði hjá því komist að
kanna málið en hún hefur hingað til
þrjóskast við, m.a. á þeim forsendum
að félögin hafi vafalaust komið öllum
sönnunargögnum undan.
Olíufélög í Danmörku
viðurkenna verðsamráð
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
HEIMILDARMAÐUR í
Túrkmenistan sagði í gær að
stjórnvöld landsins kynnu að
hefja herferð fyrir því að Sap-
armurat Niyazov, sem hefur
verið kjörinn forseti landsins til
lífstíðar, yrði formlega tekinn í
tölu „spámanna“.
Heimildarmaðurinn, sem
tengist æðstu embættismönn-
um Túrkmenistans, sagði að
þeir hefðu rætt þann möguleika
að hefja slíka herferð eftir að
talsmaður forsetans, Kakamur-
at Balliyev, skrifaði grein um
meinta spádómsgáfu hans í
málgagn stjórnarinnar. Greinin
var með fyrirsögninni „Orð
spámannsins – spámannsins
Saparmurats“ og höfundurinn
kvaðst vilja „sanna“ að forset-
inn væri spámaður. Hann sagði
að enginn vafi léki á „guðdóm-
legri gáfu“ forsetans og skír-
skotaði til siðspekirits hans,
„Rukhname“, sem dreift var til
útvalinna Túrkmena fyrr á
árinu. Bókinni hefur verið líkt
við Kóraninn og Biblíuna og
talsmaður forsetans sagði að
hún yrði „leiðarljós á þriðja ár-
þúsundinu sem mun lýsa upp
jörðina frá Mið-Asíu og það
verður ljós spámannsins Sap-
armurats“.
Niyazov var kjörinn forseti
til lífstíðar á þinginu í desem-
ber 1999 og dýrkuninni á hon-
um virðast engin takmörk sett.
Túrkmenistan
Forsetinn
í tölu spá-
manna?
Ashkhabad. AFP.
BÚAST má við því að fimm til
sjö fellibyljir skelli á Atlants-
hafsströnd Norður- og Mið-
Ameríku á komandi fellibylja-
tíð, en hún miðast við fyrsta júní
til loka nóvember. Telst þetta
„venjuleg“ fellibyljatíð, að því
er veðurfræðingar bandarískra
stjórnvalda greindu frá í gær.
Í venjulegu árferði má búast
við átta til ellefu hitabeltis-
stormum á þessu svæði og að
fimm til sjö þeirra nái fellibyls-
styrk, eða vindhraða yfir 33
metrum á sekúndu. Búist er við
að tveir eða þrír fellibyljir verði
kröftugastir og vindhraði í þeim
fari í allt að 49 metra á sekúndu.
Þetta eru færri fellibyljir en
undanfarin þrjú ár, en veður-
fræðingar ítreka að það þýði
alls ekki að minni viðbúnaðar sé
þörf.
„Venju-
leg“ felli-
byljatíð
Washington. AFP, Reuters.